H4 - §10.2 - De Duitse Bezetting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Tweede Wereldoorlog

De Duitse bezetting

Eindtoets!

•  Toets op vrijdag 18 juni 11.05-11.50
• Telt 2x! 
• Gaat over §7.3, heel hoofdstuk 9 (herhaling) en (nieuw) §10.1 en §10.2 (check leerstofoverzicht!)
• Zorg dat je op tijd alles leest, samenvatting maakt en vooral oefent met vragen
• Volgende week, hele week oefenen. Kom voorbereid!

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Noem tenminste 4 kenmerken van het fascisme

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

•  Uitleggen welke gevolgen de Duitse bezetting van Nederland had op cultureel, economisch, politiek en sociaal gebied
• De verschillende reacties van de Nederlandse bevolking op de Duitse bezetting met voorbeelden verduidelijken
• Uitleggen welke doelen Duitsland had op het gebied van buitenlandse politiek
• Een verklaring geven voor de afwachtende Franse en Britse houding tegenover Nazi Duitsland vóó 1939

Wat weet jij eigenlijk van
de Duitse Bezetting?

Het ontstaan van de oorlog: naar een machtig Duitsland

• Na de Eerste Wereldoorlog wilde Hitler van Duitsland een machtig land maken; alle Duitssprekende mensen in Europa moesten in een groot Duits rijk wonen.
• Maart 1938 vindt de Anschluss plaats, Oostenrijk wordt bij Duitsland gevoegd.

Appeasement

• Hitler kon lang zijn gang gaan met het toevoegen van land vanwege de appeasementpolitiek. 
• Tijdens de Conferentie van Munchen (september 1938) mocht Hitler van Frankrijk en Groot-Brittannie het Sudetenland (Tsjechoslowakije) innemen.
• Aanleiding Tweede Wereldoorlog: inval van Duitsland in Polen op 1 september 1939.

Asmogendheden

• Duitsland, Italië (1939) en Japan (1940)

Duitsland valt Polen aan

1 september 1939

• "Vanaf 5:45 uur wordt teruggeschoten!"

• Hitler geeft aan dat hij wel móet reageren op een Poolse aanval op een Duits radiostation. 
• De Duitsers hebben deze aanval in scène gezet.
• Frankrijk en Engeland verklaren de oorlog aan Duitsland!
  

De eerste maanden eind 1939 - begin 1940

De eerste fase van de oorlog speelt zich vooral af in Oost-Europa:

• volgens de afspraken in het Molotov-Ribbentrop-verdrag valt half september de Sovjet-Unie vanaf het oosten Polen ook binnen. 
• Finland wordt in november door de Sovjet-Unie binnengevallen, net als Estland, Letland en Litouwen.
• Veel burgerslachtoffers door bombardementen 
  

Start van de oorlog
Blitzkrieg in Oost-Europa

• Hitler verovert in hoog tempo grote gebieden.
  
• Dankzij de Blitzkrieg boekt de Wehrmacht (Duitse leger) grote successen:
  
  • Snelle onverwachte aanvallen.
  • Gebruik van vliegtuigen en tanks

Blitzkrieg in West-Europa

april-juli 1940

• De oorlog lijkt ver weg...
• Dat verandert in het voorjaar van 1940 als de Duitsers met een enorme snelheid en grote overmacht, Europa letterlijk 'oprollen'.
• Deze manier van oorlogsvoering wordt ook wel Blitzkrieg genoemd.

Start van de oorlog
Blitzkrieg in West-Europa

• Hitler valt Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk aan.
  
• Dankzij de Blitzkrieg boekt de Wehrmacht (Duitse leger) grote successen:
  
  • Snelle onverwachte aanvallen.
  • Gebruik van vliegtuigen en tanks

Nederland capituleert

15 mei 1940

• Hoewel er op sommige plekken door het Nederlandse leger meer tegenstand wordt geboden dan de Duitsers hadden verwacht, kan de Nederlandse regering, na het bombardement op Rotterdam, niets anders doen zich over te geven aan de Duitsers.

Casus lezen - 4 min

Lees de Casus 'De Ariërverklaring' op blz. 223

Maak vraag 1 en 2

Moeilijke woorden?

1. De Nederlandse ambtenaren waren tijdens de bezetting gezagsgetrouw. Geef hiervan een voorbeeld.

2. Leg op welke manier de ariërverklaring past bij de ideeën van het nationaalsocialisme

Duitsland vs Nederland

Het Duitse leger

Het Nederlandse leger

Linies

Op de kaart zie je waar Nederland zichzelf verdedigde tegen de Duitsers. Let vooral op de Grebbelinie, rond Utrecht.

10-15 mei 1940 Duitse inval

Doelen voor Nederland

De Duitsers zagen Nederlanders als "mede-Germanen"

De Duitsers hadden 2 duidelijke doelen voor Nederland:

Nederland inschakelen bij de oorlog

Nederlanders werven voor het Duitse leger

Nederlanders laten werken in Duitse oorlogsindustrie

Nederlandse producten leveren aan Duitsland

Nederland nazificeren

Nederland nationaal-socialistisch maken

Joden uit Nederland verwijderen

Nederland onder Duits gezag

• De Duitse bezetting duurde van 1940 tot 1945 en had grote gevolgen:
  1. politieke gevolgen: Nederland werd een dictatuur, Seyss-Inquart werd rijkscommissaris, NSB (Anton Mussert)
  2. economische gevolgen: dwangarbeid, producten op de bon
  3. culturele gevolgen: geen persvrijheid, propaganda en nazificatie
  4. vervolging van Joden

Gelijkschakeling

vanaf mei 1940

Elke burger, organisatie en vereniging moest zich houden aan de ideeën van de Nazi's en trouw zijn aan het Leidersbeginsel. Iedereen die dit niet deed, 

werd ontslagen en of opgepakt.

Journalisten mochten alleen schrijven wat de Nazi's opdroegen (censuur)

Reacties van de bevolking

• accomodatie: het zich aanpassen aan een nieuwe situatie; men spreekt van accomodatie als de bevolking van een bezet land het gewone leven zo veel mogelijk probeert voort te zetten.
• collaboratie: samenwerking met de vijand.
• verzet: tegenwerken van de vijand.

Vechten voor 

de vijand

• De Nederlandse SS bestond uit ongeveer 7000 man.
  

Verzet

• Wat is verzet? 
• Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?

• In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden. 
• Maar dat konden ze niet doen zonder de hulp van honderduizenden anderen.
• Verzet plegen was levensgevaarlijk: niet alleen voor jezelf, maar ook voor je omgeving.

• Vanaf april 1941 verschijnen de bordjes "Voor Joden verboden"  in de Nederlandse steden.

• Vanaf mei 1942 zijn Joden verplicht om een Jodenster te dragen.
• In dat jaar gaan ook de eerste Joden via Westerbork naar Auschwitz...
• Veel Nederlandse politiemensen, ambtenaren en burgers helpen mee 
• Slechts enkele Nederlanders verstoppen Joden

§10.2 - 10 min

Lees §10.2 op blz. 224-226

Maak vraag 3, 4, 5, 6, 8 en 10

Moeilijke woorden?

3. Geef 4 gevolgen van de Duitse bezetting voor Nederland tijdens de oorlogsjaren.

4. De nazi's verplichtten honderdduizenden Nederlandse mannen om te gaan werken in de Duitse oorlogseconomie. Welke reden hadden zij hiervoor?

5. Veel Nederlanders vonden de Duitse bezetting vreselijk. Toch was er maar weinig verzet tegen het Duitse gezag. Welke verklaring kun je daarvoor geven?

6. Een bewering: 'Lid worden van de NSB is een voorbeeld van accomodatie'. Is deze bwering juist of niet? Leg je antwoord uit.

Duitsland valt Polen binnen

Conferentie van München

Duitsland bezet het Rijnland

Hitler lijft Tsjecho-Slowakije in

Aansluiting van Oostenrijk bij Duitsland (Anschluss)

Hitler voert de dienstplicht in

Hongerwinter

november 1944 - april 1945

• De Hongerwinter had een aantal oorzaken: 
• Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd. 
  
• Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd...
• ...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren
  

• Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd, werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer

Volgende week!

• Laatste 2 lessen voor de toetsweek
• Zorg dat je §10.1 en 10.2 gelezen hebt helemaal
• Herlees voor jezelf §7.3 en hoofdstuk 9 (check leerstofoverzicht)
• We gaan bezig met examenvragen en herhaling!
• Toets is op vrijdag 18 juni!

Begrippen uit deze les

• appeasementpolitiek
• bezetting
• accomodatie
• collaboratie

Personen uit deze les

• Anton Mussert
• Arthur Seyss-Inquart
• Adolf Hitler

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen