3.1 - Organismen in hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3

Organismen leven samen

Hoofdstuk 3 - Organismen leven samen

3.1 -  Organismen in hun omgeving

3.2 - Planten

3.3 - Energierijke stoffen

3.4 - Voedselrelaties

3.5 - Kringlopen

3.1 - Organismen in hun omgeving

Doelen van de paragraaf

Je kan uitleggen wat biotische en abiotische factoren zijn

Je weet wat een ecosysteem is en kan hiervan enkele voorbeelden noemen

Je weet hoe planten zich aanpassen aan hun leefomgeving

Je kan uitleggen hoe dieren zich aanpassen aan temperatuur en hun leefomgeving

Wat is een voorbeeld van een ecosysteem?

Abiotisch                Biotisch

Abiotische en biotische factoren= Ecosysteem

Biotische factoren

Abiotische factoren

Abiotische factoren

Biotische factoren

Biotische factoren zijn:

1. water, voedsel en zonlicht
2. voedsel, vijanden en ziekteverwekkers
3. ziekteverwekkers, zonlicht en voedsel
4. Vijanden, water en temperatuur

Wat is geen biotische factor?

1. insecten
2. boom
3. ziekteverwekker
4. water

Wat is een ecosysteem?

1. Alle abiotische factoren samen
2. Alle relaties tussen organismen en hun milieu
3. Een groep dieren in een leefgebied
4. Een bepaald gebied, waarin de biotische en abiotische factoren een eenheid vormen

Een meertje is een voorbeeld van een ecosysteem

1. juist
2. onjuist

Wat is een ecosysteem voor eekhoorns?

1. Een boom
2. Een bos
3. Een bosrijke provincie
4. Een bosrijk land

Deze plant klimt m.b.v. hechtwortels langs andere planten omhoog, naar het licht. De planten hebben deze aanpassingen om omhoog te klimmen, om zo voldoende zonlicht te krijgen voor de fotosynthese.

1. Klimop
2. Voorjaarsbloeier
3. Planten met wortelrozetten

Deze plant groeit voordat de bomen bladeren krijgen. Zo krijgen ze voldoende licht.

1. Klimplant
2. Voorjaarsbloeier
3. Planten met wortelrozet

Dieren passen zich aan

Dieren: koudbloedig of warmbloedig

Dit bepaalt waar een dier wel of niet kan leven

Warmbloedig: vogels en zoogdieren

- Lichaam altijd zelfde temperatuur

Koudbloedig: reptielen, amfibieën, vissen

- Lichaam heeft temperatuur van omgeving

KOUDBLOEDING

WARMBLOEDIG

Bescherming tegen kou

Haren of veren - isolatie

Wintervacht (dikke vacht)

Klein oppervlak (of oprollen: egel)

Dieren in het water: vetlaag

Winterslaap / winterrust

Welke aanpassing heeft een olifant om om te kunnen gaan met de hoge temperatuur in zijn natuurlijke leefomgeving?

Bescherming tegen warmte

Zomervacht

Bloedvaten -> veel oppervlak (bijv. oren)

Luchtstroom langs huid neemt warmte mee

Olifanten -> wapperen met oren

Honden -> hijgen

Mensen -> zweten

Aanpassen aan het voedsel

Gebit:

Planteneters: Plooikiezen (voor vermalen) & snijtanden (werkt als een schaar)

Vleeseters: Knipkiezen (voor scheuren vlees) & hoektanden (doden van de prooi)

Aanpassen aan het voedsel

Snavelsoorten: 

Haaksnavel - Roofvogels (vleeseters)

Zeefsnavel – Kleine planten en diertjes

Pincetsnavel - insecteneters

Kegelsnavel – zaad- en noteneters

Aanpassingen aan leefstijl

Poten van vogels:

Grijppoten – grijpen van prooien

Zwempoten – zwemvliezen, om door het water te bewegen

Steltpoten – makkelijk staan in hoog gras of ondiep water

Klimpoten – op en neer langs bomen en boomstammen

Wat voor kiezen zie je hier?

1. Plooikiezen
2. Knipkiezen
3. Knobbelkiezen

Wat voor soort dieren zal
deze kiezen hebben?

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

Birdy zegt: "Zangvogels die insecten eten hebben een pincetsnavel"
Merel zegt: "Zangvogels die zaden eten hebben een haaksnavel"
Wie heeft er gelijk?

1. Geen van beide
2. Alleen Birdy
3. Alleen Merel
4. Beide hebben gelijk

Bekijk de afbeelding hiernaast. 

Welk soort snavel zie je op de afbeelding? 

1. kegelsnavel
2. pincetsnavel
3. zeefsnavel
4. haaksnavel

Wat voor snavel heeft dit dier?

1. pincetsnavel
2. haaksnavel
3. kegelsnavel
4. zeefsnavel

Aan het werk

Volgens de planning