H1.1 Handelsverenigingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw in Nederland

BK 2 - Hst 1

Start van de les

Startopdracht

Werk in tweetallen, beantwoord de vragen:

- Waarom was er te weinig graan in de Republiek?

- Hoe loste de Republiek dit probleem op?

- Teken in een schema de handel van de Republiek met Europa.

Leerlingen werken in tweetallen. Geven binnen 5 minuten antwoord op deze vragen. 

Startopdracht - check

Werk in tweetallen, beantwoord de vragen:

- Waarom was er te weinig graan in de Republiek?

Het was te nat, hierdoor kon geen graan groeien.

- Hoe loste de Republiek dit probleem op?

Door veel weilanden, wat melk, boter en kaas opleverde. Dit ging de Republiek verhandelen met andere landen.

- Teken in een schema de handel van de Republiek met Europa.

Zie het schema hierna.

Leerlingen schrijven per vraag hun antwoord op het wisbordje. 

Feedback:

+2/3 goede antwoorden: sommigen laten herhalen.

-1/2 goede antwoorden: zelf herhalen, daarna dezelfde vraag nog eens stellen.

Eventueel kan het schema op de volgende dia gebruikt worden. 

Huiswerk

Welke specerijen staan er allemaal thuis in de kast?

Terugblik vorige les

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel

Herhaling van de aantekeningen van de vorige les.

- Leerlingen het schema in tweetallen aan elkaar laten uitleggen. 

Feedback:

- aantal groepen eruit pakken om het schema uit te leggen. 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je...

...kan je uitleggen wat de begrippen betekenen: VOC, WIC en compagnie. (R)

...kan je uitleggen dat de VOC en WIC compagniën waren en in welk jaar zij zijn opgericht. (R)

...kan je op een kaart aanwijzen naar welke werelddelen de VOC en WIC voeren en welke specerijen ze daar gingen halen. (T1)

...kan je uitleggen hoe deze compagniën hebben bijgedragen aan het ontstaan van een wereldeconomie. (T1)

Lesdoelen van deze les benoemen.

Gevaren op zee

Voordat je in Indië was, moest je een schip kunnen betalen. Je had het volgende nodig:

- schip

- bemanning

- eten

- kaarten 

- etc. 

En je was dan nog niet zeker of het schip terug kwam, want:

- zware storm op zee

- piraterij

Instructie: gevaren op zee. 

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel NL-Indië

Risico's

- duur

- vergaan op zee

- piraten

CVB vragen:

- Welke risico's zijn er wanneer een schip specerijen gaat halen?

- Wat moet een schip allemaal bij hebben, voordat het kan gaan varen?

Indien:

+2/3 goede antwoorden > laten uitleggen aan elkaar.

+1/2 goede antwoorden > goede antwoorden herhalen, nog een CVB vraag.

-1/2 goede antwoorden > nogmaals uitleggen en opnieuw dezelfde CVB vraag. 

Samen handelen

Oplossing = samenwerken in een handelsvereniging, een compagnie.

1. Meer schepen sturen
2. Delen in winst en verlies

Maar als je veel compagnieën opricht, krijg je concurrentie. Het gevolg daarvan is dat de prijzen dalen. 

Handelsvereniging

Samenwerking van handelaren.

Compagnie

Een handelsvereniging van veel handelaren die samenwerken.

Instructie: compagnieën en concurrentie.

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel NL-Indië

Risico's

- duur

- vergaan op zee

- piraten

compagnie

- Meer schepen sturen

- Deelt winst/verlies

CVB vragen:

- Hoe noemen we het bedrijf dat samenwerkt in de handel van specerijen?

- Wat is het nadeel als iedereen compagnieën gaat oprichten?

Indien:

+2/3 goede antwoorden > laten uitleggen aan elkaar.

+1/2 goede antwoorden > goede antwoorden herhalen, nog een CVB vraag.

-1/2 goede antwoorden > nogmaals uitleggen en opnieuw dezelfde CVB vraag. 

Bekijk met de leerlingen de film. Stel de volgende CVB vragen:

- Omschrijf in twee zinnen waar de film over ging.

- In welk jaar is de VOC opgericht?

- Naar welk werelddeel voer de VOC?

- In welk jaar is de WIC opgericht?

- Naar welke werelddelen voor de WIC?

De VOC 

De regenten van de Republiek besloten (in 1602) dat alle kleine compagnieën moesten samenwerken in één compagnie: de Verenigde Oost-Indische Compagnie. 

Deze handelsvereniging handelde vooral in Zuidoost-Azië. 

De VOC

Afkorting van de: Verenigde Oost-Indische Compagnie. Een handelsvereniging van Nederland die handelde met Zuidoost-Azië.

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel NL-Indië

Risico's

- duur

- vergaan op zee

- piraten

compagnie

- Meer schepen sturen

- Deelt winst/verlies

VOC

1602

Zuidoost-Azië

- Nederlands-Indië

- Japan

CVB vragen: 

- In welk jaar werd de VOC opgericht?

- Waar staan de letters V O C voor?

- Naar welk deel van de wereld voer de VOC?

- Welke specerijen konden zij daar halen?

- Wat betekend het woord compagnie?

Feedback:

+2/3 goede antwoorden: leerlingen aan elkaar laten uitleggen.

+1/2 goede antwoorden: aantal leerlingen goede antwoord laten herhalen, vervolgens nog een CVB vraag stellen.

-1/2 goede antwoorden: zelf nog een keer uitleggen, daarna dezelfde CVB vraag stellen. 

De WIC

In 1621 werd de West-Indische Compagnie opgericht. Deze handelde met Afrika, waar het slaven haalde, en bracht deze 'handelswaar' naar Amerika. In Amerika werden cacaobonen, tabak en suiker verhandeld en naar Europa gebracht. We noemen dit de driehoekshandel.

De WIC

Afkorting van de: West-Indische Compagnie.

Handelsvereniging die handelde tussen Nederland, Afrika en Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied.

Driehoekshandel

De handel tussen Nederland, Afrika en Amerika lijkt op een driehoek. 

De G in het logo van de WIC staat voor 'geoctrooide', omdat het exclusief eigendom was van de Nederlandse staat. 

Vertel de leerlingen dat niet alleen Nederland handelde in 'slaven', maar ook Engeland, Frankrijk, Spanje en Denemarken dat deden. Nederland vervoerde in totaal ongeveer 1% van alle verhandelde slaven uit Afrika tijdens deze periode. 

Eventueel verduidelijken dat 'slavernij' geen nieuw concept was, maar al eeuwen daarvoor bestond (de Grieken en Romeinen hadden hun maatschappijen gebouwd op slavernij, ook in China en Afrika werd gedaan aan slavernij in de vorm van enuichen.)

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel NL-Indië

Risico's

- duur

- vergaan op zee

- piraten

compagnie

- Meer schepen sturen

- Deelt winst/verlies

VOC

1602

Zuidoost-Azië

- Nederlands-Indië

- Japan

WIC

1621

CVB vragen: 

- In welk jaar werd de WIC opgericht?

- Waar staan de letters W I C voor?

- Naar welk deel van de wereld voer de WIC?

- In welke producten handelde de WIC?

- Wat betekend het woord compagnie?

- Wat is het verschil tussen de WIC en VOC?

Feedback:

+2/3 goede antwoorden: leerlingen aan elkaar laten uitleggen.

+1/2 goede antwoorden: aantal leerlingen goede antwoord laten herhalen, vervolgens nog een CVB vraag stellen.

-1/2 goede antwoorden: zelf nog een keer uitleggen, daarna dezelfde CVB vraag stellen. 

Kort benoemen (komt nog eens terug in hst 2.4).

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen handel NL-Indië

Risico's

- duur

- vergaan op zee

- piraten

compagnie

- Meer schepen sturen

- Deelt winst/verlies

VOC

1602

Zuidoost-Azië

- Nederlands-Indië

- Japan

WIC

1621

AM

AF

EU

CVB vragen: 

- In welk jaar werd de WIC opgericht?

- Waar staan de letters W I C voor?

- Naar welk deel van de wereld voer de WIC?

- In welke producten handelde de WIC?

- Wat betekend het woord compagnie?

- Wat is het verschil tussen de WIC en VOC?

Feedback:

+2/3 goede antwoorden: leerlingen aan elkaar laten uitleggen.

+1/2 goede antwoorden: aantal leerlingen goede antwoord laten herhalen, vervolgens nog een CVB vraag stellen.

-1/2 goede antwoorden: zelf nog een keer uitleggen, daarna dezelfde CVB vraag stellen. 

Deelvraag

Waarom werden de VOC en WIC opgericht?

Voor 1600 handelde de Republiek al veel met Noord- en Zuid-Europa. Daar haalden wij ons graan. Omdat we ook specerijen wilden gingen we een zeeroute vinden naar Zuidoost-Azië. Met een schip alleen zo'n reis maken is veel te kostbaar en gevaarlijk. Daarom gingen handelaren samenwerken in compagnieën. Doordat iedereen in een compagnie ging varen, kwam er veel concurrentie waardoor de prijs van specerijen daalde. 

Als reactie hierop werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) opgericht in 1602. Vooral met de handel in Azië. Twintig jaar later (in 1621) werd ook de tegenhanger opgericht: de West-Indische Compagnie (WIC). Speciaal voor de handel met Afrika (slaven) en Amerika (suiker, tabak, cacao).

Leerlingen schrijven het antwoord op de deelvraag over in hun schrift. 

Begrippen uit deze les

• compagnie 
• VOC
• WIC

• Handelsvereniging
• Driehoekshandel

Leerlingen schrijven deze begrippen over aan het eind van hun schrift. (Dubbelgevouwen over de lengte.) Daarna de betekenissen van begrippen herhalen.

Jaartallen uit deze les

• 1602: oprichting van de VOC
• 1621: oprichting van de WIC

Leerlingen schrijven deze jaartallen op hun tijdlijn in hun schrift.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.

Huiswerk

Voor de volgende les:

• Leer de begrippen: compagnie, VOC, WIC.
• Leer je aantekeningen van les 1 en 2.
• Maak vraag 3a, 4, 6 en 8 in je boek (hst 1.1)