Master pedagogiek - Geesteswetenschappen

• Mentorles
• HBO
• Studiejaar 4

Tess Keulemans, Richelle van Vugt, Naomi Sinke, Kelly Maesen, Peggy Brocatus, Annelieke van der Hurk, Natascha Kort

Geesteswetenschappelijke
pedagogiek

Opbouw

• Kern van geesteswetenschappelijke pedagogiek
• Kindbeeld
• pedagogische relatie
• opvoeddoel
• opvoedersbeeld
• filmpjes

onstaan gw ped + 3 uitgangsmodellen

Geesteswetenschappelijke pedagogiek​

• Een stroming vergelijkbaar met een  familie​ 
• De denkers en pedagogen delen niet alle kenmerken, net zoals dat in een familie ook is.​ 
• Bij andere stromingen is dit veel strikter en duidelijker te zien.​

onstaan gw ped + 3 uitgangsmodellen

Geschiedenis

• Vanuit de filosofische inzichten ontwikkelde zich het geesteswetenschappelijk denken​ 
• Een tegenreactie op het materialisme en een natuurwetenschappelijke benadering, ontstaat de levensfilosofie​ 
• Idealisme: de mens is zingever
• Historicisme:  de mens ontwikkelt zich in en door de geschiedenis

onstaan gw ped + 3 uitgangsmodellen

Ontstaan​

• Aan het eind van de 19e eeuw was er nog geen zelfstandige pedagogiek​
  
• Als er over opvoeding of onderwijs werd nagedacht, ging dit altijd gepaard met theologie, filosofie of psychologie​ 
• Geesteswetenschappers waren hier niet tevreden over​
  
• Er werd te vaak vanuit een vooringenomen, onbetwijfelbaar standpunt ingenomen, waarbij de opvoedeling als object werd beschouwd​

onstaan gw ped + 3 uitgangsmodellen

Ontstaan​

• In Duitsland in het begin van de 20e eeuw bestaat grote   ontevredenheid over de geestelijke situatie.​ 
• Ook in de opvoeding en het onderwijs is dit gebrek merkbaar.​
  
• Er ontstaat in de opvoeding en het onderwijs een onsamenhangend ​karakter, omdat er een gebrek is aan een dieperliggende idee, die alle ​opvoedings- en onderwijsvormen kan omvatten en richting geven.​ 
• Overheersing van het rationeel denken.​

onstaan gw ped + 3 uitgangsmodellen

Kern

• Het gaat om wat de mens tot mens maakt​ 
• Kind-zijn dreigt te worden gedegradeerd tot een soort voor-fase van   het echte mens-zijn​ 
• Hierdoor lopen we het gevaar om vooral te kijken naar wat het kind nog niet is
• De omgeving  is onmisbaar in het ontwikkelingsproces
• De drang van het kind om zelf iemand te willen zijn
• De drang om zelf actief deel te nemen aan het eigen wordingsproces

Quiz: vul het ontbrekende woord in:

Het gaat niet om wat het kind is
(essentie) en ook niet om wat het kind kan zijn
(identiteit), maar ......... het kind kan zijn in een
wereld met anderen (existentie).

1. waar
2. hoe
3. wie
4. waarom

Kindbeeld

• Het is kind als een andere, maar gelijkwaardige actor die het ‘kind zijn’ mee construeert en de samenleving beïnvloedt (Uprichard 2008; Tisdaal & Punch 2012; McGrill 2019) 
• Het gaat niet om wat het kind is (essentie) en ook niet om wat het kind kan zijn (identiteit), maar hoe het kind kan zijn in een wereld met anderen (existentie). (https://wij-leren.nl/gert-biesta-wereldgericht-onderwijs.php) 
• Het kind is de menselijke bestaansvorm met specifieke kenmerken en eigenschappen die hem positief doen onderscheiden van andere leeftijdsfasen. Hoewel het kind hulpbehoevend is op velerlei gebied  biedt deze openheid aan de kant van het kind de essentiële voorwaarden voor exploratie en emancipatie. (Uit het boek ‘Pedagogiek in Meervoud')  

Zonder relatie, geen .....

1. frustratie
2. manipulatie
3. prestatie
4. imitatie

Pedagogische relatie

De pedagogische relatie heeft een eigen bijzondere aard

• De pedagogische relatie is voorbij als mondigheid en zelfstandigheid bij opvoedeling is bereikt 

• Is gericht op de opheffing van zichzelf 

   (uit: Inleiding in de pedagogiek, deel 2) 

Pedagogische relatie

• Wordt gekenmerkt door antinomie (spanningsvolle verhouding) van ideaal en werkelijkheid. 

• Alléén als er balans is tussen ideaal en werkelijkheid, dan is er opvoeding

(uit: Inleiding in de pedagogiek, deel 2) 

“We mogen het heden niet opofferen aan de
toekomst; het is niet de bedoeling dat de
kindertijd de volwassenheid ‘.....'.”

1. produceert
2. nabootst

Opvoeddoel

Volgens Langeveld: 

Zelfverantwoordelijke zelfbepaling

Inleiden in de cultuur

• zelfstandig
• mondig
• eigen verantwoordelijkheid

• "Wees een zelf!" (Biesta, 2022, p 80)
• subjectificatie
• vrijheid

"Het kind moet mens worden en leren omgaan met een bestaan in en met de wereld, met ander mensen, levende wezens en de fysieke omgeving” (Biesta, 2022, p 84). 

• Bildung
• begeleide zelfvorming
• hier en nu

“Of en hoe de kinderen de cultuur waarin zij vandaag worden ingeleid in de toekomst zullen voortzetten, dat is de verantwoordelijkheid van de volwassenen van de toekomst” (Smeyers, & Ramaekers, 2017. p 118). 

Opvoeding als vorm van menselijk handelen
moet dan ook eerder ..... dan verklaard
worden.

1. gezien
2. gevoeld
3. gehoord
4. begrepen

Opvoedersbeeld

Opvoedersbeeld

• Van binnen uit beleven en ervaren
• Emancipatiebeginsel
• Begrijpen - waarom - waartoe
• Theorie en praktijk

00:00

Kijkvraag: Hoe zou een geesteswetenschapper reageren op juf Ank?

01:00

Hoe zou een geesteswetenschapper reageren op juf Ank?

00:01

Kijkvraag: Hoe zou vader volgens de geesteswetenschappelijke pedagogiek kunnen reageren op het advies van de docent?

00:33

Hoe zou vader volgens de geesteswetenschappelijke pedagogiek kunnen reageren op het advies van de docent?

00:35

Antinomie van ideaal en werkelijkheid

• Spanningsveld tussen twee polen (balans).
• Liefde voor het ideaal in evenwicht met liefde voor het kind zoals het nu werkelijk is.
• Uitsluitend gericht op ideaal: kind moet op zijn tenen lopen, steeds aan het ideaal voldoen.
• Uitsluitend gericht op de werkelijkheid van nu: Het kind wordt niet tot leren uitgedaagd. Dit bevordert de ontwikkeling en toename van zelfstandigheid niet.

Uit: Inleiding in de pedagogiek deel 2. p. 111

Hoe zie je de stroming terug in diverse beroepspraktijken en onderzoeken?

Welke inzichten, ideeën of visies uit de geesteswetenschappelijke pedagogiek spreken je aan?

Welke ideeën, inzichten of visies uit de geesteswetenschappelijke pedagogiek spreken je helemaal niet aan?