Introductiecollege_staatsinrichting_klas 1VB

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Staatsinrichting

introductie van de cursus en het onderwerp

Lesdoel

Aan het einde van dit college...

• ...kun je uitleggen waarover dit vak gaat;
• ...kun je, met behulp van een voorbeeld, uitleggen waarom dit vak relevant is voor jou als aanstaande geschiedenisdocent;
  
• ...heb je antwoord op al je praktische vragen over het vak.  
  
• ...begrijp je wat er komende weken van je verwacht wordt en hoe je een actieve bijdrage kunt (en moet) leveren aan de werkcolleges.

Deze module gaat over burgerschap, democratie, recht en internationale samenwerking - allemaal thema's die op verschillende manieren gekoppeld zijn of gekoppeld kunnen worden aan historische thema's en actueel burgerschap. Het eerste college is inleidend en verkennend. Daarna volgen we de planning zoals deze hieronder is bijgevoegd.

Om te beginnen...

Wat heb je nodig?

• De modulehandleiding en de planning (BS).
• Boekje: ‘Politiek in Nederland’ van ProDemos (BS).
• Hoofdstuk 10: ‘Nederland en de wereld’ (BS).
• Brochure ‘Rechtspraak in Nederland’ (BS)
• Per college eventueel aanvullend materiaal (BS of hand-outs)

Waar werken we naartoe?

• Opdrachten in modulehandleiding = oefening

• Presentaties over actuele kwestie die verbonden is met de stof van de betreffende week.
• Schrijfopdracht / beschouwing
• Voorbereiding tentamen

Welke praktische vragen zijn er (nu nog)? Schrijf op!

Wat is staatsinrichting?

Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, 

zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;

Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt

Waarom is dit vak relevant?

• Kennis over de staatsinrichting van Nederland is verplichte stof vmbo examen, en op een indirecte manier ook van h/v.
• Nodig voor begrip van veel andere onderwerpen uit de geschiedenis.
• Noodzakelijke kennis om geschiedenis relevant te maken voor het heden.
• Draagt bij aan burgerschapsonderwijs.
• ‘Burgerschap’ is een verplicht vak op de MBO (en daar leiden we je ook voor op).

Geef een verklaring voor het scharnierpunt van tijdvak 7 naar tijdvak 8

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan absolute koninkrijk Frankrijk

• Meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij
• Verklaring voor Rechten van de Mens & Burger

• Een grondwet

1795-1801: 

Bataafse Republiek

• Revolutie o.l.v. de Patriotten: zij willen meer van het volk (...en zijn wel klaar met de Oranjes)

• De Patriotten krijgen hulp van de Fransen

• Frankrijk bezet Nederland (1795-1813) en erfstadhouder Willem V moet vluchten naar Engeland

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I

• Nederland krijgt een grondwet en een tweekamerstelsel

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg

Een tweekamerstelsel is een systeem waarbij de wetgevende macht bestaat uit twee kamers of huizen. De eerste kamer of het hogerhuis wordt ook wel de senaat genoemd. De tweede kamer ook wel het lagerhuis

1830-1839: België wordt onafhankelijk

Oorzaken:

• Nederlands officiële taal

• Protestantse geloof is de staatsgodsdienst: België is katholiek

• Belangrijke banen vaak in handen van Nederlanders

• Nederland wordt voorgetrokken
  

Belgische Revolutie

1830

Tijdens de viering van de verjaardag van koning Willem I in Brussel, 

slaat de vlam in de pan en komt het volk in opstand.

Ruim een maand later roepen de Belgen hun onafhankelijkheid uit

Gevolgen

1831: Leopold I wordt de eerste Belgische koning

1831: Tiendaagse Veldtocht

1839: onder internationale druk erkent Willem I de onafhankelijkheid

1840: Willem I treedt af

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie...

Waarom is het jaar 1848 zo bepalend?

Revolutiejaar 

1848

De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Paniek bij de vorsten

in heel Europa!

Ook in Den Haag...

...koning Willem II wordt 'in één nacht' liberaal

Gevolgen (1)

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Gevolgen (2)

• Parlementaire democratie (=parlement heeft het laatste woord)

• Constitutionele monarchie (=koning moet zich aan de grondwet houden)

• Verandering van het parlementaire stelsel ("Hoe wordt het parlement gekozen?", "Wie heeft welke macht?")

Trias Politica

• Belangrijk onderdeel van een parlementaire democratie

• Verdeling van de macht in het land in drie machten

• Bedacht in Frankrijk in 18e eeuw, toen de koning alle macht(en) had.

• Iemand kan maar bij één van de drie machten horen.

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Leg, met een voorbeeld, uit waarom dit vak relevant is voor jou als aanstaande geschiedenisdocent

Hoofdstuk 1

De Grondrechten

Artikel 1

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. 

Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Klassieke grondrechten

Beschermen ons tegen de overheid 

Geven ons rechten tegen een te machtige overheid

Staan sinds 1848 in de Grondwet

Klassiek betekent: 'iets uit vroeger, maar niet verouderd'

bijvoorbeeld:

• Artikel 1: Anti-discriminatie artikel


• Artikel 2: Wie is Nederlander?


• Artikel 4: Kiesrecht


• Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting


• Artikel 8: Recht op vereniging


• Artikel 9: Recht op vergadering


• Artikel 10: Onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer


• Artikel 11: Onaantastbaarheid van het lichaam


• Artikel 13: Briefgeheim

Sociale grondrechten

Plichten van de overheid: 

zorgen voor een goed bestaan

Zijn pas later in de Grondwet gekomen

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

Laatste belangrijke wijziging

1983

• Amsterdam wordt officieel de hoofdstad
  
• Niet-Nederlanders mogen stemmen voor de Gemeenteraden
  
• Leeftijd actief kiesrecht naar 18 jaar
  
• Verbod op opleggen doodstraf
  
• Invoering van een Nationale Ombudsman
  
• Invoering Sociale grondrechten
  

Nederland is een rechtsstaat

• Er zijn grondrechten
• Er is onafhankelijke en openbare rechtspraak
• Er is een scheiding der machten
• Er is een grondwet
• De macht van de overheid is vastgesteld door rechtsregels

Parlement

Regering

Kabinet

Overheid

Eerste en Tweede Kamer samen

Ministers en staatshoofd

Ministers en staatssecretarissen 

Wordt gevormd door de ministeries, provincies, gemeenten en instanties