Taaldag 2023

Taaldag 2023

1e uur

Persvrijheid: wat moeten we ermee?

Wat is persvrijheid?

Persvrijheid

Kort samengevat betekent persvrijheid dat de overheid zich in Nederland niet van tevoren mag bemoeien met wat mensen zeggen of schrijven. Of dit nou in een krant is, op sociale media, of op radio of tv.

Vragen na video

Wat vind je van de titel van het filmpje? 

Is deze titel objectief of juist niet? 

Wat voor journalisten worden vooral belaagd? Waarom denk je?

Waarom is juist de bedreiging van journalisten zo'n probleem?

Quiz

In Nederland mag je zeggen en schrijven wat je denkt zonder daar eerst toestemming voor te vragen.

1. Waar
2. Niet waar

In 1848 is de basis gelegd voor de democratie, toen is de grondwet samengesteld. In de grondwet is in artikel 7 de vrijheid van drukpers opgenomen. Dit betekent dat iedereen zijn mening vrij mag uiten. Via de pers, maar ook op alle andere manieren waarop je je mening kunt uiten:

• Vrijheid van meningsuiting: vrijheid om gevoelens en gedachten openbaar te maken.

• Wet van persvrijheid daarin opgenomen: je mag je mening kenbaar maken aan een groter publiek.

Een krant kan in Nederland een boete opgelegd
krijgen voor wat zij hebben geschreven.

1. Waar
2. Niet waar

Aan persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zitten grenzen, de rechter kan achteraf een straf opleggen. Dit gebeurt als je iets zegt of schrijft dat niet mag volgens de wet – bijvoorbeeld discrimineren of oproepen tot geweld. Zo heeft de Volkskrant laatst een boete opgelegd gekregen door het plaatsen van een foto. De rechter vond dat de privacy werd geschonden, deze weegt zwaarder dan de vrijheid van meningsuiting.

In China, Myanmar en Iran kan je maanden in de gevangenis terecht komen door je mening te geven via de media.

1. Waar
2. Niet waar

Vorig jaar zijn zo'n 470 journalisten opgepakt en vastgezet, veelal zonder proces. De landen China, Myanmar en Iran kennen het hoogst aantal gevangenen, respectievelijk 110, 62 en 47. In Rusland loopt het aantal ook snel op: daar zijn nu 18 journalisten gevangen gezet, waarvan 8 uit Oekraïne, wegens het verspreiden van 'valse informatie' over het Russische leger.

In Noord-Korea zijn er veel onafhankelijke journalisten die burgers op de hoogte houden van wat er speelt in de wereld.

1. Waar
2. Niet waar

De overheid in Noord-Korea bepaalt wat voor nieuws de burgers lezen. Dit doen ze onder andere door internationale pers te belemmeren, weren van journalisten en het blokkeren van satellietsignalen. Burgers zijn niet

geïnformeerd.

In Vietnam wordt er vooraf overlegd over wat er in het nieuws mag komen.

1. Waar
2. Niet waar

De communistische staat van dit land dwingt alle media via de wet om te fungeren als het spraakorgaan van de overheid. Er worden wekelijks verplichte vergaderingen georganiseerd voor lokale tv, radio en krant waarin besproken wordt welke onderwerpen nadruk moeten krijgen in

het nieuws of die juist gecensureerd moeten worden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren journalisten in Nederland niet vrij.

1. Waar
2. Niet waar

Nederland kende persvrijheid, na invoering van de grondwet in 1848. Toen Nederland werd bezet door het Duitse regime, onder leiding van Adolf Hitler, werden de kranten en radio-omroepen overgenomen. De bezetter schreef

voor wat ze moesten vertellen aan de burgers. Zo wilde ze ervoor zorgen dat de bevolking niet in opstand kon komen. Daardoor ontstond er illegale pers in Nederland om burgers te informeren over het verzet.

Zonder media zou een democratie ook werken.

1. Waar
2. Niet waar

Wat zou je zijn zonder toegang tot informatie? Hoe kan je dan een mening vormen over een besluit? De media vervullen meerdere functies:

• De informatieve functie: Informatie over wat er in de politiek gebeurt overbrengen aan de massa.

• De woordvoerders- of spreekbuisfunctie: de mening van de burger verwoorden, openlijk maken. Vooral naar de politieke machthebbers.

• De commentaarfunctie: via de massamedia wordt commentaar gegeven op politieke besluiten en alles wat daar mee samenhangt. Het ligt vaak aan de omroep welke onderwerpen aan bod komen en van welke aard het kritische commentaar is.

• De onderzoeksfunctie: Journalisten onderzoeken bepaalde zaken, waar de politiek mogelijk tegen op moet treden.

• De controlerende functie (waakhondfunctie): de media controleren of de overheid en politiek

zich houdt aan de gemaakte afspraken (ook wel waakhondfunctie).

Sociale media zijn voor iedereen gelijk: in elk land ben je vrij om alles te plaatsen.

1. Waar
2. Niet waar

Het plaatsen van een bericht op Facebook of Twitter of een filmpje op YouTube is in veel landen niet zonder risico. Regeringen van die landen zijn niet gediend van de vrijheid van meningsuiting die door de aanwezigheid van sociale media juist zo makkelijk is geworden. In sommige landen, zoals China, zijn sociale media zelfs volledig geblokkeerd en kunnen niet gebruikt worden. 

In Rusland is sinds het begin van de oorlog Facebook en Instagram geblokkeerd en is de toegang tot Youtube en Twitter beperkt.

Journalisten kunnen nooit helemaal objectief zijn,
maar proberen zo neutraal mogelijk te zijn.

1. Waar
2. Niet waar

Objectiviteit betekent dat er op basis van feiten wordt geschreven, waarbij er geen persoonlijke mening naar voren komt. Het is alleen moeilijk om te schrijven zonder een mening door te laten komen. Daarom wordt er van

journalisten verwacht dat ze onpartijdig kunnen zijn en zich kunnen verplaatsen in een ander.

2e uur

Zelf aan de slag

Opdracht

1. Vorm tweetallen

2. Zoek in het nieuws artikelen over persvrijheid/vrijheid van meningsuiting.

3.  Maak een verzameling van minimaal zes koppen/titels die zijn verschenen bij de berichten

4. Zorg ervoor dat alle koppen/titels over verschillende onderwerpen gaan. Kun je goede voorbeelden vinden van persvrijheid in Nederland vs andere landen?

5.  Zet de titels in een collage. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld Canva.

6. Geef bij elke titel een toelichting: waar gaat het artikel over en wat zegt deze titel over (het gebrek aan) persvrijheid?

7. Stuur de collage door naar je docent.

8. Presenteer de collage in de klas. 

Tip: Gebruik nieuwssites als NOS, Nu.nl, RTL Nieuws, Trouw, Telegraaf, AD, Volkskrant, NRC, etc. 

Presentatie

Presenteer samen met je klasgenoot de collage. 

1. Licht kort toe waarom jullie juist voor deze titels hebben gekozen.

2. Welk onderwerp heeft jullie het meest geraakt?

Hoe kijk je nu aan tegen persvrijheid in Nederland?
Is je mening veranderd of juist niet?