14.1 Gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

14.1 Gaswisseling

Leerdoelen

• Je kunt van delen van het ademhalingsstelsel de functies en kenmerken noemen.
• Je kunt beschrijven hoe zuurstof en koolstofdioxide door bloed worden getransporteerd (rol hemoglobine en myoglobine).
• Je kunt bij insecten en vissen beschrijven hoe gaswisseling plaatsvindt en hoe zuurstof naar de cellen wordt getransporteerd.

Ademhalingsstelsel

Longen + luchtwegen (Binas tabel 83A)

Gaswisseling: O2 + CO2 (+N2)

Bescherming via neus:

• Neusslijmvlies met trilhaarepitheel -> slijm producerende cellen (vochtig) en trilhaarcellen = opruimen ongewenst
• Bloedvaten = verwarmen lucht
• Zintuigcellen  = geur keuren

Homeostase

Handhaving = aanvoer O2 en afvoer CO2

DIFFUSIE! 

• pO2 = alveolaire lucht naar vocht naar bloedplasma longhaarvaten
• pCO2 = bloedplasma naar alveolaire vocht naar lucht
• pN2 = evenwicht
  

De wet van Fick

n wordt groter als:

• D groter wordt
• A groter wordt
• deltaC groter wordt
• deltaX kleiner wordt

Binas 83A

Transport van zuurstof

Ve

Verzadigd: Hb heeft maximale hoeveelheid O2 gebonden

Diffusie (van hoge naar lage concentratie):

• Longblaasjes -> bloedplasma
• Bloedplasma -> weefselvloeistof -> cellen

Verzadigingskromme (Binas 83D)

Dus Hb-O2 -> Hb-H + O2

Wet van Bohr:  door een hogere temperatuur, hogere pCO2 (en meer H+, dus lagere pH) = makkelijker O2 vrijmaken -> nuttig bij activiteit.

Verzadigingskromme (Binas 83D)

Wet van Bohr:  door een hogere temperatuur, hogere pCO2 (en meer H+, dus lagere pH) = makkelijker O2 vrijmaken -> nuttig bij activiteit.

Zien we dit terug in de Binas????....

Binas tabel 83E

Insecten

Tracheeën: sterk vertakte adembuizen

• Spiraalvormige verdikkingen van chitine
• Stigmata: openingen
• Pompende bewegingen met achterlijf
• Lucht (O2) -> vocht/bloed -> cellen

Vissen

Kieuwen: kieuwbogen + kieuwplaatjes

• Bek en kieuwdeksels openen en sluiten
• Water wordt langs kieuwlamellen geperst
• Kleine haarvaten + Hb
• Tegenstroomprincipe: stroomrichting water en bloed tegengesteld = veel O2-opname mogelijk

Het huiswerk

Bestudeer blz. 138 t/m 150.

Maken + nakijken opdr. 5 t/m 12.