H6 - spelling

• Nederlands
• Middelbare school

H6 Spelling

Meervoud

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een meervoud op

• -en
• -s

Student - studenten

Winkel - winkels

Meervoud

Er zijn een aantal uitzonderingen ...

Wat weet je over die
meervoudsvormen?

‘s of de s vast?

Wanneer het tot spraakverwarring leidt, schrijven we in het meervoud de ‘s’ niet vast aan het woord. 

• radio’s en oma’s (omdat je radios en omas anders uitspreekt)
  
• cadeaus en recepties (deze woorden leveren geen uitspraakproblemen op)

Extra ‘e’ of niet?

Wanneer de klemtoon (van het woord dat eindigt op ‘ee’ of op ‘ie’) op de laatste lettergreep valt, komt er in het meervoud een extra ’e’ bij.

• idee – ideeën (de klemtoon valt op de laatste lettergreep)
• provincie – provinciën (de klemtoon valt niet op de laatste lettergreep)

Klankverandering

Er zijn ook woorden die in het meervoud een klankverandering of medeklinkerverandering krijgen.

• museum – musea
• politicus – politici
  
• laars – laarzen
• proef – proeven

Wat is het meervoud van 'monnik'?

1. monniken
2. monniken

Wat is het meervoud van 'essay'?

1. essays
2. essay's

Samenstellingen:

-is het tomatesoep of tomatensoep?

Bij samenstellingen gaat het erom of er wel of niet een extra letter tussen twee woorden komt. 

-is het beresterk of berensterk?

Wat zijn samenstellingen?

Hoe schrijf je ze?

Tussenletters (letter 'n'):

-Is het eerste deel van het woord een zelfstandig naamwoord?

Ja, kijk dan naar de meervoudsvorm:

-meervoud op -n                             - tussen -n- blijft          

Het is dus tomatensoep.

-meervoud op -s /op -n + -s       - tussen -n vervalt       

Het is dus groentesoep.

Tussenletters ('n'):

-Is het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord?

Dan vervalt de tussen -n- sowieso. 

lachebek, beresterk (maar berenvel!)

Let op: uitzonderingen zijn bv maneschijn en zonneschijn. 

Tussenletters, letter 's':

-soms moet er ook een 's' tussen twee woorden worden geplaatst. Is het bijvoorbeeld Stationstraat of Stationsstraat?

Aanpak: plaats een ander woord op de plek van het tweede woord. Dit woord mag niet met een s-klank beginnen. Je hoort dan of er een extra 's' komt. 

Bijvoorbeeld: is het Stationstraat of Stationsstraat? Maar er Stationsplein van. Je hoort een tussen 's'. Die schrijf je dus ook; Stationsstraat is goed. 

Goed of fout?
'kapperzaak'

1. Goed
2. Fout

Goed of fout?
'apentrots'

1. Goed
2. Fout

Wanneer voeg je een koppelteken, apostrof of trema toe?

Apostrof

Je gebruikt een apostrof bij:

1. Sommige meervoudsvormen (auto's, bikini's). Bij woorden die eindigen op een -y (baby's). Ook bij het meervoud van afkortingen (mp3's)

3. Verkleinwoordjes van letters, cijfers, afkortingen en woorden die op een -y eindigen. (panty'tje, s'je, dvd'tje)

4. Bij bezit (opa's schuur, Alex' fiets maar let op: Piets vriendin)

5. Achter afkortingen (EHBO'er) 

6. Bij woorden waar je letters weglaat ('s ochtends, 's winters)

Het trema

 1. Als je in één woord twee opeenvolgende klinkers niet als één klank mag lezen, zet je op de tweede klinker een trema: ruïne.

    (Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld: petroleum, opticien).

     

  2. Veel woorden die eindigen op –ee, krijgen in het meervoud -ën: ideeën.

     

Het trema

 3. Als de klemtoon op de lettergreep met -ie valt, voeg ik in het meervoud ë toe: melodieën.

    Als de klemtoon niet op de lettergreep met –ie valt, zet ik in het meervoud het trema op de e van –ie: poriën.

    

Voorbeelden trema:

• Azië
• patiënt
• geëerd
• knieën
• zeeën

Je mag altijd een koppelteken bij spraakverwarring. 

• carnavalshit
• carnavals-hit

• antiaanbaklaag
• anti-aanbaklaag

• identiteitschip
• identiteits-chip

Wat is het verkleinwoord van dvd?

1. dvd-tje
2. dvd'tje
3. dvd'-tje
4. dvd-'tje

Hoe schrijf je astmaaanval

1. Het is goed zo
2. astma-aanval
3. astma aanval

Huiswerk

H6 Spelling opdracht 6, 7 en 8 blz. 252-253