Meartaligens; taalsensibilisearring

• Aardrijkskunde

Meartaligens; taalsensibilisearring

Plenning

De kommende trije lessen sille wy dwaande mei it ûnderwerp meartaligens.

Les 1: taalpaspoart meitsje; hokker talen behearskje ik?

Les 2: wrâldkaart talen; hokker talen behearsket de klasse?

Les 3: kultuer yn de klasse; "salad bowl" of "melting pot"?

Les 1: taalpaspoart

Oan de ein fan de les witst hokker talen datst behearskest en hokker talen dyn groepgenoaten behearskje. 

Dat doel behellest troch it meitsjen fan dyn taalpaspoart en dizze te presintearjen yn in lyts groepke learlingen.

Do bist fêst ek meartalich!

- Neist it Standertnederlânsk praatst grif noch in taal. Dialekten, gebeartetalen, strjittalen, chat-talen en ynformeel taalgebrûk binne ek foarbylden fan talich ferskaat.

W: meitsje dyn taalpaspoart

H: rin stap 1 oant en mei 4 troch fan it plan

H: freechje earst dyn buorman/frou

T: oant 10 minuten foar it einde fan de les

U: lêste 10 minuten beprate yn dyn groepke.

K: meitsje dyn paspoart moai mei tekentsjes

Presintearje

W: presintearje dyn taalpaspoart oan dyn groepke. 

H: lit dyn paspoart sjen en lis út.

H: ûnderling beprate wa 't earst giet.

T: 1 minuut de man. Klok op boerd.

U: harkje goed, hoefolle talen behearsket jim groepke?

K: nei de presintaasjes freget de dosint hoefolle talen jim groepke kin.

Wie it in moaie opdracht? Lis út wêrom wol of net?

Hast ek wat nijs leard? Lis út.

De ein fan les 1

Les 2: wrâldkaart talen

Oan de ein fan de les witst hokker talen jim as klasse behearskje.

Dit dogge wy troch mei ús allen de talen dy 't wy behearskje oan te jaan op in wrâldkaart.

Opdracht

Stel dy foar, wy sille mei de hiele klasse op wrâldreis. Yn hokker lannen soenen wy ús rêde kinne om't wy de taal behearskje?

W: wy jouwe op de wrâldkaart oan hokker talen wy yn de klasse hawwe. 

H: troch post-it briefkes mei de nammen fan de taal op de kaart te plakken.

H: sjoch op dyn taalpaspoart. 

T: sa lang it duorret.

U: soenen wy ús yn in soad lannen rêde kinne? 

K: ôfslútende fragen.

Daliks in pear fragen

W: jou antwurd op de fragen.

H: yn lessonup, op de laptop.

H: stek dyn finger op.

T: 1 min per fraach.

U: beprate wy nei de fraach.

K: as de lêste fraach bepraat is, meist foarsichtich oprûmje.

Wistest dat der safolle talen yn de klasse wienen?

Fûnsto dit in aardige opdracht? Lis út wêrom wol of net?

De ein fan les 2

Les 3: kultuer yn de klasse

Oan de ein fan de les kinst de definysje fan de begrypen kultuer, salad bowl en melting pot en dizzen tapasse op dyn klasse.

De kultuerkwis

Sa as jimme sjen koene is taal in ûnderdiel fan kultuer, mar kultuer is ek  de noarms en wearden, de tradysjes en gewoanten dy't in folk hat. 

Jimme krije daliks tweintich stellingen. 

Bist it iens mei de stelling giest oan de lofterkant fan it lokaal stean, net iens oan de rjuchterkant.

De dosint freget guon learlingen om harren beargumintaasje.

Der is gjin goed as fout. It giet der om datst dysels en dyn klasgenoaten better kennen learst troch oerienkomsten en ferskillen te sjen.

Ik yt thús minimaal trije dagen yn de wike ierappels, griente en fleis.

Ik fyts alle dagen nei skoalle.

Ik groetsje ûnbekende minsken as ik se tsjenkom op strjitte.

Ik beskôgje mysels sawol Fries, Nederlanner as Jeropeaan.

Ik doch oan fierljeppen

Ik doch oan keatsen

Wy fiere thús Sinteklaas

Ik fier Keningsdei.

Ik bin wol ris oan it sjoelen

Mei jierdei's sitte wy faak yn in kring.

Ik rin wol ris op klompen

Ik fyn sûkerbôle lekker

Ik haw de alvestêdetocht alris fytst.

Ik mei graach reedride.

Ik sjoch graach nei skûtsjesilen.

Ik bin alle jierren te aaisykjen.

Ik drink wolris berenburg

ik yt graach oranjekoeke

Ik haw op in Frysk hynder riden.

Ik bin mei âld en nij oan it karbidsjitten.

Wy hawwe thús in Fryske stabij.

Wy meitsje oaljekoeken mei âld en nij.

Ik hâld fan draaioargel musyk.

• Jim sjogge wol dat jim guon Nederlânske en Fryske kultuerskaaimerken yn stân hâlde, mar guon ek net.
• Der komme hieltiten mear ynfloeden út oare kultueren by. Tink mar oan de nasi of pasta dy'tst ytst, mar ek streetdance of kickboxen wêrst op sitst, Halloween watst fierst, black friday wêrst nij guod keapest, rapmusyk wêrst nei lústerst ensfh. 
• De Nederlânner of Fries bestiet net. We binne allegearre ek ûnderdiel fan in subkultuer lykas ...
• Ferskaat makket ús kultuer riker. It soe net best wêze dat wy allegearre krekt itselde wiene, dat hie wol hiel saai west. 

Wat hasto de ôfrûne trije lessen leard?

Wat fûnsto aardich om te dwaan en wat fûnsto minder moai?