2324 deel 2 Het leven in de middeleeuwse stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

De middeleeuwse stad

deel 2

Het leven in de stad

Herinnering

                         

En wát hebben we vorige les besproken?

Hoe zat t ook alweer?

Drie vragen- in schrift beantwoorden:

1- Welke twee periodes in de Middeleeuwen zijn er? Noem ook de jaartallen van begin en eind.

2- Wat is het leenstelsel?

3- En wat houdt het drieslagstelsel in?

Lesdoelen

Je kan uitleggen:

• wat ambachten en gilden en
• wat stadsrechten zijn en een voorbeeld noemen.

Hoe gaan we dit onderzoeken?

Nodig:

Wat?

Ga naar Lesson Up--> 

deel 2 Het leven in de middeleeuwse stad.

Bestudeer deze les en maak de vragen van het blaadje (op A4) in je schrift.

Duur: 15 minuten

Asluiten: drie vragen en huiswerk

Hoe gaan we dit onderzoeken?

Nodig:

Wat?     Vragen maken en video kijken 

Hoe?     

1- Ga naar Lesson Up--> 

deel 2 Het leven in de middeleeuwse                stad.

2- Bestudeer deze les en 

3- maak de vragen van het blaadje (op A4) in je schrift.

Afronden: Drie vragen en huiswerk

Vragenblad

De onderwerpen zijn:

- herleving van de handel (Ambachten en gilden) en

- machtige steden (Stadsrechten).

Maak de vragen die hierbij horen!

Herleving van de handel

In de 11de en 12de eeuw gingen handelaren samenwerken:

• In gilden
• Met andere steden (Hanze)
• Met de koning

Gilden

Er kwamen erg veel ambachtslieden in sommige steden.

Zij besloten te gaan samenwerken in verenigingen.

Zo'n vereniging noemden ze een gilde.

Ieder ambacht had zijn eigen gilde (vereniging).

Voordelen

Als lid van een gilde mocht je je ambacht uitvoeren.

Maar het gilde zorgde ook voor bejaarde en zieke leden.

Als een lid overleed, betaalde het gilde de begrafenis.

Maar ze gaven ook veel feesten en andere steun.

Lid worden

Als je lid wilde worden moest je in de leer bij een meester.

Als leerling leerde je de basis.

Daarna kon je als gezel voor de meester gaan werken.

Om zelf meester te worden moest je een meesterproef doen.

Hiermee laat je al je kennen en kunnen zien. Dit waren altijd enorm lastige projecten waar je veel ervaring en kennis voor nodig had.

Meesterproef in Dordrecht, Hofstraat.

Machtige steden

Je snapt nu hoe steden konden groeien.

De steden werden erg groot en vooral rijk.

Maar de heer of koning had het vaak voor het zeggen in de stad.

Stedelingen wilden zelf beslissen over hun stad.

Stadsrechten

De heer wilde de stad best meer rechten geven.

In ruil hiervoor moest de stad veel geld betalen aan de heer.

In de stadsrechten werd bepaald wat de stad wel en niet mocht.

Bijvoorbeeld:

Tol

Tol is een belasting die betaald moet worden om van een weg, brug of vaarroute gebruik te mogen maken. De stad kon deze tol vragen.

Muren

Een stad mocht muren om de stad bouwen. Hiermee konden stedelingen zichzelf verdedigen.

Rechtspraak

Een stad mocht de eigen regels bepalen. Zo kon je voor diefstal in de ene stad je handen kwijtraken terwijl je in een andere stad alleen een boete betaalt.

Geld

Een stad mocht zijn eigen munten maken.

Stadsrechten

Dit zijn stadsrechten. Onderaan zie je de zegels, dat waren handtekeningen van belangrijke mensen.

Filmpje

Stadsrechten

Afsluiting

1- Wat heb je gedaan? Drie vragen.

2- Huiswerk

Noem twee voorbeelden van een ambacht

Leg uit wat een meesterproef is

Geef een voorbeeld van een stadsrecht

de Middeleeuwen

Huiswerk:

1- Ga naar Pathé de Middeleeuwen en bekijk de video's.

2- Bestudeer deel 3 over het leven en bestuur in de ME-stad en maak de overige vragen van het vragen blad.

3- Herhaal je aantekeningen over de ME-stad.

De middeleeuwse stad

deel 3

Het leven in de stad

= HUISWERK

Bekijk de video's en tekst hierna en maak de vragen van het stencil.

Filmpje

Het leven in de middeleeuwse stad

Gelaagdheid in de stedelijke samenleving

De mensen in de steden waren vrij, maar niet gelijk.

De bevolking was gelaagd.

Bestuur van de stad

• Het stadsbestuur werd het vroedschap genoemd en de rechtbank de schepenbank. De rijke burgers regelden dit. Verder was er nog de schout=> die hield toezicht op de orde in de stad en haalde de belastingen op voor de stad en de heer van het domein.
  
• 
  
• In de stad was je dus vrij. De horigen gingen hier wonen omdat ze dan vrij waren en omdat ze niet allemaal meer nodig waren in de landbouw. 

De middeleeuwse stad

deel 4

Het leven in de stad

BESPREKING en keuze-opdracht

Herinnering

Pak je schrift.

Wat hebben we vorige les besproken?

Hoe zat t ook alweer?

Drie vragen- in schrift beantwoorden:

1- Van wanneer tot wanneer zijn de late ME?

2- Hoe groeide de handel in het  begin van de late ME?

3-Leg de relatie uit tussen ambachten en gilden.

Afsluiting:

Neem de schakel over en plaats de gebeurtenissen voor verstedelijking op de juiste plek in de schakels. De eerste is al ingevuld.

1

2

3

4

6

5

Horigheid verdwijnt en boeren worden vrij

Er komt meer land en betere technieken voor de landbouw

Boeren produceren meer voedsel dan ze zelf nodig hebben

Boeren en handelaren verkopen voedsel op de markt

Niet iedereen moet boer zijn, dus er komen ambachtslieden

Ambachtslieden en handelaren gaan bij de markt wonen

Lesdoelen

Je kan uitleggen:

• hoe het leven in de middeleeuwse stad eruit zag.
• hoe de gelaagdheid in de stad eruit zag.
• hoe het bestuur is de stad geregeld werd.

Bespreken van het huiswerk.

Ga naar Lesson Up-> deel 3 Het leven in de middeleeuwse stad.

Bestudeer deze les en maak de vragen (op A4) in je schrift.

Controleer jouw antwoorden en verbeter het indien nodig.

Vandaag

1- huiswerk bespreken

2- keuze-opdracht maken

3- afsluiting

Opdrachten over de middeleeuwse stad

Keuze opdrachten

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt. Een stad had meestal een haven, wat in het Latijn portus is

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Een middeleeuwse stad. Wat is er allemaal te zien?

Opdracht 1: Het ontwerpen van een middeleeuwse stad

Het Openluchtmuseum in Nederland wil graag een heel middeleeuws dorp na gaan bouwen en heeft jouw hulp nodig. Ze willen dat jij een plattegrond gaat maken van hoe een middeleeuwse stad eruit zag. Jij weet wat er kenmerkend is aan een middeleeuwse stad en bent daarom de juiste persoon voor deze opdracht. 

Jij gaat op een A4'tje een plattegrond tekenen van een middeleeuwse stad en houdt daarmee rekening met:

De ligging van de stad (op wat voor plekken ontstaan steden?)

De beveiliging van de stad (hoe zorgden de middeleeuwers voor veiligheid?)

De indeling van de stad (waar lagen de belangrijke gebouwen?)

Maak er iets moois van, zodat het Openluchtmuseum jouw ontwerp wil gebruiken voor het nabouwen van een middeleeuwse stad. (Je mag je plattegrond ook op de computer in een digitaal programma maken als je dat kan..)

Opdracht 2: VVV Middeleeuwen

Jullie bedenken een wervend praatje waarom de middeleeuwer in deze stad moet wonen.

Jullie weten hoe is om te leven in deze stad en zijn daarom de juiste persoon voor deze opdracht. 

Schrijf en/of film jullie wervingspraatje voor de stad en houdt daarmee rekening met:

De ligging van de stad (op wat voor plekken ontstaan steden?)

De beveiliging van de stad (hoe zorgden de middeleeuwers voor veiligheid?)

De indeling van de stad (waar lagen de belangrijke gebouwen?)

Maak er iets moois van, zodat de VVV Dordrecht jullie motivatie om te komen wonen en werken in deze stad wil gebruiken.

Afsluiting

1- Wat heb je gedaan? Drie vragen.

2- Huiswerk

Afsluiting

Wat heb je gedaan? Drie vragen.

Huiswerk

vraag 2

Hanze

Ook handelaren gingen met elkaar samenwerken.

De belangrijkste samenwerking was de Hanze.

Deze samenwerking had 3 voordelen:

Er kon meer gekocht en verkocht worden

1

Samen reizen is veiliger

2

Ze stonden sterker tegenover machtige edelen (ze mochten meer)

3

Samenwerking van handelaren uit verschillende steden rond de Noordzee en Oostzee