Oorzaken en gevolgen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de LessonUp.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Leerdoelen
2. Oorzaken en gevolgen > wat is het ook alweer?
3. Aanleiding en oorzaak
4. Oorzaken op de korte/lange termijn
5. Diamond ranking

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat het verschil is tussen een aanleiding en een oorzaak. 
2. Het verschil tussen oorzaken op de korte en op de lange termijn. 
3. En kun je de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog plaatsen in rangorde (belangrijke oorzaak-minder belangrijke oorzaak).

Historische vaardigheid: Oorzaken en gevolgen

Verzin zelf een oorzaak en een gevolg.
Hou het zo simpel en zo kort mogelijk.

Oorzaken en gevolgen

• Oorzaken zijn de dingen die gebeuren vóór iets anders en die ervoor zorgen dat het gebeurt.
• Waarom gebeurt iets?

• Gevolgen zijn de dingen die gebeuren ná iets anders doordat het is gebeurd.
• Wat gebeurt er daarna?

• Het regent buiten hard.
• Oorzaak: Veel donkere wolken in de lucht.
• Gevolg: De straat staat onder water.

• Beginnen bij de basis van oorzaken en gevolgen. 
• Elke leerling moeten begrijpen wat oorzaken en gevolgen zijn en hier zelf een voorbeeld bij kunnen bedenken. 
• Zonder deze basis kun je als docent niet dieper de lesstof in.

Koppel de zinsdelen: Is het een oorzaak of een gevolg?

oorzaak

gevolg

Je leert niet voor de toets.

Je haalt een onvoldoende.

De ruit gaat kapot.

Iemand gooit een bal tegen de ruit.

De wekker gaat niet af.

Je komt te laat op school.

• Een simpele werkvorm zodat de leerlingen de basis hebben geoefend over oorzaken en gevolgen.

Aanleiding en oorzaak

• Een aanleiding is de laatste gebeurtenis (de druppel die de emmer doet overlopen). 
• Oorzaken zijn de achterliggende gedachten. 

• "Op maandagochtend brak er een staking uit onder de medewerkers van het openbaar vervoer. De directe aanleiding was het besluit van de directie om vakantiedagen in te korten. Al langer waren de medewerkers ontevreden over de hoge werkdruk, het personeelstekort en het uitblijven van loonsverhogingen."

1. Wat is in dit bericht de aanleiding van de staking?
2. Noem drie mogelijke oorzaken van de staking.
3. Leg in je eigen woorden het verschil uit tussen een oorzaak en een aanleiding.
4. Verzin zelf een aanleiding en oorzaak. 

• Verdieping in de lesstof. Leg het verschil uit tussen een aanleiding en een oorzaak. 
• Laat de leerlingen oefenen door de tekst te verklaren. Hiervoor moeten ze begrijpend lezen om te kunnen verklaren. 
• Laat de leerlingen tot slot zelf een voorbeeld bedenken over oorzaken en een aanleiding.
• Bespreek klassikaal de antwoorden en laat leerlingen op elkaar reflecteren. 

Oorzaken: op de korte/lange termijn

• Korte termijn: Oorzaken die kort voor de gebeurtenis liggen. 
• Lange termijn: Oorzaken die al heel lang een rol spelen. 

• Situatie: Een leerling van de CSG Prins Maurits wordt geschorst van school!

1. Wat zou een korte termijn oorzaak kunnen zijn?
2. Wat zou een lange termijn oorzaak kunnen zijn?

• Situatie: Door de abolitionisten wordt de slavernij in 1863 afgeschaft.

1. Wat zou een korte termijn oorzaak kunnen zijn?
2. Wat zou een lange termijn oorzaak kunnen zijn?

• Verdieping geven in de lesstof. Het verschil tussen oorzaken op de lange termijn en oorzaken op de korte termijn. 
• De leerlingen moeten aan de hand van 2 situaties zelf de oorzaken bedenken. 
• Bespreek klassikaal de antwoorden en laat leerlingen op elkaar reflecteren. 

Diamond ranking

• Tweetallen
• Bekijk goed de oorzaken van WO1
• Plaats de oorzaken in de diamond ranking
• Vak 1 (bovenaan): De aanleiding.
  
• Vak 2 t/m 6: Oorzaken op korte termijn.
  
• Vak 7 t/m 9: Oorzaken op de lange termijn.
  
• Leg je keuzes uit! Waarom?

• Nationalisme, Militarisme, Bondgenootschappen, Imperialisme, Wapenwedloop, Moord op kroonprins Franz-Ferdinand, Propaganda van landen om andere landen vijandig te laten lijken, Frans-Duitse oorlog 1870-1871 &  Servië wilde bij Bosnië horen al sinds 1890.

Aanleiding

Oorzaak korte termijn

Oorzaak lange termijn

• Samenwerkend leren en laten reflecteren op elkaar. 
• Na 10 minuten vergelijken de tweetallen hun diamond ranking die met de buren achter/voor hun. Zo krijgen ze de mogelijkheid om hun diamond ranking aan te passen.
• Bespreek de antwoorden klassikaal.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat het verschil is tussen een aanleiding en een oorzaak. 
2. Het verschil tussen oorzaken op de korte en op de lange termijn. 
3. En kun je de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog plaatsen in rangorde (belangrijke oorzaak-minder belangrijke oorzaak).

Wat is het verschil tussen een aanleiding en een oorzaak?

Vertelt iets over wáárom iets gebeurt.

De directe reden van een gebeurtenis.

Aanleiding

Oorzaak 

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen:
LD1: Wat het verschil is tussen een aanleiding en een oorzaak.
LD2: Het verschil tussen oorzaken op de korte en op de lange termijn.
LD3: En kun je de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog plaatsen in rangorde (belangrijke oorzaak-minder belangrijke oorzaak).

Ja!

Nee

Een beetje, wel bijna!

Les 2

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de LessonUp.
4. Bekijk de afbeelding: bedenk zelf een mogelijk gevolg. 

Britse soldaat

In België rust een Britse soldaat uit in een met water gevulde loopgraaf. Uit opgravingen blijkt dat de soldaten er alles aan deden om hun voeten droog te houden en niet ten prooi te vallen aan ‘loopgravenvoet’, een aandoening die alleen al onder Britse soldaten 75.000 levens eiste.

Instapvraag: laat de leerlingen gevolgen bedenken bij het zien van de afbeelding: Britse soldaat.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling vorige les
2. Leerdoelen
3. Bedenk het gevolg
4. Gevolgen: bedoelde en onbedoelde
5. Gevolgen: op de korte/lange termijn
6. Oorzaken en gevolgen diagram

Herhaling vorige les: 

• Aanleiding en oorzaak:
• Een aanleiding is de laatste gebeurtenis (de druppel die de emmer doet overlopen). 
• Oorzaken zijn de achterliggende gedachten. 

• Oorzaken op de korte/lange termijn:
• Korte termijn: Oorzaken die kort voor de gebeurtenis liggen.
  
• Lange termijn: Oorzaken die al heel lang een rol spelen. 

• Situatie: Een leerling van de CSG Prins Maurits wordt geschorst van school!
  
• Wat zou een korte termijn oorzaak kunnen zijn?
  
• Wat zou een lange termijn oorzaak kunnen zijn?

• Verdieping in de lesstof. Leg het verschil uit tussen een aanleiding en een oorzaak. 
• Laat de leerlingen oefenen door de tekst te verklaren. Hiervoor moeten ze begrijpend lezen om te kunnen verklaren. 
• Laat de leerlingen tot slot zelf een voorbeeld bedenken over oorzaken en een aanleiding.
• Bespreek klassikaal de antwoorden en laat leerlingen op elkaar reflecteren. 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les heb je:

1. Geoefend met het bedenken van gevolgen.
2. Weet je het verschil tussen een bedoeld/onbedoeld gevolg.
3. Weet je het verschil tussen een gevolg op de korte/lange termijn.
4. En ben je aan de slag gegaan met het invullen van een oorzaken en gevolgen diagram. 

Bedenk het gevolg

Driehoekshandel

• Leerlingen zelf een gevolg laten bedenken bij het zien van de afbeelding. 
• Zo moeten ze zelf nadenken, dit stimuleert het besef dat alles wat er om hen heen gebeurt leidt tot iets nieuws (oorzaken en gevolgen).

Bedenk het gevolg

Trump

Op 13 juli 2024 overleefde Trump een moordaanslag tijdens een verkiezingsspeech.

• Leerlingen zelf een gevolg laten bedenken bij het zien van de afbeelding.
• Zo moeten ze zelf nadenken, dit stimuleert het besef dat alles wat er om hen heen gebeurt leidt tot iets nieuws (oorzaken en gevolgen).

Bedenk het gevolg

Tweede kamer

Wilders (PVV) in debat met Timmersmans (GL-PVDA)

• Leerlingen zelf een gevolg laten bedenken bij het zien van de afbeelding.
• Zo moeten ze zelf nadenken, dit stimuleert het besef dat alles wat er om hen heen gebeurt leidt tot iets nieuws (oorzaken en gevolgen).

Gevolgen: bedoelde en onbedoelde

• Bedoelde gevolgen: gevolgen die iemand als doel heeft als hij iets doet.
• Onbedoelde gevolgen: gevolgen die iemand niet voorziet als hij iets doet. 

• Stel jij bent Gavrilo Princip, je bent geboren in Bosnië-Herzegovina en je bent boos!
• Mijn naam is Gavrilo Princip. In 1914 was ik 19 jaar en wilde ik dat Bosnië vrij zou zijn van Oostenrijks-Hongaarse macht en bij Servië zou horen. Ik sloot me aan bij de zwarte hand en op 28 juni stond ik in Sarajevo langs de weg. Toen uit het niets kroonprins Franz Ferdinand omkeerde in mijn straat, greep ik mijn kans. Ik schoot hem en zijn vrouw dood.

1. Noteer een bedoeld gevolg van de actie van Gavrilo Princip.
2. Noteer een onbedoeld gevolg van de actie van Gavrilo Princip.
3. Overleg met je buurman of buurvrouw. 

• Oefen met bedoelde- en onbedoelde gevolgen. Niet elke actie heeft een bedachte uitkomst, maak dat duidelijk.
• Zo hebben leerlingen hun bijdrage in het leven misschien ook onbedoelde gevolgen?
• Laat de leerlingen oefenen door in de huis te kruipen van Gavrilo Princip en terug te gaan in de tijd naar 28 juni 1914. 

Gevolgen: op de korte/lange termijn

• Gevolgen korte termijn: zie je vrij snel na een gebeurtenis (directe gevolgen).
• Gevolgen lange termijn: zie je pas een tijd na de gebeurtenis (indirecte gevolgen).

• Wat zien we op de afbeelding?
• Slavenmarkt in Paramaribo 1839
• Noem een gevolg op de korte termijn.
• Noem een gevolg op de lange termijn.
• Zijn de gevolgen vandaag de dag zichtbaar?
• Overleg samen met je buurman of buurvrouw.  

• Oefen met gevolgen op de korte/lange termijn. 
• Leerlingen moeten bij het zien van de afbeelding zelf gaan nadenken over gevolgen. 
• Hiermee kunnen lijnen naar het heden gezien worden.
• Korte termijn: Arbeid op de plantages, winst voor Europa.
• Lange termijn: Rassenongelijkheid, slavernijverleden, discussie over de excuses voor het slavernijverleden. 

Oorzaken-gevolgen diagram

1. Werk in tweetallen.

2. Lees de tekst individueel.

3. Vul het schema in: 3 oorzaken, 1 aanleiding, 3 gevolgen.

a. Geef bij elk gevolg aan: bedoeld/onbedoeld en kort/lange termijn.

4. Verwerk je antwoorden in een oorzaken-gevolgen diagram.

Oorzaken-gevolgen diagram

Leerdoelen

Aan het eind van deze les heb je:

1. Geoefend met het bedenken van gevolgen.
2. Weet je het verschil tussen een bedoeld/onbedoeld gevolg.
3. Weet je het verschil tussen een gevolg op de korte/lange termijn.
4. En ben je aan de slag gegaan met het invullen van een oorzaken en gevolgen diagram. 

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen:
LD1: Geoefend met het bedenken van gevolgen.
LD2: Weet je het verschil tussen een bedoeld/onbedoeld gevolg.
LD3: Weet je het verschil tussen een gevolg op de korte/lange termijn.
LD4: En ben je aan de slag gegaan met het invullen van een oorzaken en gevolgen diagram.

Ja!

Nee

Een beetje, wel bijna!

Huiswerk

Volgende les is werkvorm: Oorzaken-gevolgen diagram klaar. 

Les 3

Welkom bij GS!

1. Telefoon in de tas!
2. Pak je laptop en schrift erbij.
3. Kom in de LessonUp.

Britse soldaat

In België rust een Britse soldaat uit in een met water gevulde loopgraaf. Uit opgravingen blijkt dat de soldaten er alles aan deden om hun voeten droog te houden en niet ten prooi te vallen aan ‘loopgravenvoet’, een aandoening die alleen al onder Britse soldaten 75.000 levens eiste.

Instapvraag: laat de leerlingen gevolgen bedenken bij het zien van de afbeelding: Britse soldaat.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhaling vorige lessen
2. Huiswerk
3. Leerdoelen
4. Oefenen met verbanden
5. Signaalwoorden

Herhaling vorige lessen

• Aanleiding - directe aanleiding, de druppel die de emmer doet overlopen.

• Oorzaak: korte- & lange termijn - vlak voor de gebeurtenis of langer aanwezig.
• Gevolg:  bedoeld- & onbedoeld - doel van een actie of een onverwachte uitkomst.
• Gevolg: korte- & lange termijn - direct zichtbaar of pas na een tijd zichtbaar. 

• Huiswerk Oekraïne-Rusland opdracht
• Welke oorzaken heb je gevonden?
• Welke aanleiding heb je gevonden?
• Welke gevolgen heb je gevonden? Bedoeld/onbedoeld? korte/lange termijn?

Huiswerk antwoorden 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les weet je:

1. Wat signaalwoorden zijn en heb je geoefend met het gebruik van signaalwoorden. 
2. Kun je verbanden leggen tussen afbeeldingen > oorzaak of gevolg.

Koppel de afbeelding.

-Wat zie ik?

-Wat gebeurde er eerst? 

Oorzaak

Gevolg

Koppel de afbeelding.

-Wat zie ik?

-Wat gebeurde er eerst? 

Oorzaak

Gevolg

Koppel de afbeelding.

-Wat zie ik?

-Wat gebeurde er eerst? 

Oorzaak

Gevolg

Signaalwoorden

• Signaalwoorden zijn woorden die verbanden laten zien tussen zinnen of gebeurtenissen.
• Oorzaken: doordat, omdat, vanwege, aangezien en door.
• Gevolgen: waardoor, daardoor. zodat, als gevolg van, hierdoor, vervolgens.

• Wat is het signaalwoord? Wat is de oorzaak en wat is het gevolg?

• De benzineprijzen stegen doordat er minder olie uit Rusland kwam. 
• Veel mensen protesteerden, omdat de prijzen zo hoog waren.
• Doordat Rusland de gaspijpleiding naar Europa deels afsloot, moesten veel landen op zoek naar andere energiebronnen, wat leidde tot stijgende prijzen. 

Examenvraag 1

• Hieronder staan 6 jaartallen:
• 1914
• 1915
• 1916
• 1917
• 1918
• 1919

• Elke herinnering hoort bij een gebeurtenis in een bepaald jaar. Geef per herinnering aan bij welk jaartal de gebeurtenis hoort. Let op! Er blijven drie jaartallen over. 

Herinnering 1: Van een Britse verpleegster:

Toen ik stond te wachten, kwamen er veel troepen langs marcheren. Deze soldaten zagen er groter en krachtiger uit dan onze soldaten. Ik dacht eerst dat het de officieren waren, omdat ze nette en schone uniformen aan hadden. Toen hoorde ik opgewonden achter mij roepen: “Kijk, kijk! Daar zijn de eerste Amerikaanse soldaten die in Europa zijn

aangekomen!” 

Herinnering 2: Van een Britse soldaat:

Met prachtig weer voeren we uit en verlieten we de Britse kust. Op de

kade stond veel publiek dat ons als eerste groep soldaten luidruchtig

uitzwaaide. Het voelde als de droom van elke soldaat: de oorlog in

Europa gaat nu beginnen! 

Herinnering 3: Van een Britse soldaat:

De sergeant zat op zijn paard, rolde een wit document uit en begon voor

te lezen. Hij las voor dat de wapenstilstand vanmorgen was ondertekend.

We hadden al een paar dagen eerder geruchten gehoord dat de vijand het niet lang meer volhield.

Ik kan antwoord geven op de leerdoelen:
LD1:

Ja!

Nee

Een beetje, wel bijna!