This lesson contains 32 slides, with interactive quiz, text slides and 4 videos.
Lesson duration is: 60 min
Items in this lesson
6.3 De ontdekkingsreizen
Slide 1 - Slide
Leerdoelen
Je kunt uitleggen hoe de Europese langeafstandshandel veranderde.
Je weet wat de Reconquista inhield.
Je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking van Amerika en Azië beschrijven.
Je kunt uitleggen waarom de Europeanen op ontdekkingstochten gingen.
Slide 2 - Slide
Kenmerkende aspecten
Het begin van de Europese overzeese expansie
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van de nieuw wetenschappelijke belangstelling.
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de Klassieke Oudheid.
Slide 3 - Slide
Wat weet je van ontdekkingsreizen?
Slide 4 - Mind map
Reconquista
het veroveren Spanje/Portugal
heel gewelddadig
914-1492
Slide 5 - Slide
Reconquista
Spanje had te maken met een Islamitische meerderheid.
Christelijke samenleving wilde de Moren terugdrijven naar Afrika.
Na de Reconquista kon Spanje zich ook richten op ontdekkingsreizen (1492).
Slide 6 - Slide
Wereldbeeld rond 1450
Het wereldbeeld rond 1450 beperkte zich tot Europa, Noord- Afrika en kleine delen van Azië. In de late middeleeuwen werd de handel steeds internationaler. In Brugge kwamen producten uit Azië en Noord-Afrika via handelaren uit Venetië en Genua, handelaren uit Noord-Europa brachten er producten uit het Noord- en Oostzeegebied naartoe-> handelsknooppunt.
Rond 1450 was de kaart van het Middellandse Zeegebied redelijk gedetailleerd, in tegenstelling tot de wereldkaart. Deze kaart was nog verre van nauwkeurig of betrouwbaar.
Slide 7 - Slide
Kaart uit 1472
Het zuiden ligt boven op deze kaart, Europa ligt rechtsonder.
Slide 8 - Slide
Kaart van net na de ontdekking van Amerika
Kaart van Plancius 1592: "Beschrijvinghe der geheeler werelt, van nieus in velen plaetsen verbetert door Petrum Plancium"
Slide 9 - Slide
Redenen voor ontdekkingsreizen
Handel over land werd duurder door tussenhandel en steeds hogere belastingen
Technische mogelijkheden, betere schepen en navigatiemiddelen
Wil om christelijk geloof uit te breiden
Avontuur, rijk worden, eigen grond
Slide 10 - Slide
Portugezen gaan voorop
Zelf handelen met Azië zou goedkoper zijn dan handelen met Arabieren.
Handelen over land was onmogelijk of duur, omdat de Arabieren/ Ottomanen de landroute in handen hadden.
De Portugezen gingen op ontdekkingsreis om Indië te vinden. In het begin bleven ze langs de Afrikaanse kust, maar gedurende de jaren kwamen de Portugezen steeds verder.
De Portugezen bezetten de kustplaatsen en versterkten deze met forten en soldaten. Vanuit deze factorijen dreven ze handel met de inheemse bevolking.
Slide 11 - Slide
Portugezen gaan voorop
De Portugezen veroverden zo een groot gedeelte van de handel in Aziatische producten zoals zijde en specerijen.
Deze handel was zeer winstgevend, maar ook riskant. In sommige jaren kwam minder dan de helft van de Portugese schepen terug.
Er waren nu twee handelsroutes waarover Aziatische producten binnenkwamen, namelijk een Arabische landroute en een Portugese zeeroute.
Slide 12 - Slide
Spanje volgt Portugal
Columbus wilde graag overzees naar Indië varen. De Portugese koning wilde hiervoor geen toestemming geven, maar de Spaanse koning gaf hem wel het geld en de schepen.
Columbus arriveerde in de Caraïben, en noemde de inwoners daar indianen.
Om te voorkomen dat er oorlog tussen Spanje en Portugal uitbrak, kwam er een Verdrag van Tordesillas. De westelijke helft van de wereld werd door de paus toegewezen aan Spanje en de oostelijke helft aan Portugal.
Slide 13 - Slide
Spanje volgt Portugal
Enkele jaren na Columbus verkende Vespucci de rest van Zuid- Amerika.
Klein probleempje is wel dat de oostpunt van Zuid- Amerika veel verder oostelijk lag dan de Lijn van Tordesillas.
Onbedoeld kwam Brazilië zo in Portugese handen.
Slide 14 - Slide
Slide 15 - Slide
Examenvraag havo 5
Amerigo Vespucci (1454-1512) maakte in het begin van de zestiende eeuw in opdracht van de koning van Portugal reizen naar Amerika.
Vespucci schreef in zijn brieven aan de koning bewust weinig informatie op over de gevolgde routes.
Geef hiervoor een handelspolitieke reden. (1p)
Slide 16 - Slide
Correctievoorschrift
maximumscore 1
Kern van een juist antwoord is:
Amerigo Vespucci wilde voorkomen dat kennis over de routes in handen zou komen van concurrenten (waardoor anderen ook toegang zouden krijgen tot de rijkdommen van deze gebieden).
Slide 17 - Slide
Nog een examenvraag
Tussen de nieuwe wetenschappelijke belangstelling en de Europese expansie in de zestiende eeuw bestond een verband.
Licht dit verband toe, door uit te leggen:
• waardoor de nieuwe wetenschappelijke belangstelling de Europese expansie bevorderde (2p)
• waardoor de Europese expansie de wetenschappelijke belangstelling bevorderde. (2p)
Slide 18 - Slide
Correctievoorschrift
maximumscore 4
Een juist antwoord bestaat uit de volgende elementen:
• Een juiste uitleg waardoor de nieuwe wetenschappelijke belangstelling de Europese expansie bevorderde, bijvoorbeeld de nieuwe wetenschappelijke belangstelling leidde tot (her)ontdekkingen op het gebied van scheepvaart/navigatie waardoor het mogelijk werd overzeese reizen te ondernemen 2
• Een juiste uitleg waardoor de Europese expansie de wetenschappelijke belangstelling bevorderde, bijvoorbeeld door de ontdekkingsreizen bleek dat de bestaande astronomische kennis niet voldeed voor reizen naar het andere halfrond, waardoor nieuw astronomisch onderzoek nodig was 2
Slide 19 - Slide
Slide 20 - Video
Ondergang van de Azteken
Verarmde Spaanse adel ging hun geluk zoeken in Amerika.
Deze conquistadores trokken gewapend de binnenlanden in.
In 1519 drong Hernan Cortes het gebied van de Azteken binnen.
De Azteken hadden een hoogontwikkelde cultuur in oppermachtig in Midden- Amerika, ze hadden bijvoorbeeld al grote steden en hadden een bloeiende economie.
Slide 21 - Slide
Ondergang van de Azteken
De conquistadores sloten bondgenootschappen met andere stammen die vijandig stonden t.o.v. de Azteken. De Azteken verloren, ondanks hun overmacht, mede door de Spaanse vuurwapens.
Het grootste gevaar van de Azteken was een onzichtbare vijand, namelijk ziektes die de Spanjaarden meenamen.
indianen stierven massaal aan deze Europese ziektes, zoals bijvoorbeeld mazelen, pokken en de griep.
Na twee jaar vechten gaven de Azteken zich over, van de hoogstaande cultuur was bijna niks meer over.
Slide 22 - Slide
Slide 23 - Video
Spanje koloniseert Amerika
Conquistadores kregen landgoederen in bezit. Indianen moesten werken op deze landgoederen en in de mijnen.
Deze uitbuiting zorgde voor veel slachtoffers onder de Indianen.
Er werd gepleit om Indianen te sparen en hiervoor Afrikaanse slaven te gaan gebruiken.
In 1542 kwam de Spaanse geestelijke De Las Casas met Nieuwe Wetten, daarin stond dat Indianen volwaardige mensen waren die niet mochten worden uitgebuit (mits ze christen waren, anders golden de wetten niet).
Slide 24 - Slide
Spanje koloniseert Amerika
In de praktijk werden de wetten genegeerd en ging de uitbuiting van de Indianen gewoon door.
Maar door de massale sterfte van de Indianen moest er worden gezocht naar een oplossing.
Deze oplossing werd gevonden in de Trans- Atlantische Slavenhandel.
Slide 25 - Slide
Gevolgen
De ontdekking van Amerika door Columbus had dramatische gevolgen voor de indianen.
De komst van de Spanjaarden kostte zo'n 90% van de indianen het leven.
Veel indianen werden bekeerd tot het christendom, echter niet alle indianen wilden worden bekeerd.
De driehoekshandel ontstond, tussen Europa, Afrika en Amerika.
Vanuit Afrika werden slaven naar Zuid- Amerika gebracht.
Vanuit Amerika werden naast landbouwproducten ook goud en zilver naar Europa (Spanje) gebracht. Hiermee werden oorlogen gefinancierd.
Slide 26 - Slide
Gevolgen
Europa beheerste de wereldhandel en kreeg de winst.
Spanje verbood andere landen om te handelen met Spaans- Amerikaanse gebieden.
Nederlanders, Fransen en Engelsen probeerden dit verbod te ontduiken.
Voor Genua en Venetië was de ontdekking van Amerika en Azië een ramp. De handelsstromen gingen nu overzee, hierdoor werden Italiaanse steden steeds minder belangrijk.
Slide 27 - Slide
Verwerking 6.3
5 6 8 10 11 12 14 15 (16)
Slide 28 - Slide
Slide 29 - Video
Examenvraag
In 1552 publiceerde de Spaanse priester Bartolomé de las Casas zijn boek "Beknopt verslag van de vernietiging van West-Indië", waarin hij de behandeling van de inheemse volkeren van Amerika door de Spaanse veroveraars veroordeelde. De las Casas was de eerste bisschop van Chiapas, in het zuiden van Mexico.
Leg uit dat de opvatting van De las Casas verklaard kan worden vanuit zijn achtergrond. (2p)
Slide 30 - Slide
Voorbeeld van een juist antwoord is:
De las Casas voelde zich als priester / bisschop verantwoordelijk voor het
welzijn van de bevolking, dat door de slechte behandeling door de
Spaanse veroveraars verslechterde / de bekering van de bevolking, die
door de slechte behandeling door de Spaanse veroveraars bemoeilijkt