Markt en overheid hoofdstuk 5

• Economie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 4

Markt en overheid hoofdstuk 5

Wat zijn de taken van de overheid

Taken

Burgers beschermen (tegen water, criminelen)

Wetten maken

Scholing

Mensen beter maken

Zorgen voor wegen

Inhoud deel 1

Toezichthouders

Zelfbinding

Collectieve dwang

Normbesef

Voorbeeld

Spelers: 

DPG Media --> uitgever van kranten, NU.nl

RTL Nederland --> tv zenders, Videoland

DPG Media wil RTL Nederland overnemen

ACM: Autoriteit Consument en Markt

Ziet erop toe dat bedrijven door fusies en overnames niet te groot worden

--> minder concurrentie

--> hogere prijzen

-->slechtere service

Voorbeeld

Mag niet want:

Minder mediabedrijven --> adverteren voor bedrijven duurder --> prijzen omhoog

Journalisten hebben slechtere onderhandelingspositie over hun beloning

Goede journalistiek leidt eronder

 Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit

Kwaliteit van voedsel

Veiligheid

AFM: Autoriteit Financiële Markt

Toezicht op:

Banken, Verzekeringsmaatschappijen

Een adviseur moet de juiste opleiding hebben genoten

AFM opleidingen

Octrooibureau

Apple heeft octrooi op horloge die hartslag en zweet meet

Octrooi is alleenrecht op verkopen uitvinding

Waarom octrooi geven?

Apple heeft miljoenen in ontwikkeling gestopt.

Door alleenrecht kan er veel winst worden gemaakt

Door octrooi komen er nieuwe producten

Lezen

Collectieve dwang en overheidsproductie

Bladzijde 72

Extra winst € 50. Extra kosten € 20

Netto-opbrengst = extra winst - extra kosten

Verklaar de getallen hierboven

Wat is de dominante strategie van Mariekes baas

Extra winst € 50. Extra kosten € 20

Netto-opbrengst = extra winst - extra kosten

Mariekes baas betaalt en anderen ook:  € 50 - € 20 = € 30

Mariekes baas betaalt niet en anderen wel:  € 50 - € 0 = € 50

Mariekes baas betaalt wel en anderen niet: € 0 - € 20 = - € 20

Mariekes baas betaalt niet en anderen ook niet € 0 - € 0 = € 0

Extra winst € 50. Extra kosten € 20

Netto-opbrengst = extra winst - extra kosten

Mariekes baas gaat niet betalen. Ongeacht wat andere winkeliers doen levert dat meer op want:

50 > 30 en 0 > - 20

Oplossingen gevangenendilemma

• Zelfbinding: 
• verklaren dat je een bepaalde keuze maakt: ik ga de bijdrage betalen
• Collectieve dwang: een organisatie (de overheid) dwingt een keuze af. Op straffe van een boete
• Normbesef: je doet iets omdat dit het volgens de normen het juiste is om te doen

Individuele goederen

Goederen die leverbaar zijn in losse eenheden

Collectieve goederen

Goederen die niet leverbaar zijn in losse eenheden

straatverlichting, dijkbescherming

Twee eigenschappen

• Je kunt niemand uitsluiten
• Niet rivaliserend

De overheid levert collectieve goederen

Twee eigenschappen van collectieve goederen

Je kunt niemand uitsluiten

'Jij krijgt geen dijkbescherming meer' --> kan niet 

Niet rivaliserend

Het gebruik van de één gaat niet ten koste van de ander

'ik heb jouw dijkbescherming opgemaakt --> kan niet

Quasi-collectief goed

De overheid levert bepaalde goederen die een bedrijf ook had kunnen leveren

Maken

5.12 t/m 5.14

Lezen

Bladzijde 76

 Externe effecten

Schrijf de definitie op van externe effecten

Externe effecten

De nadelige gevolgen van productie of consumptie die niet in de prijs zijn opgenomen

Voorbeeld:

vuurwerk leidt tot letselschade bij omstanders wat leidt tot stijgende zorgkosten

Dit zit niet in de prijs van vuurwerk

Innovatie = vernieuwing(verbetering)

Procesinnovatie = vernieuwen van het productieproces

Doel --> goedkoper produceren --> lagere prijs --> verbetering concurrentiepositie

Door robots kan er veel meer geproduceerd worden. Lagere gemiddelde kosten. 

Juist veel vraag naar werknemers

Nouveau = nieuw in het Frans

Productinnovatie

Het invoeren van nieuwe of vernieuwde producten

Zitzak die zichzelf opblaast met powerbank. Ook ingebouwde telefoonoplader

LG komt met een smartphone met een oprolbaar scherm

1. productinnovatie
2. procesinnovatie

In Nijmegen is een brug geplaatst die uit een 3D-printer komt

1. productinnovatie
2. procesinnovatie

The Sero is een TV die speciaal ontworpen is voor mobiele content

1. productinnovatie
2. procesinnovatie

Pakketjes worden thuisbezorgd met een drone

1. productinnovatie
2. procesinnovatie

Een bedrijf gaat nieuwe software gebruiken waardoor de productie een stuk sneller gaat

1. productinnovatie
2. procesinnovatie

Op een schoolplein worden slimme tegels met ingebouwde zonnepanelen gelegd die ook nog energie opwekken als er overheen gelopen wordt

1. productinnovatie
2. procesinnovatie