Vrijdag 6 juni Bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Er zijn twee soorten:

1) de beperkende bijvoeglijke bijzin

2) de uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Blok 3 Schrijven:

Beperkende en uitbreidende bijvoeglijke bijzin

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Een uitbreidende bijzin geeft extra informatie over het zelfstandig naamwoord en kan weggelaten worden.

Lesdoelen

- Je kunt een beperkende en uitbreidende bijvoeglijke bijzin van elkaar onderscheiden.

- Je kunt een correcte beperkende en uitbreidende bijvoeglijke bijzin schrijven.

Soorten bijvoeglijke bijzin

Je hebt twee soorten bijvoeglijke bijzinnen: 

• uitbreidende bijzin: geeft aanvullende informatie over het kernwoord waar het bij hoort;
• beperkende bijvoeglijke bijzin: geeft aan dat er sprake is van een deel van een groter geheel. 

                 Kijk op bladzijde 134/ 135 voor de uitleg 

Doelen voor vandaag

Je kent een bijvoeglijke bepaling

Je kent de bijvoeglijke bijzin

Je kent het verschil tussen een beperkende bijvoeglijke bijzin en een uitbreidende bijvoeglijke bijzin.

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

In een uitbreidende bijvoeglijke bijzin staat extra informatie over een zelfstandig naamwoord die je wel weg kunt laten, zonder dat je de essentie van de zin verandert. Bovendien staat de informatie van een uitbreidende bijvoeglijke bijzin tussen komma's.

De journalisten, die de verklaring hadden ondertekend, werden vrijgelaten.

- Vóór én na een uitbreidende bijvoeglijke bijzin (geeft meer info, kan weggelaten worden) 

        De hondjes, die een rood halsbandje om hadden, speelden            met een bal op het grasveld.

         

- Na een beperkende bijzin (onmisbare informatie)

       Van peren die nog niet rijp zijn, krijg je buikpijn.

Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Als de extra informatie bij een zelfstandig naamwoord niet essentieel is voor het juiste begrip van de zin en dus ook weggelaten kan worden, dan is er sprake van een uitbreidende bijvoeglijke bijzin. Er staan dan twee komma's, aan het begin én aan het eind van deze bijzin:

        Het huis, dat verkocht is, staat leeg.  (Geen andere huizen)

Bijvoeglijke bijzin uitbreiding

Een bijvoeglijke bijzin (bvbzin):

- kan soms met een voorzetsel beginnen:

Het meisje met wie ik stond te praten, is de vriendin van mijn broer.

De man van wie ik pianoles krijg, speelt in een groot orkest.

V: soorten bijzinnen

1 Onderwerpszin: vaak te vervangen door een persoon of ding - soms staat de onderwerpszin achteraan en begint de zin met 'het'

2 Lijdendvoorwerpszin: begint vaak met dat, of, wat of wie.

3 Gezegdezin: alleen bij een naamwoordelijk gezegde - naamwoordelijk deel

4 Meewerkendvoorwerpszin: begint altijd met (aan/voor) wie

5 Voorzetselvoorwerpszin: begint vaak met er + voorzetsel

6 Bijwoordelijke bijzin

De  bijzinnen

Onderwerpszin

• Een bijzin die de functie heeft van onderwerp (o-zin)
• Te vervangen door één woord (het, iets, dat, x)

Dat hij de bus mist || keert | dagelijks | terug. 

Voorlopig onderwerp (vo)

• Onderwerpszin wordt vooraf gegaan door 'het' 

 o       wg     bwb     wg                  o-zin

Het | komt | slecht | uit || dat het al dagen regent. 

Wat moet je weten en kunnen op de toets? (vwo)

• Theorie over bijzinnen
• Lijdendvoorwerpszin, onderwerpszin, meewerkend voorwerpzin en gezegdezin herkennen
• Voorlopig onderwerp en voorlopig lijdend voorwerp herkennen
• Eén zin ontleden

Soorten bijzinnen:

onderwerpszin

Bijvoorbeeld:

Wie het weet, mag het zeggen

....... mag het zeggen = hoofdzin (bijzin vervangen door woord)

Vervang bijzin door 1 woord, bijvoorbeeld: jij

Jij mag het zeggen

Jij = onderwerp

Dus de BZ: Wie het weet = onderwerpszin

Beperkende  bijvoeglijke bijzin

- Een beperkende bijvoeglijke bijzin bevat informatie die onmisbaar is voor het begrip van de zin.

- De informatie van de bijzin specificeert / 'beperkt' de betekenis van het antecedent.

Zet een komma achter de bijvoeglijke bijzin.

Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Een uitbreidende bijvoeglijke bijzin voegt extra informatie toe

die je eventueel ook weg zou kunnen laten.

Zet een komma voor en achter de bijvoeglijke bijzin.

Beperkende  bijvoeglijke bijzin

• De informatie van de bijzin specificeert / 'beperkt' de betekenis van het antecedent.
• Er staat een komma achter de bijvoeglijke bijzin.
  
  

De sinaasappels die bedorven waren, werden afgevoerd.

-> SLECHTS de bedorven sinaasappels werden afgevoerd; de goede sinaasappels niet.

Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

• Voegt extra informatie toe

die je ook weg zou kunnen laten.

• Zet een komma voor en achter de bijvoeglijke bijzin.

De sinaasappels, die bedorven waren, werden afgevoerd.

> ALLE sinaasappels werden afgevoerd (extra informatie: omdat ze bedorven waren).

Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

[De scooters (die op de rollerbank meer dan 70 kilometer per uur reden)], werden in beslag genomen. 

Het gaat er vooral om waar de klemtoon ligt. 

Gaat het om alle scooters die allemaal meer dan 70 kilometer per uur reden dan is deze uitbreidend. Alle scooters die in beslag werden genomen, rijden meer dan 70 kilometer per uur.

Sleep de hoofdzinnen en bijzinnen naar de juiste plek

HOOFDZIN

BIJZIN

Zijn de zinnen die je achter de volgende zin kunt plaatsen hoofdzinnen of bijzinnen?

Annet is zenuwachtig, want......

Hoofdzin

Bijzin

ze heeft nog nooit eerder opgetreden.

morgen moet ze naar de tandarts.

Is de bijvoeglijke bijzin uitbreidend of beperkend?

De jongen die daar staat, is mijn vriend.

1. Uitbreidend
2. Beperkend
3. Beiden mogelijk

De actie die een succes werd, wordt volgend jaar herhaald.

1. beperkende bijvoeglijke bijzin
2. uitbreidende bijvoeglijke bijzin

beperkende bijvoeglijke bijzin

uitbreidende bijvoeglijke bijzin

De opdrachten die je nog niet helemaal begrijpt, kun je beter nog een keer herhalen.

Het nummer, dat op Spotify te beluisteren is, is mateloos populair onder jongeren.

De gemeente waarschuwt jongeren die zich niet houden aan de RIVM-maatregelen.

De Nederlandse journalisten die weigerden de verklaring te ondertekenen, mogen de prins niet interviewen.

Tijdens het onweer van gisteren is de eik, die er al twee eeuwen stond, gesneuveld.

Leerlingen die te laat op de kamer waren, moesten in het hostel blijven.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Is de bijvoeglijke bijzin uitbreidend of beperkend?

De jongen die daar staat, is mijn vriend.

1. Uitbreidend
2. Beperkend
3. Beiden mogelijk

De leerlingen die een onvoldoende voor de toets hebben gehaald, moeten deze herkansen.

1. De bijvoeglijke bijzin is een uitbreiding.
2. De bijvoeglijke bijzin is een beperking.

De actie die een succes werd, wordt volgend jaar herhaald.

1. beperkende bijvoeglijke bijzin
2. uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Gepensioneerden, die toch al zwaar gekort worden, krijgen een extra korting op hun pensioen.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Gepensioneerden, die toch al zwaar gekort worden, krijgen een extra korting op hun pensioen.

1. uitbreidende bijvoeglijke bijzin
2. beperkende bijvoeglijke bijzin

Huiswerk voor vrijdag 13 juni

Havo : Maken opdr. 1,2 en 4

Woordsoortbenoeming

VWO :  Zinsontleding

Maken opdr. 1