T4 Herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Huiswerk niet af T4 (K) of T3 (B):

• Bram Bergsma ALLES!
• Bram Betsema ALLES!
• Jasmijn
  
• Sanne
• Carmen

Esmee en Sharon hebben alles af.

Kader: Maken opdrachten van T4

Basisstof 1 t/m 6 en de test jezelf

Basis: Maken opdrachten van T3

Basisstof 1 t/m 5 en de test jezelf

Werk je in je werkboek? Neem die dan donderdag mee bij de toets. 

Marieke, Marije, Chloe, Demi

Je moet voor de toets alle opdrachten af hebben. Is het nog niet af, dan mag je de toets niet maken!

De vier rijken

Overzicht

Kenmerken:

• Eencellig/meercellig
• Aanwezigheid van:
• Celkern
• Celwand
• Bladgroenkorrels

                                          Indeling

Soorten en rassen

Organismen behoren tot een soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen.

• Olifanten lijken op elkaar maar zijn 2 verschillende soorten.
• Honden lijken veel minder op elkaar maar behoren wel tot dezelfde soort: het zijn verschillende rassen.

Kenmerken bacteriën

• één cel
• erg klein
• zweepharen
• geen celkern

Kenmerken

Schimmels

• eencellig of meercellig
• eencellig zijn gisten 
• meercellige bestaan uit lange draden 

Een paddenstoel is een meercellige schimmel! 

Voortplanting bacteriën

• celdeling (elk halfuur delen)
• eencellige schimmels delen ook

Voortplanting schimmels

• sporen = cel waar nieuwe schimmel uit komt
• aan uiteinde schimmeldraad
• of onder de paddenstoel

Nuttige en schadelijke

bacteriën en schimmels

• ze voeden zich met dode resten van organismen
  
• reducenten
  
• hierbij komen voedingsstoffen vrij die door planten kunnen worden gebruikt

Bederven

Bacteriën en schimmels kunnen voedsel bederven

Dit kun je tegengaan door:

conserveren of koelen

yoghurt, zuurkool, yakult, geneesmiddelen, asmiddel, hormonen

brood, wijn, bier schimmelkaas, antibiotica 

bacteriële infectie

schimmelinfectie zwemmerseczeem

Antibiotica 

maken schimmels en bacteriën dood

Penicilline is een antibiotica gemaakt door een penseelschimmel 

Het rijk van de planten

Het rijk van de planten kun je verder indelen in de volgende 3 stammen:

1. Wieren (algen)
2. Sporenplanten
3. Zaadplanten

De stam zaadplanten kun je verder indelen in de klasse:

1. Naaktzadige planten
2. Bedektzadige planten

Het rijk van de planten

Wieren (algen)

Wieren hebben geen wortels, stengels, bladeren en bloemen.

Sporenplanten

Sporenplanten hebben wortels, stengels en bladeren maar geen bloemen.

in sporendoosjes

in sporenvormend orgaantje

in sporenhoopjes

Zaadplanten

Zaadplanten hebben wortels, stengels, bladeren en bloemen.

Voortplanting vind plaats door middel van zaden. Bij naaktzadige liggen de zaden tussen de schubben van kegels en bij bedektzadige zitten de zaden in vruchten.

Het rijk van 

de dieren

Skelet

• Geen skelet
  
• Inwendig skelet 
• Uitwendig skelet 

Symmetrie 

• Tweezijdig symmetrisch
  
• Veelzijdig symmetrisch
• Niet-symmetrisch

Stammen van het dierenrijk

Sponzen

• inwendig skelet
• niet-symmetrisch

Holtedieren

• geen skelet
  
• veelzijdig symmetrisch

Holtedieren

Sponzen

Wormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Stammen van het dierenrijk

Wormen

• geen skelet
• tweezijdig symmetrisch

Weekdieren

• uitwendig skelet
  
• tweezijdig symmetrisch

Holtedieren

Sponzen

Wormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Stammen van het dierenrijk

Geleedpotigen

• uitwendig skelet
• tweezijdig symmetrisch

Stekelhuidigen

• inwendig skelet
  
• veelzijdig symmetrisch

Holtedieren

Sponzen

Wormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Stammen van het dierenrijk

Gewervelden

• inwendig skelet
• tweezijdig symmetrisch

Holtedieren

Sponzen

Wormen

Weekdieren

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Gewervelden

Stammen van het dierenrijk

Eencellige dieren

• geen skelet
• geen symmetrie
• bestaan uit één cel

Geleedpotigen

- Insecten

- Kreeftachtigen

- Spinachtigen

- Duizendpoten

Gelede poten

Poten zijn opgebouwd uit stukjes:

de leden

Gesegmenteerd lichaam

Lichaam bestaat uit segmenten

- Meestal alleen het achterlijf

- Bij veelpotigen het hele lijf 

duizendpoten

kreeftachtigen

spinachtigen

insecten

Gewervelden

• Vissen
• Amfibieën
• Reptielen
• Vogels
• Zoogdieren 

Gewervelden

• Huid
• Lichaamstemperatuur
• Ademhalingsorganen
• Manier van voortplanten
• Milieu

De huid

Bedekt met

- schubben

- slijm

- veren

- haren

Lichaamstemperatuur

• Warmbloedig - heeft een constante lichaamstemperatuur
• Koudbloedig - past de lichaamstemperatuur aan de omgeving aan

Ademhalingsorganen

• kieuwen
• longen
• huid

Milieu

• in het water
• op het land

Voortplanting

- eieren

  - zonder schaal

  - met een kalkschaal

  - met een leerachtige schaal

- levendbarend

Determineren

determineren: het opzoeken van een organisme waarvan je de naam niet kent.

Dit kan met een zoekkaart of een determineertabel.