O&H: les 2 > Erasmus & Humanisme

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Erasmus

Ontdekkers en hervormers: les 2

Wat weet je al...

1. Nederland had grotere steden die (zee)handel hadden met andere steden in Europa.
2. Nederland  was Christelijk (Protestants/Rooms Katholiek)
3. Monniken kunnen lezen en schrijven (Latijns) en wonen in kloosters. 
4. Het gewone volk gaat niet naar school, zijn arbeider/boer.
5. Om een ambacht te leren ging je naar een gilde (timmergilde, bakkersgilde)
6. De ideeen over de wereld waren nog niet altijd kloppend. Is de aarde plat? Maken eieren de aarde vruchtbaar in het voorjaar? 

Wat hoort waar? Sleep naar de goede plek. 

Prehistorie

3000 v. Chr.

500 

1000 

1500 

1500 

v. Chr.

1000 

v. Chr.

500 

v. Chr.

1

500

1000

1500

2000

2050

Sleep de iconen naar de juiste plek in de tijdlijn. 

Kijk in de klas naar de posters voor tips

Lesdoel

Je leert: 

1. Wie Erasmus was
2. Welke boeken Erasmus schreef
3. Wat een humanisten belangrijk vinden
4. Waarom Erasmus belangrijk was

Dit is Desiderius Erasmus

Erasmus werd waarschijnlijk in 1469 in Rotterdam geboren als zoon van een priester en ongetrouwde huishoudster. Dat was een schandaal! On-ge-trouwd! 

Het was al snel duidelijk dat hij monnik moest worden, dat is netjes en vroom. (=gelovig, godsdienstig)

Wat is de voornaam, achternaam en geboortedatum van Erasmus?

Zie de rode pijl

Daar! Bij die rode pijl.

Na zijn opleiding op een kostschool (= een school waar je ook woont, eet en slaapt) kwam hij in klooster Steyn bij de stad Gouda terecht. Erasmus was vooral blij met de bibliotheek van het klooster. Lekker lezen! 

Wat is een kostschool?

Lezen maakte hem slim en kritisch

Erasmus dook in de boeken over de klassieke oudheid (de tijd van de Grieken en de Romeinen). Over Odysseus, over Troje, over Romulus en Remus, gedichten, boeken over architectuur. 

Hij las veel mogelijk over zoveel mogelijk verschillende onderwerpen. 

Erasmus was nieuwsgierig!

Ik denk zelf na over wat ik doe!

Het kloosterleven met zijn strenge regels was niets voor Erasmus. 

Dat was hem te gehoorzaam. Alsof je zelf niet als mens kon nadenken! 

Zijn enorme kennis van het Latijn (de taal van de Romeinen) maakte het mogelijk dat Erasmus het klooster kon verlaten. 

Zijn eigen zin (eigenzinnig) en zijn eigen wijs (eigenwijs) volgen. 

Waarom was het kloosterleven niets voor Erasmus?

Waar las Erasmus over in het klooster?

Erasmus als geleerde

Hij reisde als geleerde door Europa en verdiende zijn geld met het schrijven van Latijnse teksten. Een schrijver, dus. 

Brieven schrijven!

Zoals een Youtuber nu fans heeft en likes krijgt, zo had Erasmus ook fans. 

Hij had een groeiende groep fans die hem steunden (met geld). 

Via een groot brievennetwerk hield hij contact met vrienden en mensen die zijn ideeën deelden. 

Dus niet even een 'like', maar steeds dus  brieven schrijven en versturen! Alles op papier, en versturen met de post! Kan je je voorstellen hoeveel werk dat is?

Waar verdiende Erasmus zijn geld mee?

Bijbel

Dit is een oude Bijbel. 

Hij is geschreven in het Latijns. de taal van de oude Romeinen. Vroeger konden gewone mensen niet lezen en schrijven, dus luisterden ze in de kerk naar de verhalen over het Christendom. 

En door de glas-in-lood ramen hadden ze er plaatjes bij. 

Oude Bijbels waren (hand)geschreven in het...

1. Twents
2. Grieks
3. Latijns
4. Duits

Gutenberg drukpers

Wat een werk, dat overschrijven. Gelukkig had men uitgevonden dat je letters in houten blokken kon snijden, en dit kon afdrukken als een stempel. Dat noem je blokdruk.

Sneller dan schrijven

Johannes Gutenberg verzon dat het ook met losse letters kon. De vaak mooi gekleurde decoraties en sierletters werden achteraf met de hand toegevoegd. Dat scheelde tijd! Nu was het maken van teksten gemakkelijker en sneller!

Typmachine

Nog maar 20 jaar geleden kregen schoolkinderen les op school in typen op de typmachine. Ook dat ging met papier en een lint met inkt. Toen de computer kwam, werden er toetsenborden uitgevonden. Tegenwoord typ je op een digitaal toetsenbord op de iPad. 

Zet in volgorde van vroeger naar nu. 

Vroeger -----------------------------------------------------------------------------------------Nu

Blokdruk

Gutenberg pers

Typmachine

Schrijven

iPad

Erasmus op reis

Erasmus reisde dus als geleerde door Europa en verdiende zijn geld met het schrijven van Latijnse teksten. Hij kwam op veel verschillende plekken! Kijk maar naar de kaart!

Noem minimaal 5 landen waar Erasmus was geweest. Gebruik een Atlas blz 38/39.

In 1500 schreef Erasmus de Adagia, een verzameling spreekwoorden. 

'Haastige spoed is zelden goed, Wie goed doet, goed ontmoet'. 

Je kreeg een cursus over hoe je moest leven en denken volgens het humanisme en als Christen. 

Adagia was één van de eerste 'bestsellers' van de net uitgevonden drukpers. (Bestseller = er werden veel boeken van verkocht)

Humanisme =

Humanisme is een manier van denken. 

Erasmus was een 'humanist'. In het humanisme staat de mens in het middelpunt. Humanisten vinden dat je goed moet nadenken over hoe je met mensen, de wereld en jezelf omgaat. 

Je moet dit altijd met zorg en aandacht doen.

Dat egoisme van nu? Dat wij mensen onszelf belangrijk vinden? Komt van Erasmus. Vroeger vonden we elkaar, de natuur en God veel belangrijker. 

Leg uit wat humanisme is ?
Lees de vorige dia goed!

Goede manieren

Ook schreef Erasmus veel boeken over goede manieren. Hij wilde de mensen opvoeden. Niet boeren, niezen met je hand voor je mond. Je neus niet snuiten in het tafellaken, je handen wassen na het bezoekje aan het toilet etc.

Lof der Zotheid

Het beroemdste boek van Erasmus. 

Hij wilde iedereen opvoeden tot wijze en nadenkende christenen. Zijn boek Lof der zotheid uit 1509 spotte met de manier waarop mensen eigenlijk alleen maar aan zichzelf denken. 

Toen al, dachten de mensen teveel aan zichzelf, vond hij. 

Hoe heten de twee boeken
die Erasmus
tot nu toe geschreven heeft?

Erasmus wilde graag...

Erasmus hoopte dat iedereen belangrijke stukken uit de Bijbel uit zijn hoofd zou kunnen opzeggen: de boer tijdens het ploegen, de wever aan zijn weefgetouw en de reiziger tijdens het reizen. 

Zelfs vrouwen moesten de bijbel lezen, vond Erasmus, en dat was een bijzondere mening in zijn tijd.

Wat wilde Erasmus graag?

Kritiek op de kerk. (1)

Erasmus wilde een bijbel schrijven die compleet waar was. 

Want iedere vertaling van de Bijbel is weer net even anders. 

Net als wanneer je een verhaal doorvertelt.

Kritiek op de kerk.(2)

Dus leerde hij zichzelf Grieks en vertaalde de oudste Bijbel die hij kon vinden naar het Latijns. Hij noemde deze Bijble 'Vulgata'. 

Hij vond ook dat kritiek op de Bijbel best mocht, omdat je daardoor alleen maar sterker zou gaan geloven.

Keuzestress

Vanaf 1517 kwam er steeds meer strijd binnen de kerk. Gelovigen wilden de kerk vernieuwen. 

Erasmus durfde geen keuze te maken. Hij wilde kritisch zijn maar wilde wel naar de kerk blijven gaan en hoopte dat gezond verstand de verschillen zou oplossen. 

De dood van Erasmus

In de zomer van 1536 overleed Erasmus in Basel. 

Hij noemde zich graag Desiderius Erasmus van Rotterdam. Hij was dus trots op zijn land en stad! 

Maar hij vond nog wel dat zijn landgenoten slechte manieren hadden. 

Hij had ze graag beter willen opvoeden! 

boeken en films

gebeurtenissen

voor docenten

er op uit

websites

Wat had Erasmus nog graag willen bereiken, voor zijn dood?

Noem in 1 (lange) zin wat je nu weet over Erasmus

In de volgende dia kan je nog meer opzoeken over Erasmus, als je dat wilt.

Bedankt voor je inzet! 

https:

Bedankt voor je inzet.

• Schuif je stoel aan
  
• Ruim je spullen op
  
• Verlaat het lokaal rustig