5.2 Communisme en kapitalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

De Koude Oorlog

5.2 Communisme en kapitalisme

Leerdoelen

Hoofddoel 1. Je kunt het begin van de Koude Oorlog beschrijven door: 

Subdoel 1.1. Je kunt de definitie van de volgende begrippen benoemen: Communisme, Sovjet-Unie, Planeconomie, democratie, dictatuur en ijzeren gordijn.

Subdoel 1.2. Je kunt de bestuursvorm en ideologie van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beschrijven en met elkaar vergelijken.

Subdoel 1.3. Je kunt uitleggen waarom Duitsland verdeeld in een West-Duitsland en Oost-Duitsland.

Wat is het communisme?

1. Er wordt gestreefd naar gelijkheid in bezit
2. Er wordt gestreefd naar gelijkheid
3. Er wordt gestreefd naar ongelijkheid
4. Er wordt gestreefd naar ongelijkheid in bezit

Wat is kapitalisme?

1. Het streven naar zoveel mogelijk winst
2. Het streven naar zoveel mogelijk kolonies
3. Het streven naar zoveel mogelijk macht
4. Het opslaan van producten

Communisme in Rusland 

Voor én tijdens WOI was er een Tsaar aan de macht in Rusland

Tsaar Nicolaas II 

Afgezet tijdens de Februari revolutie in 1917

Te veel bezig met de oorlog en vergat het land

Burgerregering kwam op, maar die ging door met

de oorlog. 

Tijdens de Februarirevolutie werd tsaar Nicolaas II afgezet. Op deze foto is hij te zien met zijn gezin. Omdat de nieuwe regering bang was dat de tsarenfamilie zou vluchten, werd ze gevangengezet.

Communisme in Rusland 

Communisten grepen de macht 

Vladimir Lenin nam de leiding 

Beloofde vrede, brood en land

Tijdens de Oktoberrevolutie werd de burgerregering afgezet

Gevolg> burgeroorlog 

1922 wonnen de communisten

Officieel de naam: De Sovjet-Unie 

Lenin was een schuilnaam voor Vladimir Iljitsj Oeljanov. Hij was al vroeg geïnspireerd door het communisme, net als zijn broer Alexander. Maar die werd opgepakt en geëxecuteerd, omdat hij een moordaanslag had willen plegen op de tsaar. In 1895 werd Lenin zelf gearresteerd en zat hij jarenlang in Siberië. Verbannen uit Rusland ging hij in het buitenland wonen. Na de Februarirevolutie kwam hij (met steun van de Duitse regering!) terug naar Rusland om daar een communistische revolutie te beginnen.

Communisme in Rusland 

Onder Lenin veranderde er veel

Al het bezit kwam in handen van de staat

1924 overleed Vladimir Lenin 

Jozef Stalin nam de macht over van Lenin

Hij ging verder waar Lenin was gebleven

Jozef Stalin werd geboren als Iosef Dzjoegasjvili in Georgië. Tijdens zijn priesteropleiding werd hij beïnvloed door communistische ideeën en raakte hij betrokken bij revolutionaire praktijken. Toen Lenin in 1922 een beroerte trof en hij steeds zwakker werd, ontstond een strijd om zijn opvolging. Lenin vond Stalin eigenlijk ongeschikt en gaf de voorkeur aan Stalins concurrent Trotski. Die had de leiding over het Rode Leger, terwijl Stalin nauw betrokken was bij de partij en de besluitvorming. Stalin zorgde ervoor dat de invloed van Trotski steeds minder werd. Stalin sloot overeenkomsten met andere belangrijke communisten en wist uiteindelijk in 1928 definitief aan de macht te komen. Toen liet hij Trotski verbannen uit Rusland en in 1940 zelfs vermoorden, in Mexico.

Communisme in Rusland 

Alle kleine boerderijen werden samengevoegd

Zo kunnen boeren en landarbeiders samenwerken

Zo krijg je meer opbrengst

Stalin voerde een planeconomie in

Overheid bepaalde de economie 

Vijfjaren plan werd hierdoor ingesteld

Communisme in Rusland 

Stalin bepaalde alles en gebruikte ook terreur

Wie niet naam hem luisterde, werd naar Siberië gestuurd

Hij gebruikte indoctrinatie en propaganda 

Communisme in Rusland 

Stalin bepaalde alles en gebruikte ook terreur

Wie niet naam hem luisterde, werd naar Siberië gestuurd

Hij gebruikte indoctrinatie en propaganda 

indoctrinatie 

is onder dwang aanleren van een bepaalde mening

Communisme in Rusland

Vorm van indoctrinatie 

Communisme in Rusland 

Stalin bepaalde alles en gebruikte ook terreur

Wie niet naam hem luisterde, werd naar Siberië gestuurd

Hij gebruikte indoctrinatie en propaganda 

indoctrinatie 

is onder dwang aanleren van een bepaalde mening

Propaganda 

Sterke en eenzijdige reclame maken voor personen 

of politieke ideeën

Is dit propaganda?

1. Ja
2. Nee

Propaganda?

1. ja
2. nee

Propaganda?

1. Ja
2. Nee

Propaganda?

1. Ja
2. Nee

Deze afbeelding is door Stalin gebruikt als propagandamiddel.

Wat is GEEN propagandaboodschap van deze foto?

1. Dat hij een goede vriend/een geestverwant van Lenin was
2. Dat hij de (politieke) opvolger van Lenin was.
3. Dat Stalin in Lenin de juiste opvolger had gevonden
4. Dat het communisme onder zijn leiding een (natuurlijke) voortzetting was van het beleid onder Lenin.

Wat was de Russische Revolutie?

1. Een militaire coup in Rusland in 1914.
2. Een politieke omwenteling in Rusland in 1917.
3. Een economische crisis in Rusland in 1905.
4. Een religieuze beweging in Rusland in 1920.

Wat is geen oorzaak voor de Russische Revolutie?

1. Mensen hadden veel honger.
2. Mensen waren arm.
3. Er waren veel slachtoffers gevallen in de Eerste Wereldoorlog.
4. De communisten kwamen aan de macht.

Wat is indoctrinatie?

1. Dreigen met geweld waarmee je mensen laat gehoorzamen
2. Onder dwang aanleren van een bepaalde mening
3. Sterke en eenzijdige reclame maken voor personen of politieke ideeën
4. Een regeringsvorm waarbij één persoon in z’n eentje alle macht heeft.

Wat is propaganda?

1. een ondemocratische regering
2. verspreiding van ideeën
3. verheerlijking van het leger
4. periode van tegenslag

Leerdoelen

Hoofddoel 1. Je kunt het begin van de Koude Oorlog beschrijven door: 

Subdoel 1.1. Je kunt de definitie van de volgende begrippen benoemen: Communisme, Sovjet-Unie, Planeconomie, democratie, dictatuur en ijzeren gordijn.

Subdoel 1.2. Je kunt de bestuursvorm en ideologie van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beschrijven en met elkaar vergelijken.

Subdoel 1.3. Je kunt uitleggen waarom Duitsland verdeeld in een West-Duitsland en Oost-Duitsland.

Aan de slag...

5.2 Communisme en kapitalisme 

Maak opdracht 1 t/m 7

Klaar?

1. Vul je leerdoelenblad aan
2. Leer de woordjes van 5.2

De Koude Oorlog

5.2 Communisme en kapitalisme

Leerdoelen

Hoofddoel 1. Je kunt het begin van de Koude Oorlog beschrijven door: 

Subdoel 1.1. Je kunt de definitie van de volgende begrippen benoemen: Communisme, Sovjet-Unie, Planeconomie, democratie, dictatuur en ijzeren gordijn.

Subdoel 1.2. Je kunt de bestuursvorm en ideologie van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beschrijven en met elkaar vergelijken.

Subdoel 1.3. Je kunt uitleggen waarom Duitsland verdeeld in een West-Duitsland en Oost-Duitsland.

Wat is het communisme?

1. Er wordt gestreefd naar gelijkheid in bezit
2. Er wordt gestreefd naar gelijkheid
3. Er wordt gestreefd naar ongelijkheid
4. Er wordt gestreefd naar ongelijkheid in bezit

Wat is kapitalisme?

1. Het streven naar zoveel mogelijk winst
2. Het streven naar zoveel mogelijk kolonies
3. Het streven naar zoveel mogelijk macht
4. Het opslaan van producten

Wat is indoctrinatie?

1. Dreigen met geweld waarmee je mensen laat gehoorzamen
2. Onder dwang aanleren van een bepaalde mening
3. Sterke en eenzijdige reclame maken voor personen of politieke ideeën
4. Een regeringsvorm waarbij één persoon in z’n eentje alle macht heeft.

Wat is propaganda?

1. een ondemocratische regering
2. verspreiding van ideeën
3. verheerlijking van het leger
4. periode van tegenslag

Communisme en kapitalisme 

Na 1943 (slag om Stalingrad) ging de Sovjet-Unie samenwerken met de geallieerden.

Voorjaar 1945 was overduidelijk dat de geallieerde gingen winnen

Engeland, Verenigde Staten en de Sovjet-Unie kwamen samen om afspraken te maken over de toekomst van Europa en Duitsland

Conferentie van Jalta

februari 1945

Winston Churchill

Franklin Roosevelt 

Jozef Stalin

Afspraken conferentie van Jalta en Potsdam

1. Duitsland en Berlijn werd voorlopig opgedeeld in vier bezettingszones. Elke bezettingszone stond onder bestuur van een geallieerd land (naast deze drie landen ook Frankrijk)*
   
2. In alle landen vrije en eerlijke verkiezingen*
   
3. De geallieerde landen zouden nauw met elkaar samenwerken*

Conferentie van Potsdam

Juli 1945

Jozef Stalin

Clement Attlee

Harry S. Truman 

Communisme en kapitalisme 

Deze conferentie was niet zo rooskleurig

Truman vertelde Stalin dat de Verenigde Staten in bezit was van een atoombom. 

Stalin zag dit als intimidatie 

Sovjet-Unie ging zelf ook aan de slag in het produceren van kernwapens 

Communisme en kapitalisme 

Verenigde Staten was alles anders dan in de Sovjet-Unie

Kapitalisme = Economisch systeem gebaseerd op vrijemarkteconomie waarbij er gestreefd wordt naar winst.

De burgers kozen hun eigen politieke leider > Democratie 

Sovjet-Unie had een dictatuur 

Wat is een dictatuur?

1. Dan regeert er iemand in zijn eentje
2. Dan is er sprake van meerdere partijen die regeren
3. Dan zijn er wel verkiezingen, maar staat de uitslag al vast
4. Dan regeren er twee personen

Wat is het verschil tussen een democratie en dictatuur?
In een dictatuur...

1. worden verkiezingen gehouden
2. zitten mensen in de cel
3. mag je niet zomaar je mening geven
4. heb je geen media

Communisme en kapitalisme 

De door SU bevrijdde gebieden werden automatisch communistisch

werd je als land door de VS bevrijd dan werd je democratisch.

Landen die bij de VS hoorde kregen economisch hulp na WOII

Marshallhulp > VS moest populairder worden

Hierdoor ontstond er in Europa een scheiding tussen oost en

west 

De grens heette het IJzeren gordijn.

Het Marshallplan werd bedacht door de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken en oud-generaal George C. Marshall. Het was een plan voor de wederopbouw van Europa. Het bestond uit geld en goederen, deels in de vorm van een lening en deels in de vorm van een gift. Aan de Marshallhulp werden enige voorwaarden gesteld, waardoor in Frankrijk bijvoorbeeld de communisten uit de Franse regering werden gezet.

Op de afbeelding is een van de posters te zien die gebruikt werden om het Marshallplan te promoten. Je ziet de verschillende vlaggen van Europa met elkaar verbonden zijn. 

Communisme en kapitalisme 

VS was bang voor de uitbreiding van het communisme 

VS doet er alles aan om dat tegen te gaan

SU is bang voor de uitbreiding van het kapitalisme

SU doet er alles aan om dat tegen te gaan

Leerdoelen

Hoofddoel 1. Je kunt het begin van de Koude Oorlog beschrijven door: 

Subdoel 1.1. Je kunt de definitie van de volgende begrippen benoemen: Communisme, Sovjet-Unie, Planeconomie, democratie, dictatuur en ijzeren gordijn.

Subdoel 1.2. Je kunt de bestuursvorm en ideologie van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beschrijven en met elkaar vergelijken.

Subdoel 1.3. Je kunt uitleggen waarom Duitsland verdeeld in een West-Duitsland en Oost-Duitsland.

Welk land kreeg geen Marshall hulp?

1. West-Duitsland
2. Italië
3. Polen
4. België

Een voorwaarde voor Marshall-hulp was

1. geleide loonpolitiek in Europa
2. meer samenwerking in Europa
3. lid worden van de NAVO
4. Alleen goederen uit de VS kopen

Marshall-hulp werd ook aan Oost-Europese landen aangeboden en geaccepteerd

1. waar
2. niet-waar

Wat was het IJzeren Gordijn?

1. de scheiding tussen Oost- en West Europa
2. de scheiding tussen oost en west duitsland
3. de scheiding tussen duitsland en de Sovjet Unie
4. de scheiding tussen VS en SU

Oostblok

Westblok

IJzeren Gordijn

Aan de slag...

5.2 Communisme en kapitalisme 

Maak opdracht 9 t/m 16

Klaar?

1. Vul je leerdoelenblad aan
2. Leer de woordjes van 5.2