les 3: globalisering proces tot nu toe + economisch bekeken (2,.3, 2.4 en 2.5)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Deze les

• globalisering tot 1980 (2.3)
• globalisering na 1980 (2.4)
• globalisering economisch bekeken (2.5) (stukje)
  
  

Hoe is de internationale arbeidsverdeling veranderd 

(tov koloniale tijd)

Welke ruimtelijke gevolgen heeft de economische globalisering (positief en negatief)

Globalisering tot 1980

Hoe is het machtscentrum vanaf de ontdekkingsreizen tot aan 1980 verplaatst?

Hoe heeft de koloniale tijd de basis voor de centrum-periferie verhouding gelegd?

Hegemoniale staat

Bekijk deze en de volgende afbeelding en probeer samen een definitie op te schrijven een hegemoniale staat.

volgens ons is de definitie van een hegemoniale staat....

Hegemoniale staat =

Land dat grote delen van de wereld domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied.

1

Eerst Portugal+Spanje

Bijna heel Zuid-Amerika.

Roofden goud en zilver.

2

Engels-Nederlandse vloot werd sterker dan Spanjaarden/Portugezen.

= Gouden Eeuw voor NL

Koloniale tijd

VOC als eerste 'MNO' (=multinationale onderneming).

Exploitatiekolonie
wingewest (leeggeroofd) 

Vestigingskolonie

Europeanisering

Imperialisme
Doel: uitbreiden grondgebied

NL als hegemoniale staat

Band tussen kolonie en  moederland 

werd steeds sterker

2 oorzaken

• industriële revolutie
• verbetering transport

economisch + cultureel

Hoe centrum en periferie verbonden waren 

tijdens koloniale tijd.

centrum = rijk gebied met veel macht

armer gebied, volgt op wat centrum dicteert.

dekolonisatie

De verhoudingen in de wereld veranderen drastisch.

V.S. heeft wereldmacht overgenomen.

Geen kolonisatie maar wel macht bij bijv. olielanden.

Na WOII

Globalisering tot 1980

Hoe is het machtscentrum vanaf de ontdekkingsreizen tot aan 1980 verplaatst?

Hoe heeft de koloniale tijd de basis voor de centrum-periferie verhouding gelegd?

Super snelle globalisering vanaf 1980

• MNO's heel groot geworden -> wereldwijd netwerk
• liberalisering (vrijhandel) -> meer wereldhandel
• snelle transport- en communicatie technologie

vrijhandel

MNO (multinational) wil winst maken:

- kosten zo laag mogelijk

Productie dus verplaatsen naar lage lonen landen

= uitschuiving

Bij vrijhandel geen handelsbelemmeringen

Internationale arbeidsverdeling

onderzoek + ontwerp in centrum

grondstoffen uit periferie

productie / assemblage in (semi-)periferie

verkoop in centrumlanden

afval vaak in periferie gedumpt

nieuwe M&M smaak bedenken

suiker, cacao, palmolie

M&M's maken en verpakken 

reclames bedenken en verkoop M&M's

www.gapminder.org

Productie in industrielanden

In semi-perifere landen (vooral: BRICS)

Wereldhandel toegenomen.

Maar vooral binnen de triade (3 kerngebieden)

Wereldhandel toegenomen.

Maar vooral binnen de triade (3 kerngebieden)

Triade was West-Europa, V.S. en Japan

Triade is nu

West-Europa, V.S. en Oost-Azië.

(vooral China erbij)

global shift

Het economisch zwaartepunt is verschoven richting Azië. 

Niet elk gebied profiteert.

'fast world'

Neemt veel deel aan wereldeconomie

Modern

'slow world'

Neemt weinig deel aan wereldeconomie

Weinig modernisering

80% vd wereldbevolking

Dus ook in centrumlanden heb je een slow world

Voorbeeld: V.S = centrumland

Fragmentarische modernisering

Een gebied met moderne, grootschalige landbouw (fast world) ten opzichte van een gebied  met traditionele, kleinschalige landbouw (slow world).

Sommige gebieden merken de nadelen als andere gebieden rijker worden.

Mensen, geld, grondstoffen verlaten armere gebieden omdat ze naar het rijkere gebied vertrekken.

Arme gebied komt in negatieve spiraal, welvaart neemt af

=backwash-effect.

extra uitleg

Een deel van het land wordt rijker.

Het armere deel van het land heeft hier extra nadeel van omdat de mensen/geld/grondstoffen naar het rijke deel toe gaan.

Het armere deel wordt dus nog armer.

Sommige regio's profiteren:

Gebied krijgt meer geldzendingen en kennis uit de rijkere gebieden.

Waardoor de welvaart in een gebied juist toeneemt.

= spread effecten 

extra uitleg

Een deel van het land wordt rijker.

Het armere deel van het land heeft hier extra voordeel van omdat de er geld gestuurd wordt of kennis gedeeld wordt waardoor het armere deel ook rijker wordt.

Begrippen blooket

https://dashboard.blooket.com/set/643e400faff8e7903a985947

Deze les

• globalisering tot 1980 (2.3)
• globalisering na 1980 (2.4)
• globalisering economisch bekeken (2.5)
• 
  

Hoe is de internationale arbeidsverdeling veranderd 

(tov koloniale tijd)

Welke ruimtelijke gevolgen heeft de economische globalisering (positief en negatief)

Veel uitleg.

Begrippen met blooket

leerdoelen

weektaak iedereen

extra herhalen

/oefenen

verdieping