4.1 Duitsland in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

4.1 Duitsland in Europa

4.1 Duitsland in Europa

Hoofdvraag

Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• uitleggen waardoor de Duitse democratie na de Eerste Wereldoorlog wankel was
  
• verklaren hoe en waardoor de nazi’s aan de macht kwamen en hoe ze Duitsland bestuurden
  
• bespreken hoe de Tweede Wereldoorlog ontstond en wat er gebeurde in landen onder Duitse heerschappij

Chaos

Onverwacht einde WO1 leidt tot instorting keizerrijk 

SPD wint eerste verkiezingen

Onbegrip leidt tot Dolkstootlegende

Extreem links én rechts vallen democratie aan

Vrijkorpsen

1919: Spartacus Opstand: moord op Liebknecht en Luxemburg

Chaos

Paramilitaire eenheden maakt einde aan opstand

In Weimar wordt nieuwe grondwet aangenomen: machtig parlement

1920: Kapp-Putsch 

Vakbonden maken einde aan opstand

Eerste half jaar Republiek kost tussen 100.000 en 250.000 Duitsers het leven

Wantrouwen

Wantrouwen in Republiek is groot:

- Dolkstootlegende (verspreidt door nationalisme én het leger)

- Oneerlijkheid over Versailles

Om stabiliteit te creëren werkt president Ebert (SPD) actief samen met conservatieve partijen

Problemen verdwijnen niet: oorlogsschuld is strop om de nek

Crisis

Duitsland kan reparaties niet lang ophoesten

1923: Frankrijk bezet Ruhrgebied

Gevolg: algemene staking én hyperinflatie

 Vanaf november herstel door nieuwe Mark

Dawesplan: VS helpt Duitsland:

- Heronderhandeling oorlogsschuld

- Leningen

Hierdoor: Erfüllungspolitik

NSDAP

Crisis van 1929: groeiende populariteit NSDAP & KDP

Boodschap NSDAP:

- Herstel Duitse macht

- Eén leider om problemen op te lossen

- Joodse volk oorzaak van de problemen

- Schrappen Versailles

Wantrouwen en incompetente regering zorgt voor verkiezingswinst

Antisemitisme

Joodse bevolking makkelijk doelwit

Antisemitisme

Rassenleer staat centraal

Géén ruimte in de "Volksgemeinschaft"

Door zoektocht naar Lebensraum (heim ins reich) zullen véél extra joden in het rijk komen

Macht

Februari 1933: Rijksdagbrand

Communisten krijgen de schuld -> gearresteerd

Maart: meerderheid bij verkiezingen voor NSDAP en bondgenoten

Gevolg: machtigingswet

Einde Republiek van Weimar

Start van Nazi-Duitsland

Totalitair

Nazificatie start meteen

Tegenstanders worden uitgeschakeld

1933: Dachau

Propaganda, censuur, terreur en massa-organisaties

Reichskulturkammer van Goebbels

1936: Olympische Spelen in Berlijn

Versailles

Vanaf 1935 ontmanteling Versailles:

Invoering dienstplicht

1936: militarisering Rijnland

1938: Anschluss

1938: Sudetenkwestie: heim ins Reich!

VK: appeasmentpolitiek

1938: Conferentie van München

Peace for our time

Oorlog

VK en FR garanderen onafhankelijkheid Polen

1939: niet-aanvalsverdrag Duitsland & SU

Schokkend

Geheime clausule: verdeling Polen

1 september: invasie Polen

Polen kansloos door Blitzkrieg

3 september: start oorlog

Nazi Europa

Winter '39-'40: sitzkrieg

April-mei: verovering West-Europa

Juni: capitulatie Frankrijk

Nederland:

Gelijkschakeling en arbeidsdienst 

Vanaf 1942: arbeitseinsatz

1941: Start Operatie Barbarossa

Holocaust

1935: Neurenbergerwetten

Rassenleer en sociaal-Darwinisme

1938: Kristallnacht

Discriminatie leidt tot uitsluiting leidt tot deportatie naar Polen

SS-einsatsgruppen ingezet in SU

1942: Wannsee Conferentie: endlösung

Keerpunten

Slag om Stalingrad '42 '43

300.000 Duitse krijgsgevangenen

Stalin wil tweede én derde front

1943: Amerikaanse invasie Italië

1944: Overlord -> D-Day

 Driefrontenoorlog is doodsteek Duitsland

1945: zelfmoord Hitler en val van Berlijn

Lion Feuchtwanger levert kritiek op het nationaalsocialisme.
Toon dit aan voor twee kenmerken van het nationaalsocialisme, waarbij je
je antwoord telkens ondersteunt met een andere verwijzing naar de bron.

Historische Context: Duitsland in Europa (1918-1991)

4.1 Duitsland in de Koude Oorlog (A)

Wat gaan we doen?

1. Bespreken schema

2. Leerdoelen

3. Theorie

4. Aan de slag

5. Leerdoelen nabespreken

Leerdoelen

1. Je kunt de afspraken benoemen die tijdens de Conferenties van Jalta en Potsdam werden gemaakt.

2. Je kunt beschrijven in welke opzichten de Sovjetbezettingszone van Duitsland anders werd behandeld dan de andere bezettingszones.

3. Je kunt beschrijven wat het doel was van de trumandoctrine en het marshallplan.

4. Je kunt uitleggen wat de Blokkade van Berlijn inhield en wat de gevolgen waren voor de relatie tussen beide machtsblokken. 

Andere leerdoelen over Sovjetbezettingszone, Marshallhulp en Trumandoctrine hebben we al behandeld. 

Theorie

Enkele maanden voor het einde van de oorlog, in februari 1945, vergaderden de leiders van de SU, VS en Eng over hoe het na de oorlog met Europa verder moest. 

Ze ontmoeten elkaar in Jalta, een stad in het zuiden van de SU. 

Theorie

Opschrijven:

Bij de Conferentie van Jalta (februari, 1945) zijn de Grote Drie aanwezig. Churchill, Stalin en Roosevelt namens Eng, SU en de VS. 

De Verenigde Naties worden opgericht.

Ook bespreken ze dat zowel Duitsland als hoofdstad Berlijn in vier bezettingszones worden verdeeld en dat Europa in een Oost- en Westblok worden verdeeld. 

Iedereen is akkoord. 

Theorie

Verder wilde Stalin voorkomen dat Duitsland nog eens de Sovjet-Unie zou binnenvallen. Hij wilde daarom de grens naar het westen verplaatsen: Estland, Letland en Litouwen werden onderdeel van de Sovjet-Unie. 

Net als het Oostelijke deel van Polen en Roemenië.

Delen van Duitsland kwamen bij Polen ter compensatie.

Theorie

De volgende onderhandelingen zijn vijf maanden later, tijdens de Conferentie van Potsdam. Deze verliepen veel moeizamer. 

Maar wat valt er allemaal op het eerste gezicht op? 

Theorie

Opschrijven:

Tijdens de Conferentie van Potsdam (juli-augustus, 1945) waren Attlee, Truman en Stalin aanwezig namens Eng, VS en SU.

Onderhandelingen liepen moeizaam omdat Truman Stalin onder druk wilde zetten met hun nieuwe atoombom. Dit zorgde voor wantrouwen tussen Oost en West.