Personeelsbeleid (vwo)

• Bedrijfseconomie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Personeelsbeleid

Leerdoelen

De leerling kan:

- kenmerken van een individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten benoemen

- de verschillen tussen een individuele arbeidsovereenkomst en een ZZP-overeenkomst noemen

- verschillende soorten arbeidsovereenkomsten benoemen

- plichten van een werkgever en werknemer benoemen

- opzegverboden van een arbeidsovereenkomsten benoemen

- manieren noemen waarop een arbeidsovereenkomst kan worden beëindigd

- bevoegdheden van de ondernemingsraad benoemen en uitleggen welke bevoegdheden wanneer ingezet worden

- bevoegdheden en taken van de vakbond benoemen

Opmerkingen vooraf

- De stof die we vandaag gaan behandelen is afkomstig uit domein C2 (Hoofdstuk 16).

- Uit eerdere examens bleek dat de vragen die over dit onderwerp op het eindexamen komen erg theoretisch en gedetailleerd (kunnen) zijn.

- Het is dus vooral 'stampen stampen stampen' wat de klok slaat bij dit examendomein.

Heb jij een bijbaan?

Heb jij een bijbaan?

1. Ja
2. Nee

Hoe ben jij aan je bijbaan gekomen?

Via een bekende

Via een advertentie (fysiek of online)

Doordat ik zelf contact heb gezocht met het bedrijf

Anders

Ik zei toch dat ik geen bijbaan had?!

Instroomfase: stappen voorafgaand aan werving

Voordat een organisatie kan gaan werven, zal zij eerst besluiten moeten nemen over (1) de personeelsbehoefte, (2) het functieprofiel en (3) de functiezwaarte. Welke van onderstaande uitspraken is/zijn juist? 

Juist

Onjuist

De personeelsbehoefte kan gaan over hoeveel nieuwe werknemers je nodig hebt, maar ook aan welke eisen deze nieuwe werknemers moeten voldoen.

In het functieprofiel zet je de titel van de functie neer, de taken die horen bij de functie en de eisen waaraan degene die solliciteert moet voldoen.

De functiewaardering bepaalt de zwaarte en de beloning van de functie en is mede gebaseerd op het functieprofiel. 

Instroomfase: kernwaarden

De kernwaarden vormen de kern van de bedrijfscultuur: ze beschrijven wie je bent en wat je belangrijk vindt. Organisaties houden in hun werving en selectie rekening met deze kernwaarden.

Voorbeelden van kernwaarden:

Positief-Duurzaam-Betrouwbaar-Klantgericht-Nieuwsgierig-Vernieuwend-Professioneel, enzovoort.

Instroomfase: human capital

Bij personeelsbeleid wordt vaak gesproken over human capital. Hiermee wordt ook rekening gehouden bij de werving en selectie van nieuwe werknemers. Wat houdt human capital in?

1. De voorraad van competenties, kennis, sociale en persoonlijke vaardigheden
2. De voorraad diploma's
3. De interesses in een bepaald vak

Instroomfase: werving

Om nieuwe werknemers te werven, plaatsen organisaties vacatures. Welke van onderstaande uitspraken is/zijn juist?

Juist

Onjuist

Vacatures worden vaak eerst intern geplaatst, omdat dat goedkoper is dan externe vacatures.

Vacatures worden vaak eerst intern geplaatst, omdat je van sollicitanten die al in jouw bedrijf werken een goede inschatting kan maken wat persoonlijke sterktes en zwaktes zijn.

In een vacature staat altijd de selectieprocedure die gevolgd gaat worden.

In een vacature staat altijd een lijst van kennis en vaardigheden waaraan een sollicitant moet voldoen.

Instroomfase: selectie

Na het werven van werknemers volgt doorgaans een selectieprocedure. Welke van onderstaande uitspraken is/zijn juist?

Juist

Onjuist

Het is niet toegestaan voor een organisatie om sollicitanten puur en alleen af te wijzen op hun cv.

Het beoordelen van cv's en motivatiebrieven is voor een organisatie vaak het startpunt om geschikte sollicitanten te scheiden van ongeschikte. 

Een organisatie mag jou vragen om een proefdag te komen werken nadat je een sollicitatiegesprek hebt gevoerd.

Een organisatie mag een fysieke test of psychologisch onderzoek deel laten uitmaken van de sollicitatieprocedure wanneer het functieprofiel daarom vraagt.

Instroomfase: de individuele arbeidsovereenkomst

Nadat de sollicitant door de selectieprocedure is gekomen, kan er een individuele arbeidsovereenkomst worden afgesloten. Wat hoort niet in een arbeidsovereenkomst thuis?

1. Salaris
2. Minimumloon
3. Werktijden
4. Wat voor werk je doet

Instroomfase: individuele arbeidsovereenkomst vs. zzp-overeenkomst

Als je voor een organisatie gaat werken, kun je een individuele arbeidsovereenkomst afsluiten, maar je kunt ook een zzp-overeenkomst afsluiten. Dit laatste wordt ook wel eens freelance of overeenkomst van opdracht genoemd.  Welke van onderstaande verschillen is/zijn juist?

Juist

Onjuist

Bij een individuele arbeidsovereenkomst heb je geen sociale zekerheid, bij een zzp-overeenkomst wel.

Bij een individuele arbeidsovereenkomst bouw je verplicht pensioen op, bij een zzp-overeenkomst niet.

Bij een individuele arbeidsovereenkomst wordt je doorbetaald bij ziekte, bij een zzp-overeenkomst niet.

Instroomfase: voorwaarden voor een individuele arbeidsovereenkomst

Wanneer je in loondienst gaat (en dus niet als zzp'er aan de slag gaat voor een organisatie), zijn er drie wettelijke eisen waaraan voldaan moet worden opdat er sprake is van een individuele arbeidsovereenkomst. Welk van onderstaande eisen is geen wettelijke eis?

1. Er is sprake van een gezagsverhouding
2. Er is sprake van loon als betaling
3. Er is sprake van een arbeidsverplichting
4. Er worden afspraken schriftelijk vastgelegd

Instroomfase: collectieve arbeidsovereenkomst

Wanneer je in loondienst gaat bij een organisatie, kun je dus een individuele arbeidsovereenkomst afsluiten, maar er kan ook gekozen worden voor een collectieve arbeidsovereenkomst. Door wie wordt deze afgesloten?

1. vakbond / werknemersorganisaties en werkgevers(organisaties)
2. vakbond / werknemersorganisaties en de regering
3. vakbond / werknemersorganisaties en de werknemer
4. werkgever en werknemer

Instroomfase: arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd vs. onbepaalde tijd.

Bedrijven kiezen er vaak voor om een werknemer eerst een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd aan te bieden en pas daarna voor onbepaalde tijd. Welke redeneringen hierachter kloppen wel en welke niet?

Klopt wel

Klopt niet

De werknemer is dan gemotiveerder omdat hij/zij een verlenging wil.

Het is dan makkelijker om de werknemer tijdens de looptijd te ontslaan.

Het is dan makkelijker om de werknemer na de looptijd te ontslaan.

De werkgever kan de arbeidsovereenkomst opzeggen met ingang van de afloopdatum van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd zonder vermelding van een goede, gedocumenteerde reden.

De werkgever hoeft de werknemer minder lang door te betalen, mocht hij/zij langdurig ziek worden.

Instroomfase: oproepcontract

Behalve voor een contract voor bepaalde of onbepaalde tijd kan er ook gekozen worden voor een oproepcontract. Welke van onderstaande uitspraken is/zijn juist?

Juist

Onjuist

Een oproepcontract geeft de werkgever meer flexibiliteit dan een contract voor bepaalde of onbepaalde tijd.

Een oproepcontract geeft de werknemer meer flexibiliteit dan een contract voor bepaalde of onbepaalde tijd. 

Bij een oproepcontract is het aantal uren dat je werkt per maand of jaar niet vastgelegd.

Wanneer je werkgever jou wil oproepen om te komen werken, moet deze dat altijd minimaal 4 dagen van tevoren aan je doorgeven.

Instroomfase: oproepcontract

Er zijn twee soorten oproepcontracten: De arbeidsovereenkomst met uitgestelde prestatieplicht (o.a. nulurencontracten) en de voorovereenkomst.

Stelling: bij een oproep bij voorovereenkomst moet de werknemer altijd komen werken als hij/zij opgeroepen wordt, terwijl dit bij een arbeidsovereenkomst met uitgestelde prestatieplicht niet het geval is.

1. Deze stelling is juist
2. Deze stelling is onjuist

Willem is supermarktmanager en werkt met oproepcontracten met voorovereenkomst. Hij belt Yasmine en geeft aan dat hij haar zaterdag van 10 tot 14 uur verwacht in zijn winkel.

1. Yasmine moet komen werken, want ze is opgeroepen
2. Yasmine kan komen werken, maar kan afzeggen

Doorstroomfase: omzettingen van arbeidsovereenkomsten

Doorstroomfase: functionerings- en beoordelingsgesprek

Tussen werkgever en werknemer worden vaak verschillende gesprekken gevoerd. Welke kenmerken horen bij welk gesprek?

Functioneringsgesprek

Beoordelingsgesprek

Geen rechtspositionele gevolgen

Gericht op het verleden

Eenzijdig gesprek

Tweezijdig gesprek

Toekomstgericht

Wél rechtspositionele gevolgen

Doorstroomfase: beloning

Tijdens het dienstverband wordt de werkenemer beloond. Noem vier beloningsvormen.

Doorstroomfase: Arbowetgeving

Waar is de Arbowet voor?

1. Veilige en gezonde arbeidsomstandigheden
2. Om te zorgen dat je je fijn voelt op werk
3. De wet die de werkgever beschermd voor ziekte
4. Zorgen dat je goed betaald krijgt voor de werkzaamheden

Doorstroomfase: de ondernemingsraad

Elke organisatie met meer dan 50 werknemers is verplicht om een ondernemingsraad of medezeggenschapsraad te hebben. Waartoe dient deze raad?

1. zodat de mening van de leerlingen op een school worden vertegenwoordigd.
2. zodat er toezicht wordt gehouden namens de aandeelhouders en werknemers op het gevoerde beleid van de organisatie.
3. zodat werknemers mogen meepraten over belangrijke beslissingen binnen een organisatie
4. zodat eigenaren advies kunnen geven over een bepaald onderwerp van de organisatie

A: leerlingraad

B: raad van commissarissen

D: adviesraad 

Doorstroomfase: vakbond

Naast een ondernemingsraad kan ook een vakbond een rol spelen voor organisaties. 

Stelling: een vakbond komt op voor de belangen van de werknemers.

1. Juist
2. Onjuist

Doorstroomfase: Ondernemingsraad

Wat behoort niet tot de rechten van een ondernemingsraad?

1. instemmingsrecht
2. adviesrecht
3. herroepingsrecht
4. initiatiefrecht

Uitsroomfase: ontslagrecht

Tijdens de proefperiode van een arbeidsovereenkomst kan een arbeidsovereenkomst vroegtijdig beëindigd worden. Wie heeft het recht om dit te doen?

1. De werknemer, zonder opgaaf van reden
2. De werkgever, zonder opgaaf van reden
3. De werknemer en werkgever, zonder opgaaf van reden
4. De werknemer en werkgever, maar met opgaaf van reden

Uitstroomfase: ontslagrecht

Welke reden voor ontslag is niet terecht? Je wordt ontslagen...

1. omdat je bij een ander bedrijf solliciteert.
2. omdat je werk door een robot wordt overgenomen.
3. terwijl je nog in je proeftijd zit.
4. vanwege tegenvallende resultaten van het bedrijf.

Uitstroomfase: ontslaggronden

Bij welke ontslaggrond horen de onderstaande situaties?

Ontslag op staande voet om dringende redenen

Ontslag om berijfseconomische redenen

Ontslag om dwingende redenen

Je werkgever verhuist naar een andere locatie.

Je hebt een collega bedreigd.

Je hebt een slechte werkrelatie met je collega's

Je werkgever gaat failliet. 

Je weigert om te werken zonder reden. 

Je werkgever moet bezuinigen.

Uitstroomfase: ontslagrecht

Uitstroomfase: ontslagrecht

De meest verstrekkende vorm van ontslag is ontslag op staande voet. Welke uitspraak hierover is juist?

1. Als je zelf ontslag neemt, is dat ontslag op staande voet.
2. Bij ontslag op staande voet heb je recht op een uitkering.
3. Je werkgever mag jou ontslaan wanneer je zegt dat je meer wil verdienen.
4. Bij ontslag op staande voet hoeft een werkgever zich niet te houden aan de opzegtermijn.

01:46

Uitstroomfase: ontslagrecht

Van welke type ontslag gingen de presentatoren van dit radioprogramma uit?

1. Ontslag om bedrijfseconomische redenen
2. Ontslag op staande voet wegens dringende redenen
3. Ontslag wegens dwingende redenen
4. Ontslag door persoonlijke omstandigheden

Uitstroomfase: ontslaggronden

In welke van onderstaande situaties is ontslag op staande voet gerechtvaardigd?

Wel terecht

Niet terecht

Je bent vorige week zonder gegronde reden drie keer te laat op je werk verschenen.

Je hebt zonder toestemming een sixpack RedBull van je werk meegenomen naar huis.

Je bent dronken op je werk verschenen.

Je hebt een nieuwe laptop voor werkgebruik gekocht maar 1.000 euro meer gedeclareerd dan dat de laptop waard is.

Je hebt een relatie met een directe collega die hetzelfde werk als jou doet en (de sfeer op) het werk ondervindt er geen hinder van.

Uitstroomfase: ontslagrecht

De meest verstrekkende vorm van ontslag is ontslag op staande voet. Welke uitspraak hierover is juist?

1. Als je zelf ontslag neemt, is dat ontslag op staande voet.
2. Bij ontslag op staande voet heb je recht op een uitkering.
3. Je werkgever mag jou ontslaan wanneer je zegt dat je meer wil verdienen.
4. Bij ontslag op staande voet hoeft een werkgever zich niet te houden aan de opzegtermijn.

Uitstroomfase: ontslagverboden

Er zijn een aantal situaties waarbij de werkgever jou niet mag ontslaan puur en alleen om de situatie. In welke van de onderstaande situaties geldt zo'n ontslagverbod?

Je mag ontslagen worden

Je mag niet ontslagen worden

Je zit in de Ondernemingsraad (OR) van jouw organisatie.

Je bent Algemeen Directeur / CEO van jouw organisatie.

Je bent opgeroepen om je militaire dienstplicht te vervullen.

Je bent zwanger en kunt daardoor bepaalde werkzaamheden niet meer vervullen.

Door complicaties tijdens de bevalling van je kind kun je na je geboorteverlof nog niet aan het werk.

Je bent langer dan twee jaar ziek.

Uitstroomfase: transitievergoeding

Een transitievergoeding is een bedrag dat je in sommige gevallen meekrijgt als je ontslagen wordt. Het bedrag is bedoeld om jezelf om te scholen als voorbereiding voor een nieuwe baan of om je eigen onderneming te starten. Welke stelling over de transitievergoeding is juist?

1. Alle werknemers hebben na een arbeidsovereenkomst van tenminste twee jaar, waarna ontslag om niet-dringende redenen volgt, recht op een transitievergoeding.
2. Een transitievergoeding geldt alleen voor medewerkers met contracten voor onbepaalde tijd.
3. De transitievergoeding is een vergoeding na ontslag die zowel voor werknemers als zelfstandig ondernemers geldt.
4. Alle medewerkers die een tijdelijk contract hebben dat niet verlengd wordt, hebben recht op een transitievergoeding.

Uitstroomfase: ontslagrecht

Als je onterecht ontslagen wordt, dan kun je...

1. Naar de rechter gaan
2. Naar de vakbond gaan
3. Naar de Ondernemingsraad (OR) gaan
4. Daar niets tegen doen

Bevoegheden/taken vakbond

Bevoegdheden ondernemingsraad

Welk recht wanneer?

Adviesrecht: bij belangrijke financiële, economische en organisatorische besluiten, zoals reorganisaties, fusies en grote investeringen.

Instemmingsrecht: bij vaststellen, wijzigen of stopzetten van personele regelingen, bijvoorbeeld over werktijden, arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en scholing.

Initiatiefrecht: mag altijd gebruikt worden. Het bestuur moet in ieder geval één keer over het initiatief overlegd hebben met de OR.

Informatierecht: alle informatie die nodig is voor de OR om haar taken goed uit te kunnen voeren (= opkomen voor het personeel en bijdragen aan het goed functioneren van het bedrijf)