week 8 De ziekte van Parkinson A2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

De ziekte van Parkinson

wat weet je al van de ziekte Parkinson?

- Neurologische aandoening

- Afsterven cellen substantie Nigra

- Dopamine productie en opslag nemen af

- Klachten pas als 70% van de cellen is afgestorven

Substantia Nigra

• Substantia nigra / zwarte kern :

Soepel laten verlopen van bewegingen

• Contact tussen zenuwcellen vindt plaats met behulp van : Neurotransmitters

neuro = zenuw / transmitter = overbrengen 

• De cellen van substantia nigra produceren, dopamine.
  

Parkinson = steeds minder dopamine in de hersenen aangemaakt.  

• Dopamine is een neurotransmitter (boodschapperstof), om de elektrische prikkel over te brengen van de ene naar de andere zenuwcel. 
• Dopamine zorgt er ook voor dat we ons tevreden en beloond voelen.
  

Bradykinesie

Substantia-nigra

Dopamine

Maskergelaat

Rigiditeit

Tremor

Neuro

transmitter

Dopamine 

producerende 

cellen

traagheid 

van

bewegingen

sombere 

gezichts-

uitdrukking

Stijfheid

van'

spieren

Beven

Parkinson is een:

1. Ziekte van de bloedvaten
2. Ziekte van het hart
3. Ziekte van de hersenen
4. Ziekte van de zenuwen

oorzaak en prevalentie

Oorzaak is onbekend:

• Genetisch met verhoogde kans?
  
• Omgevingsfactoren; Platteland / pesticiden?
  
• Achteruitgang van hersenen?
  
• Stoornis in eiwitstofwisseling?

Prevalentie:

• Gem. leeftijd 45 - 60 jaar
  
• 1 op 14 diagnoses is jonger dan 40 jaar
  
• 1 op de 300 mensen boven de 60 jaar krijgt ziekte van Parkinson
  
• +/- 53.000 personen in Nederland in 2020

Welke symptomen kunnen jullie noemen?

 Symptomen

• Brady- en hypokinesie: traag en verminderd bewegen​
  
• On-off verschijnsel; opvallende wisseling in de motorische mogelijkheden
• Traagheid is spreken
• Rigiditeit: spierstijfheid​,  dit leidt tot pijnlijke schouders en contracturen
• Valneiging​
  
• Tremoren​
  
• Dysfagie (slikstoornis waardoor speekselvloed)
• Verhoogde talgproductie
• Verhoogde transpiratie
• Obstipatie (vertraagde peristaltiek)

​

• Depressie​
  
• Cognitieve problemen​
  
• Dementie​​
• Seksuele disfunctie​
  
• Orthostatische hypotensie​
  
• Transpireren​
  
• Pijn​
  
• Psychose​
• Armzwaai bij lopen​
  

​

• Problemen met organiseren en plannen
  
• Traagheid in denken
  
• Dwangmatigheid
• Hallucinaties
  
• Achterdocht
  
• Geheugen-/concentratieproblemen
  
• Parkinsondementie syndroom
  

Problemen in sociale omgang

• Gesprekken (tijdens verjaardagen) of in grote groepen kosten heel veel energie.

• Traagheid in denken vormt een probleem bij deelname aan sociale activiteiten.

• Bij stress voor deelname aan sociale activiteiten is er kans op toename klachten (tremoren)

• Verminderd initiatief wekt de indruk van desinteresse van de patiënt.

• Wisseling in klachtenpatroon is inherent aan het ziektebeeld, dit wordt door de omgeving vaak niet begrepen.
  

Diagnose

• Klinisch beeld (Red flags)​
  
• Aanvullend onderzoek​ (MRI/ Pet scan)
• Reactie op medicijnen​ (levodopa)

Parkinsonisme?

Het verschil ligt in de dopamine: bij Parkinson is de aanmaak van dopamine verstoord, bij parkinsonisme verloopt de opvang van dopamine niet goed, waardoor Parkinson medicijnen niet werken bij parkinsonisme.

Verschillende vormen:​

• Parkinsonisme als gevolg van medicatie​
  
• MSA (multi systeem atrofie)​ ernstige moeite met bewegen, praten, slikken, ademhalen en je evenwicht.
• PSP(progressieve supranuclaire paralyse)​ Problemen met bewegen, spreken en slikken, evenwicht en beperkte oogbewegingen. 
• CBD (corticobasale degeneratie)​ een kant van het lichaam moeite met bewegen
• DLB (Dementie met Lewy lichaam)​
• Vasculair parkinsonisme​

Parkinson is geen erfelijke aandoening

1. Juist
2. Onjuist

Parkinson is alleen met medicatie te behandelen

1. Waar
2. Niet waar

Wat behoort tot de eerste 'vage' klachten van Parkinson?

1. Trillen, freezing, verminderd ruiken
2. Obstipatie, evenwichtsproblemen, stijve spieren
3. Obstipatie, verminderd ruiken, slaapstoornissen
4. Trillen, wanen/hallucinaties, slaapstoornissen

Mensen die op jonge leeftijd parkinson krijgen hebben hetzelfde beloop als mensen die de ziekte op latere leeftijd krijgen

1. Waar
2. Niet waar

Tijdens de ON-periode kan de patiënt zelfstandig lopen en aankleden, is verstaanbaar, vlot in zijn reacties en vrolijk.

Tijdens de OFF-periode kan de patiënt niet lopen, is ADL afhankelijk, reageert traag, praat onverstaanbaar en is vaak somber.

On/off fenomeen

BEHANDELING

• Medicatie
  
• Therapie
  
• Acceptatie
  
• Voedingstoestand
  
• Operatie
  

Medicatie

Bestrijden van symptomen;

1. levodopa (stof die omgezet wordt naar dopamine) is een samenstelling van madopar en sinemet. 
2. dopamine-agonisten (bootsen werking dopamine na) zoals; sifrol en apomorfine.
3. Akineton (dit is een anticholinergica, remt de acetylcholine) Let op: deze medicatie verslechter het geheugen!

• Therapietrouw is belangrijk.
  
• Afwijkende inname tijd kan gevolgen hebben voor de hele dag
  
• Tijden aanpassen aan situatie patiënt
  
• Opname sinemet en madopar afhankelijk van maaglediging en voedselopname
  

stimuleren de dopaminereceptoren in de hersenen. De symptomen van de ziekte van Parkinson kunnen goed worden behandeld met dopamine agonisten. In vergelijking met levodopa zijn deze medicijnen wel iets minder effectief maar geven daarentegen minder responsfluctuaties na langdurig gebruik.

Logopedie

• Richt zich op:
  
• Spraakproblemen
  
• Taal en communicatie problemen
  
• Kauw en slikproblemen.
  
• Problemen met speekselbeheersing
  

Ergotherapie

• Biedt ondersteuning op het gebied van:
  
• Wonen
  
• Werken
  
• Vrije tijdsbesteding

Zoekt samen met de patiënt naar oplossingen om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven functioneren

Fysiotherapie

Richt zich op:

• Balans( valpreventie)
  
• Transfers, reiken en grijpen
  
• Verbeteren van bewegingen
  
• Verbeteren van het lopen
  
• Onderhoud van kracht en uithoudingsvermogen
  
• Informatie geven over veiligheid
  
• Adviseren en begeleiden van partner en verzorging
  
• Preventie van contracturen, decubitus, pijn en pneumonie
  

Maatschappelijk werk

• Psycho sociale interventies voor patiënt en partner
  
• Voorlichting over zorg en hulp
  
• Bemiddeling en belangenbehartiging
  
• Hulp om te leren omgaan met de ziekte
  
• Verwijzen naar lotgenotencontactgroepen
  
• Het mede organiseren van zinvolle contacten en activiteiten
  
• Benaderingsadviezen geven aan familie en omgeving
  

psycholoog

De psycholoog biedt de volgende interventies.

• diagnostiek van cognitieve, emotionele en gedragsmatige veranderingen.
  
• cognitieve training om inzicht te krijgen in de cognitieve beperkingen en leren van technieken/ strategieën ter compensatie.
  
• individuele behandeling van psychische klachten, zoals depressie en angst.
  
• Begeleiden van de patiënt en diens zorgsysteem door middel van het benaderingsadviezen gericht op de cognitieve, emotionele en gedragsmatige veranderingen t.g.v. de ziekte.

Ongeveer 70% van de parkinsonpatiënten ontwikkeld een dementie.

De gespecialiseerd Parkinsonverpleegkundige

• Zijn verbonden aan het ziekenhuis.
  
• Werken samen met neurologen om een zo goed mogelijke zorg te kunnen bieden.
  
• Coördineren na de diagnose parkinsonisme alle zorg die de patiënt nodig heeft en stelt een behandelplan op.
  

Bronnen

• www.zorgcontext.nl​
  
• www.parkinson-vereniging.nl​
  
• www.parkinsonNet.nl ​
  
• YouTube filmpje “Heb ik Parkinson”? https://www.youtube.com/watch?v=GnmA1FKbH6A