Les 5: Stad, burgerij en portretkunst

Les 3: Stad, burgerij en portretkunst
1 / 36
next
Slide 1: Slide
KunstMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4-6

This lesson contains 36 slides, with interactive quizzes, text slides and 4 videos.

Items in this lesson

Les 3: Stad, burgerij en portretkunst

Slide 1 - Slide

Lesdoelen
  • Je weet wat Hollands classicisme is
  • Je kunt de groei van de A'damse grachtengordel beschrijven

  • Je weet wat de begrippen allegorie, personificatie en attribuut inhouden
  • Je kunt de verschillende genres in de schilderstijl van de 17e eeuw van Nederland herkennen en beschrijven.
  • Je kunt een koppeling maken van de beeldende kunst met de politieke, religieuze en culturele situatie in de Nederlanden.

Slide 2 - Slide

Groeien = bouwen
Inwoneraantal van Amsterdam verdubbelt tussen 1570 en 1600. (Hoe komt dat?)

Aanleg van grachtengordels en -panden, maar ook publieke gebouwen en buitenhuizen (in de Beemster en langs de Vecht).

Bekijk de eerste 20 minuten van de documentaire over de aanleg van de grachtengordel. Maak aantekeningen!

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Video

Paleis op de Dam (destijds Stadhuis)
Hollands classicisme
Mauritshuis

Slide 5 - Slide

Kenmerken Hollands classicisme
-overwegend natuursteen
-timpaanveld met reliëf
-pilasters in de kolossale orde
-guirlandes (decoratieve slingers)
-kleine inspringing in de gevel
-relatief sobere uitstraling
-nadruk op zowel horizontale als 
verticale lijnen 

 


Oogt strakker, 'klassieker' dan Hollandse Ren.


Slide 6 - Slide

Vergelijk de foto's (Paleis op de Dam
en Mauritshuis).

Welke overeenkomsten en verschillen
zie je?

Slide 7 - Open question

Stadhuis
  • Amsterdam is centrum van de (handels)wereld, nieuw stadhuis moet dat uitstralen.
  • Classicistische stijl, 'nieuwe Rome'
  • Architect: Jacob van Campen (ook van schouwburg en Mauritshuis)


  • Toen de bouw in 1648 begon, was de onderneming de grootste die de stad op architectonisch gebied gekend had (achtste wereldwonder!)

Slide 8 - Slide

Vitruvius' klassieke bouwprincipes toegepast op Stadhuis Amsterdam


1. Schoonheid  [symmetrie van grondplan en gevels, klassieke maatvoering / gulde snede]

2. Functionaliteit  [plaatsing zalen rond de openbare burgerzaal]

3. Stevigheid [fundament 13.000 heipalen + duizenden blokken natuursteen]

Slide 9 - Slide

Burgerzaal
De burgerzaal is in de 17e eeuw openbaar toegankelijk en moest trots van de stad uitstralen.

Op de vloer van de Burgerzaal zijn in cirkels de wereldhelften en de hemelbol in vloermozaïeken gevat. De boodschap: Amsterdam is het centrum van de wereld.




Slide 10 - Slide

Begrippen (extra)
Personificatie
Het weergeven van een abstract begrip in een menselijke gedaante (vaak 
een vrouwenfiguur omdat Latijnse namen voor abstracte begrippen vaak 
vrouwelijk zijn).
(vb: vrouwe Justitia = symbool voor rechtvaardigheid)

Allegorie
Een allegorie is een symbolische voorstelling waarin vaak d.m.v. een of meerdere personificaties een idee of abstract begrip wordt afgebeeld.

Attribuut: een voorwerp dat hoort bij een bepaald personage / een bepaalde personificatie





Slide 11 - Slide

ATLAS -  Artus Quellinus (ca. 1660)
Het Paleis (stadhuis) op de Dam herbergt een relatief groot aantal beeldhouwwerken uit de 17e eeuw. 

Amsterdam ziet zichzelf als het centrum van de wereld, het 'nieuwe Rome'. Het stadhuis moet dit uitstralen d.m.v een uitgebreid decoratieprogramma. De werken illusteren de functie van de ruimte waarin ze staan. 

Veel beelden zijn allegorieën.

Slide 12 - Slide

Twee timpanen op het Stadhuis op de Dam
Timpaan damzijde: Amsterdamse Stedenmaagd met keizerskroon. Ze draagt een vredestak als symbool voor vrede en wordt omringd met mythologische figuren. Links van haar staat Neptunus met zijn attribuut (wat?).

Timpaan aan achterzijde: Amsterdamse stedenmaagd met een wereldbol omringd door figuren uit de vier continenten die de stad handelswaar brengen: Europa, Afrika, Azië en Amerika. 

In de timpaan aan de andere zijde:

de stedenmaagd als koophandel
Op het hoofd heeft ze de helm van Mercurius (God van de Handel).
Aan haar voeten zitten de riviergoden Amstel en IJ.
Aan weerszijden van haar de 4 werelddelen die aan haar schatten komen brengen.

De Stedenmaagd strekt haar armen uit om de schatten van de vier, toenmalig bekende, werelddelen in ontvangst te nemen.
Om duidelijk te maken hoe de handelsgoederen Amsterdam, het middelpunt van de wereld, bereikten, is achter de stedemaagd een handelsschip te zien.

Slide 13 - Slide

Timpaanveld achtergevel

Slide 14 - Slide

’t gezegende Amsterdam, omheind met waterscharen,
Zwaait nu als keizerin der zoete en zoute baren,
De gaffel van Neptuin. Haar hoofd is met een kroon
Van stevens geperruikt. De faam beschrijdt haar troon,
En steekt haar loftrompet. ’t Gerecht, de kracht der stede,
De Vrijheid, d’oude Tucht, de Godsdienst en de Vrede
Bekleden haar rechterzij. De nering, d’Overvloed,
De Rijkdom, d’Eendracht en de trouw, oprecht van moed,
Heeft ze aan haar linker hand (…..)

Bron: Jan Vos beschrijft in dichtvorm het oost-timpaan van het stadhuis van Amsterdam in dichtvorm onder de titel: 
De Moeder der Vrede (1648).

een grotere versie van de afbeelding: 1 dia vooruit

Slide 15 - Slide

Kwantiteit en kwaliteit
 door politieke, economische en religieuze onwikkelingen

Slide 16 - Slide

Schildergenres 
korte info 

Slide 17 - Slide

Schildergenres 
Historiestukken (bijbels of werelds)
Portretten
Genrestukken 
Landschappen, stadsgezichten en zeegezichten
Stillevens 

Nieuw: historiestuk (geschiedkundige gebeurtenis, bijbels of mythologisch onderwerp) en genrestuk (afbeelding van het dagelijks leven)

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Slide


A
Portret
B
Genrestuk
C
Landschap
D
Historiestuk

Slide 20 - Quiz

Slide 21 - Slide


A
Portret
B
Genrestuk
C
Landschap
D
Historiestuk

Slide 22 - Quiz

Slide 23 - Slide


A
Portret
B
Genrestuk
C
Landschap
D
Stilleven

Slide 24 - Quiz

Slide 25 - Slide


A
Portret
B
Genrestuk
C
Stilleven
D
Historiestuk

Slide 26 - Quiz

Slide 27 - Slide


A
Portret
B
Vanitasstilleven
C
Pronkstilleven
D
Historiestuk

Slide 28 - Quiz

Slide 29 - Slide


A
Portret
B
Genrestuk
C
Landschap
D
Historiestuk

Slide 30 - Quiz

Personificatie en allegorie in de kunst
Personificatie
Het weergeven van een abstract begrip in een menselijke gedaante (vaak 
een vrouwenfiguur omdat Latijnse namen voor abstracte begrippen vaak 
vrouwelijk zijn).
(vb: vrouwe Justitia = symbool voor rechtvaardigheid)

Allegorie
Een allegorie is een symbolische voorstelling waarin vaak d.m.v. een of meerdere personificaties een idee of abstract begrip wordt afgebeeld.

Attribuut: een voorwerp dat hoort bij een bepaald personage / een bepaalde personificatie





Slide 31 - Slide

Allegorie op het geloof,
 Vermeer

Slide 32 - Slide

Slide 33 - Video

Slide 34 - Video

Slide 35 - Video

Slide 36 - Link