Samenvatting H4 BB en H5 KB

• Economie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Samenvatting H4 BB en H5 KB

Dit is de samenvatting voor het SE economie in periode 2:

De samenvatting werkt als volgt: 

De pagina's die een witte achtergrond hebben moet je leren.

De blauwe pagina's bevatten toets vragen die je kan oefenen. 

Begrippen om te leren!

Begrippen die je moet kennen!

• Vaste baan --> een contract voor onbepaalde tijd.
  
• Tijdelijke baan --> contract voor bepaalde tijd.
  
• Proeftijd --> maximaal 2 maanden op proef. Beide partijen kunnen het contract beëindigen.
  
• CAO --> Collectieve arbeidsovereenkomst.
  
• Bedrijfstak of Branche: Een groep bedrijven die hetzelfde soort producten maakt/verkoopt (Bijv. Supermarktbranche of de Horeca)

Minimum loon

In Nederland geldt er een minimumloon.
Je mag niet minder verdienen dan het minimum loon. Wel meer uiteraard.
Voor de de jongeren is er ook een minimum jeugdloon. Dit loon is een gedeelte van het loon dat volwassenen krijgen.

Het doel daarvan is dat jongeren goedkopere arbeidskrachten en zijn en daardoor makkelijker een baan kunnen vinden. 

Hiernaast zie je een voorbeeld van het minimum loon. 

Begrippen om te leren!

Kees is 16 jaar. Hij werkt 21 uur per week in de supermarkt en krijgt 10% meer dan het minimumjeugdloon.
Hoeveel verdient Kees per week?

Noem een voordeel en een nadeel van een proeftijd.

Lotte is 15 jaar en verdiend 17% meer dan het minimum jeugdloon voor een 15 jarige.
Zij werkt 14 uur per week. Het minimum jeugdloon voor een 15 jarige is € 117,50 per week op basis van 40 uur.
Bereken het bedrag dat Lotte per week verdiend.

Arbeidsovereenkomst

• In een arbeidsovereenkomst
   staan afspraken die voor één
   persoon gelden tussen werkgever
   en werknemer. Bijvoorbeeld het
   salaris, de functie en de
   werktijden.

Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO)

• In een CAO staan afspraken die
   gelden voor iedereen die
   hetzelfde werk doet. Bijvoorbeeld
   over salaris, vakantiegeld en
   toeslagen. 

Verschil Arbeidsovereenkomst en CAO

In de CAO voor supermarkten staat de het loon voor een 15 jarige € 3,45 is. Het minimumjeugdloon is € 3,10. Mag een supermarkt minder betalen dan de 3,45? leg uit.

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Bastiaan werkt in de gezondheidszorg. In welke sector is hij actief?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Quartaire sector

Karin heeft het leven omgegooid en is boerin geworden. In welke sector werkt ze?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Quartaire sector

Iemand die een eigen schoonheidssalon. In welke sector is diegene actief?

1. Primaire sector
2. Secundaire sector
3. Tertiaire sector
4. Quartaire sector

De arbeidsmarkt

Het geheel van vraag naar arbeid en aanbod van arbeid noemen we de arbeidsmarkt.

De prijs voor arbeid is het loon.

Begrippen om te leren!

Arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is nooit helemaal in evenwicht.
In een krappe arbeidsmarkt zijn er meer banen dan mensen die kunnen/willen werken.

In een ruime arbeidsmarkt is er meer aanbod, er is dan veel werkloosheid.

Begrippen om te leren!

Wie wordt er bedoelt met
aanbod van arbeid?

1. Werkgevers
2. Werkzoekenden

Overschot op de arbeidsmarkt

Tekort op de arbeidsmarkt

Veel aanbod van arbeid

Weinig aanbod van arbeid

Veel vraag naar arbeid

Weinig vraag naar arbeid

Hoge lonen

Werkeloosheid

Hoe noem je een onbezette of nieuwe werkplek bij een bedrijf.

1. factuur
2. vacature
3. vrijwilligerswerk
4. werkgelegenheid

scholing

arbeidsverdeling

fulltime

deeltijd

cirkel

vacature

arbeidsmarkt

solliciteren

Werklozen

Beroepsbevolking

Beroepsbevolking:

alle mensen tussen 15 en pensioen-leeftijd die werken of willen werken voor tenminste 12 uur per week.

Werkzame    beroepsbevolking:

Het werkzame deel van de beroepsbevolking

Begrippen om te leren!

De beroepsbevolking.       

De personen die hun werk en tijd aanbieden aan de bedrijven (De aanbieders op de arbeidsmarkt), noemen we de beroepsbevolking. Wie daarbij horen, wordt zo bepaald:

We nemen eerst de beroepsgeschikte bevolking. Dit zijn alle personen die in theorie zouden kunnen werken, namelijk de 15- tot en met 65-jarigen.

Vervolgens kijken we in die groep naar de personen die niet willen werken, dit zijn bijvoorbeeld studenten of scholieren, huisvaders of huismoeders of mensen die er simpelweg geen zin in hebben.

Als we de groep die niet wil werken weglaten, houden we twee groepen mensen over: de groep mensen die werken en de groep mensen die niet werken maar wel op zoek zijn naar werk.

De laatste twee groepen noemen we samen de beroepsbevolking.

Joanne is 26 jaar en heeft geen baan, omdat zij thuis voor de kinderen wil zorgen. Behoort zij tot de beroepsbevolking?

1. Ja
2. Nee

De beroepsbevolking uitrekenen

De vrouwelijke beroepsbevolking bestaat uit 43000 vrouwen en dit is 42% van de totale beroepsbevolking. Hoe groot is de totale beroepsbevolking?

• Som: 43000 ÷ 42 x 100 = 102.380,95 --> 102.381 personen totaal.

aantal	43000	X	?
%	42	1	100

In Groningen is 8% van de beroepsbevolking werkloos. Dat zijn 16.000 personen.
Hoe groot is de beroepsbevolking? (wat is de formule)

1. 16.000 ÷ 100 x 8 = 1280
2. 16.000 ÷ 0,08 = 200.000
3. 16.000 ÷ 8 x 100 = 200.000
4. 16.000 x 8 ÷ 100 = 296.000

Wetten die je als werknemer beschermen.

Arbowet: Deze wet geef regels over veilige en gezonde arbeidsomstandigheden. Hier moet je je als werknemer en werkgever aan houden.  Arbo is een afkorting voor arbeidsomstandigheden. 
Denk aan: - Veiligheidsschoenen bij het technieklokaal. 

- Niet roken op het werk. etc. 

- Veiligheidszaken in de school (rookmelders, brandalarm etc.) 

Arbeidstijdenwet: Geeft regels voor werk- en rusttijden. 

Algemene wet gelijke behandeling: Deze wet verbiedt om onderscheid te maken op basis van geslacht, ras, leeftijd of afkomst. Bijvoorbeeld bij het aannemen van nieuw personeel. 

De inspectie SZW* houdt toezicht op deze wetten en kan hoge boetes uitdelen als deze wetten niet worden nageleefd. 

*SZW staat voor ministerie van Sociale zaken en werkgelegenheid. 

Begrippen om te leren!

Volgens welke wet heb je recht op een half uur pauze per dag.

1. Arbowet
2. Arbeidstijdenwet
3. Wet werk en zekerheid
4. Werkloosheidswet

Bedenkt drie zaken die de inspectie SZW volgens Arbowet bij ons op school zou kunnen controleren.

Werknemersverzekeringen 

Door ziekte of andere omstandigheden kan je tijdelijk of niet meer werken. Hiervoor zijn werknemersverzekeringen. Om mensen in loondienst te beschermen tegen verlies van inkomen zijn er verschillende werknemersverzekeringen. 
Van alle werknemers in Nederland wordt een deel van hun inkomen ingehouden om dit te betalen (premie). 

WW: Werkloosheidswet 

WIA:  uitkering bij arbeidsongeschiktheid 

WWZ: Wet Werk en Zekerheid
Deze wet stelt dat een bedrijf een werknemer niet zomaar mag ontslaan. werknemers die langer dan 2 jaar in dienst zijn krijgen een Transitievergoeding: een bedrag waarmee de werknemers de overgang naar een andere baan kunnen betalen. 

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

Begrippen om te leren!

In de provincie Limburg is er meer sprake van werkloosheid dan in de rest van Nederland. Hoe heet deze vorm van werkloosheid?

1. Frictiewerkloosheid
2. Conjuncturele werkloosheid
3. Structurele werkloosheid
4. Regionale werkloosheid

Sanne werkt in de winter bij de schaatsbaan. 's Zomers heeft zij geen werk. 

Een bedrijf in Gelderland gaat failliet. Bij het bedrijf waren 1.250 mensen werkzaam waarvan ruim 89% in een straal van 35km van het bedrijf woonde. 

Mensen kopen geen videobanden meer, daardoor sluit ook de laatste fabriek die videobanden produceerd.

Na het behalen van je diploma ben je korte tijd werkloos.

Structurele werkloosheid

Seizoens werkloosheid

Regionale  werkloosheid

Frictie  werkloosheid

Noem een reden waarom niet alle werklozen zich bij het UWV inschrijven?

In 2016 hadden in totaal 8.950.000 mensen een baan. De beroepsbevolking bestond uit 9.500.000. Hoeveel procent van de beroepsbevolking in 2017 was werkloos?

1. 9,5 ÷ 8,95 x 100 = 105,3 %
2. 8,95 mln - 9,5 mln = 505.000 mensen
3. (9,5 mln - 8,95 mln) ÷ 9,5 mln x 100 = 5,3 %
4. 8,95 ÷ 9,5 x 100 = 94,7 %

Geef de juiste omschrijving van het begrip werknemersverzekering.

Sectoren

In onze samenleving vinden arbeid en productie plaats in de volgende vier productiesectoren.​

1. Primaire sector​: Landbouw, visserij en delfstoffenwinning

2. Secundaire sector​: Industrie, bouw en ambachten

3. Tertiaire sector​: Commerciële dienstverlening

(bedrijven die winst willen maken​
 zoals jumbo, kapper, autogarage, scooterverkoop)

4. Quartaire sector: Niet-commerciële dienstverlening
(overheid, onderwijs, politie, brandweer, defensie, zorg, etc)

Begrippen om te leren!

Primaire sector

Secundaire sector

Tertiare sector

Quartaire sector

Welke van de volgende bedrijven is actief in de quartaire sector?

1. Politie
2. Coca-Cola
3. Slagerij Verhoef B.v.
4. Het Element

Evert verdient als werknemer bruto € 2.278 per maand. Over zijn jaarsalaris krijgt hij 8% vakantiegeld. Over zijn totale inkomen betaalt zijn werkgever 23,5% premies voor pensioen en werknemersverzekeringen. Evert heeft een 40-urige werkweek. Als je rekening houdt met vakanties en verlofdagen werkt hij 43 weken per jaar.

Bereken de kosten die de werkgever per gewerkt uur heeft voor Evert.