2.1 Ongeslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

Spullen op tafel

Telefoon in het zakkie op tafel

Jas uit en over je stoel

Tas op de grond

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen op welke manieren er door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder.
• Je kunt het verloop van de celcyclus beschrijven en de verschillende fasen benoemen

Celdeling

Het voortplanten (reproduceren) van cellen: uit één moedercel ontstaan twee identieke dochtercellen (genetisch hetzelfde)

• Voortplanting
• Groei
• Herstel beschadigde cellen
• Vervangen oude cellen

Ongeslachtelijke voortplanting

1.  Stek
2. Deling
3. Uitlopers
4. Bol
5. Knol
6. Wortelstok

Ongeslachtelijke voortplanting

Celdeling waarbij nakomelingen (klonen) ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder -> bacteriën, schimmels, planten en sommige dieren

• Op natuurlijke wijze
• Op kunstmatige wijze

Wanneer kan kunstmatige klonering gunstig zijn? En wanneer kan dit juist een gevaar opleveren?

Klonen: celkerntransplantatie

Somatic Cell Nucleus Transfer (SCNT)

1. Verwijderen van kern uit eicel.
2. Toevoegen van kern met gunstige eigenschappen.
3. Eicel implanteren in draagmoeder

Klonen: embryosplitsing

Klompje cellen wordt na bevruchting in meerdere klompjes gesplitst.

Verkrijgen van dieren met gunstige eigenschappen.

Klonen: weefselkweek

Bekend uit de landbouwsector

Verkrijgen van planten met gunstige eigenschappen

Celdeling

Spiraliseren en despiraliseren van het DNA

Celdeling

 1 moedercel (2n = 46)

  

2 dochtercellen (2n = 46)

Kerndeling = Mitose

Groei cel = plasmagroei

Celcyclus

• M-fase: mitotische fase (kerndeling)
• Interfase: periode tussen delingen
• S-fase: Synthese van nieuw DNA
• G1-fase: "gap" fase 1
• G2-fase: "gap" fase 2
• G0- fase:  cel in rust (geen deling)

In de S-fase vindt DNA-replicatie / DNA-synthese (verdubbeling) plaats

Animatie celcyclus

Chromosomen

Bij de verdubbeling van het DNA worden homologe chromosomen (een van vader een van moeder) verdubbeld.

Voor de replicatie bestaan de chromosomen uit één chromatide.

Na de replicatie bestaan de chromosomen uit twee zusterchromatiden.

Mitose

Binas 76B1

Aan de slag

Lezen

Basisstof 1: Ongeslachtelijke voortplanting

Maken:

1 t/m 6

Wat is GEEN functie van mitose?

1. Reparatie
2. Groei
3. Voortplanting
4. Celstrekking

Op welk moment in de celcyclus vindt plasmagroei plaats.

1. Voorafgaande aan de kerndeling
2. Na de kerndeling maar voor de celdeling
3. Na de celdeling

Wat is mitose ?

1. Celdeling voor nieuwe lichaamscellen
2. Mitose komt alleen voor bij dieren
3. Mitose is een verbrandingsproces
4. Celdeling voor geslachtscellen

Een organisme heeft 2n = 12 chromosomen, hoeveel chromosomenparen heeft dit organisme?

1. 2
2. 6
3. 12
4. 24

Een cel heeft 2n=8 chromosomen, hoeveel chromosomen heeft deze cel in de G2 fase?

1. n=4
2. n=8
3. 2n=8
4. 2n=16

Welk nr. is het centrosoom en wat doet die?

1. nr 4: het zorgt voor spiraliseren van DNA
2. nr 13: het zorgt voor spiraliseren van DNA
3. nr 13: het zorgt voor uit elkaar trekken van chromosomen
4. nr 9: het zorgt voor uit elkaar trekken van chromosomen

In welke fase van de celcyclus wordt het DNA gekopieerd?

1. Tijdens de G1-fase.
2. Tijdens de S-fase.
3. Tijdens de G2-fase.
4. Tijdens de M-fase (mitose).

Wat is een chromatide?

1. een chromosoom die gekopieerd is maar nog vast zit aan z'n kopie
2. dat is een chromosoom die buiten de kern zit
3. dat is DNA dat is gekopieerd
4. dat is een chromosoom die naar de polen in een cel worden getrokken

wat is de juiste volgorde?

1. mitose - celdeling - celstrekking - plasmagroei
2. celdeling - mitose - celstrekking - plasmagroei
3. mitose - celdeling - plasmagroei - celstrekking
4. celdeling - mitose - plasmagroei - celstrekking

Welke processen vinden plaats gedurende de M fase?

1. DNA replicatie, kerndeling, celdeling
2. DNA replicatie, celdeling, plasmagroei
3. kerndeling, celdeling
4. celdeling, plasmagroei

Hoeveel chromosomen zijn er zichtbaar?
Hoeveel chromatiden zie je?

1. 1 chromosoom, 1 chromatide
2. 1 chromosoom, 2 chromosomen
3. 2 chromosomen, 1 chromatide
4. 2 chromosomen, 2 chromatiden

Bij klonen spreek je van...

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

1. Voortplanting door seks
2. Voortplanting zonder seks
3. Voortplanting zonder geslachtscellen
4. Voortplanting met geslachtscellen

Fasen van de mitose zijn in willekeurige volgorde: metafase, profase, telofase en anafase.
Bij welk(e) van deze fasen bestaan de chromosomen uit één chromatide?

1. Telofase
2. Profase
3. Anafase
4. Metafase

Wat zijn homologe chromosomen?

1. 2 overeenkomstige chromosomen in een celkern
2. Een chromosomenpaar waarbij 1 van de moeder is en 1 van de vader
3. chromosomen die in het evenaarsvlak liggen
4. chromosomen die bestaan uit 1 DNA streng

Hoeveel chromosomen en hoeveel chromatiden bevat een menselijke cel na de S-fase?

1. 23 chromosomen en 23 chromatiden
2. 23 chromosomen en 46 chromatiden
3. 46 chromosomen en 46 chromatiden
4. 46 chromosomen en 92 chromatiden

Op welke afbeelding zijn chromatiden van een chromosoom in één cel weergegeven tijdens het eerste gedeelte van de mitose?

1. 
2. 
3. 

Wat is de juiste volgorde bij de celcyclus?

1. spiraliseren- kopiëren- kerndeling- celdeling
2. celdeling- spiraliseren- kerndeling- kopiëren
3. kopiëren- spiraliseren- kerndeling- celdeling
4. kopiëren- kerndeling- spiraliseren- celdeling

Van een kloon kan men in het algemeen zeggen dat:

1. de fenotypen en genotypen onderling gelijk zijn
2. de fenotypen onderling altijd gelijk zijn.
3. de genotypen onderling gelijk zijn, maar de fenotypen kunnen verschillen
4. de fenotypen onderling gelijk zijn, maar de genotypen onderling verschillen

Huiswerk

Leren 1.1

Maken 1 t/m 6, 8, 10 en 13 t/m 17