Modaliteit

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Modaliteit

Hoe geef je kleur aan een boodschap?

Welke zin klinkt zekerder?

Misschien kom ik morgen.

Ik kom morgen zeker.

Ik kom morgen zeker. 

Deze zin drukt zekerheid uit (werkelijkheidsmodaliteit).

Wat is modaliteit?

Modaliteit geeft kleur aan een boodschap.

Het toont hoe de spreker de werkelijkheid ziet: onzeker, waarschijnlijk, wenselijk of emotioneel.

Voorbeeld:

Neutraal: Hij is te laat.

Met modaliteit: Helaas is hij te laat. (gevoelsmodaliteit)

Drie soorten modaliteit

1 Werkelijkheidsmodaliteit

Hoe zeker, onzeker of waarschijnlijk iets is. 

vb. Misschien komt hij te laat. 

Drie soorten modaliteit

1 Wensmodaliteit

→ Wat iemand hoopt of verlangt.

vb. Hopelijk stopt het met regenen.

Drie soorten modaliteit

3 Gevoelsmodaliteit

→ Welke emotie de spreker toont.

vb. Gelukkig was de toets gemakkelijk.

Werkelijkheid

Wens

Gevoel

Hopelijk stopt het met regenen. 

Misschien komt hij te laat. 

Gelukkig is de toets kort. 

Waarschijnlijk haalt hij het niet. 

Ik wou dat je er bij was. 

Hoe druk je modaliteit uit? 

Je kunt modaliteit herkennen of toevoegen met:

Modale hulpwerkwoorden: kunnen, moeten, mogen, lijken, zullen…

Werkwoorden van gevoel/twijfel/wens: hopen, vrezen, betwijfelen…

Tijdsgebruik (OVT/VVT): Bleef hij maar thuis!

Bijwoorden: misschien, waarschijnlijk, hopelijk, helaas…

Partikels: maar, eens, toch, wel, even…

Tussenwerpsels: oei, joepie, tiens, wauw…

Welk woord zorgt voor modaliteit in deze zin?
"Hij hoopt dat het lukt."

1. hij
2. hoopt
3. lukt

Maak deze zin modaal met ONZEKERHEID:
Hij komt morgen naar school.

Welke modaliteit zit in deze zin?
"Hopelijk wint ons team."

1. werkelijkheid
2. wens
3. gevoel