13/9, les 5 wwspelling onv. dw, tt, vt vdw, gebiedende wijs, Engelse ww en bijvoeglijk gebruik vdw

Werkwoordspelling
1 / 30
next
Slide 1: Slide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 3

This lesson contains 30 slides, with interactive quizzes, text slides and 4 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

Werkwoordspelling

Slide 1 - Slide

Lesplanning
  • Korte activitei
  • Korte herhaling theorie 

  • Werken 
  • Afsluiten 

Slide 2 - Slide

Spelen met woorden: dilemma en argumenter
Geef iedereen de kans om zelf na te denken en een keuze te maken: roep geen keuzes en redenen door de klas, maar doe je het in je hoofd.
  • Lees eerst het dilemma en probeer in je hoofd eeb keuze te maken en een reden voor jouw keuze (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  • Na het dilemma kan in de volgende dia jouw keuze maken
  • Jouw reden (argument) schrijf je in de dia die daarna komt sheet.
  • Denk aan hoofdletters en leestekens.

Slide 3 - Slide

Slide 4 - Slide


cadeaugeld terugbetalen
tussen een koppel wringen en kusje vragen

Slide 5 - Poll

Cadeaugeld terugbetalen of tussen een koppel wringen en kusje vragen: leg je keuze uit.

Slide 6 - Open question

Lesdoel:
Aan het einde van deze les heb je geoefend met werkwoordspelling:
  • pvtt
  • pvvt
  • vd 
  • bijvoeglijk gebruikt vd (bn)
  • gebiedende wijs
  • onvoltooid deelwoord

  • Aan het einde van deze les kun je de werkwoordspelling van pvtt, pvvt, vd, het bijvoeglijk gebruikt vd (bn) en onvoltooid deelwoord, volgens de Nederlandse spellingsregels toepassen.                                           


Slide 7 - Slide

Schrijf drie dingen op
die je van de vorige les hebt
onthouden.

Slide 8 - Mind map

Is het tegenwoordige tijd (tt)? --> drie keuzes
Meervoud (MV) = wij, jullie, zij = Infinitief = hele werkwoord 
(Stam = infinitief - 'en')

Enkelvoud (EV) = ik-vorm of ik-vorm+t
Ik vorm Ik loop naar huis
Jij/hij/zij/je/het/u VOOR het werkwoord staat = ik-vorm+t Jij loopt naar huis.
Je/jij DIRECT ACHTER de persoonsvorm: ik-vorm Dan loop je naar huis. - Loop jij naar huis?


Slide 9 - Slide

Verleden tijd: zwak of sterk?
Zwak/regelmatig:
klank blijft gelijk
Sterk/onregelmatig:
 klank verandert

Slide 10 - Slide

Is het verleden tijd?
Is het een sterk (onregelmatig) werkwoord?
Bij sterke (regelmatige) werkwoorden verandert de ik-vorm van klank als je het werkwoord in de verleden tijd zet. 

Je kunt de verleden tijd dan alleen bepalen als je de verleden tijdsvorm weet. 

Daar komt dus een stukje taalgevoel/taalervaring bij kijken. Dit moet je dus weten!

Slide 11 - Slide

Is het verleden tijd?
Is het een zwak (regelmatig) werkwoord?
Regel: Ik vorm + de(n) of te(n) --> de n is voor meervoud
Eindigt de stam op een t of een d? Dan staat er dus dubbel of dubbel dt!

Staat de laatste letter van de stam (hele werkwoord -en) in 'T KoFSCHiP?
(infinitief = wachten - stam = wacht) 
EV = ik-vorm +te     De hond blaft - De hond blafte     Zij wacht --> Zij wachtte
MV = ik-vorm +ten   De honden blaffen - De honden blaften     Jullie wachten --> Jullie wachtten

Staat de laatste letter van de stam niet in 't kofschip?
(infinitief = blozen -stam = bloz) 
EV = ik-vorm +de       U bloost --> u bloosde         Hij brandt de kaars - Hij brandde de kaars
MV = ik-vorm +den    Wij blozen --> wij bloosden       Jullie branden de kaars  - Jullie brandden de kaars

Slide 12 - Slide

Voltooid deelwoord
  • Heeft een hulp werkwoord nodig,
  • Herken je aan ge-, be- en ver-
  • Eindigt vaak op een d of t

Twee trucjes:
  1. Je hoort vaak of een voltooid deelwoord op een -t of -d eindigt door het woord langer te maken (er een -e achter te denken).    --> Branden-  gebrande (kaars) -( De kaars IS gisteren) gebrand 
  2. Je kunt de regel van ‘T KoFSCHiP toepassen. 
  • Eindigt de stam op een letter uit 'TKoFSCHiP? Dan schrijf je een t. Vissen - stam = vis - Ik heb gevist
  • Eindigt de stam niet op een letter uit 't kofschip? Dan schrijf je een d.  Rennen - stam = ren - Ik heb gerend

    Slide 13 - Slide

    Voltooid deelwoord eindigt op -d of -t
    Als het voltooid deelwoord eindigt op -d of -t en het is bijvoeglijk gebruikt, dan schrijf je het zo kort mogelijk:
    Verpesten - het feest is verpest (voltooid deelwoord) - het verpeste feest (bijv. naamwoord)
    Dus niet zoals je zou spellen in de verleden tijd: hij verpestte het feest!

    Zeven - die bloem is gezeefd (voltooid deelwoord) - de gezeefde bloem (bijv. naamwoord)
    Zoeken - de sleutel is gezocht (voltooid deelwoord) - de gezochte sleutel (bijv. naamwoord)
    Kopen - de trui is gekocht (voltooid deelwoord) - de gekochte trui (bijv. naamwoord)

    Altijd zo kort mogelijk: 
    Je schrijft het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk, maar zorgt wel dat de uitspraak nog altijd klopt: geen tt of dd zoals in de verleden tijd gebeurt, behalve als de dd of tt al in het hele werkwoord staan (spelling/uitspraak) 
    ' De verbrede weg' in plaats van 'de verbreedde weg'.
     'De verpotte plant', anders staat er 'de verpote plant'.


    Slide 14 - Slide

    Voltooid deelwoord eindigt op -en
     

    Van verschillende sterke werkwoorden eindigt het voltooid deelwoord op -en
    In deze gevallen eindigt ook het bijvoeglijk naamwoord op -en

    dragen - de pet is gedragen (voltooid deelwoord) - de gedragen pet (bijv. naamwoord)
    helpen - de klant is geholpen (voltooid deelwoord) - de geholpen klant (bijv. naamwoord)
    vallen - de bal is gevallen (voltooid deelwoord) - de gevallen bal (bijv. naamwoord)
    smelten - het ijsje is gesmolten (voltooid deelwoord) - het gesmolten ijsje (bijv. naamwoord)

    Slide 15 - Slide

    Gebiedende wijs
    Als in een zin een bevel of opdracht staat en die zin heeft geen onderwerp, dan staat de zin in de gebiedende wijs. De zin begint met een persoonsvorm die bestaat uit de stam of ik-vorm van het werkwoord.

    Was je handen!
    Doe je jas even uit.
    Let op!Leg neer die bal!
    Pak je boek!

    Uitzondering:
    Als na het werkwoord het persoonlijk voornaamwoord U wordt gebruikt, dan komt er wel een -t na de stam of de ik-vorm:
    Gaat u maar voor, Noteert u dat even.
    Loopt u alstublieft door!
    Geeft u dat maar aan mij.

    Slide 16 - Slide

    Vervoegen Engelse werkwoorden
    We vervoegen een werkwoord van Engelse herkomst alsof het een oorspronkelijk Nederlands werkwoord was. De stam schrijven we op dezelfde manier als in het Engels. Op die stam passen we de regels voor Nederlandse werkwoorden toe.

    1e persoon enkelvoud tegenwoordige tijd is gelijk aan de (aangepaste) stam
    ik shop
    ik save
    2e en 3e persoon enkelvoud tegenwoordige is gelijk aan de ik-vorm + ‘t’
    jij shopt, jij savet
    hij shopt, hij savet
    De verleden tijd is de ik-vorm + ‘de(n)’ of ‘te(n)’ ('T XKoFSCHiP)
    shop+te(n) → shopte(n)
    save+de(n) → savede(n)
    Het voltooid deelwoord is gelijk aan ‘ge’+ik-vorm+‘d/t’ (langer maken of 'T XKoFSCHiP)
    ge+shop+t → geshopt
    ge+save+d → gesaved

    Slide 17 - Slide

    Voltooide deelwoorden

    Voltooide deelwoorden eindigen op -en: gelopen, verdronken, gesneden.
    Ze veranderen nooit, ook niet als ze bijvoeglijk worden gebruikt:
    de gelopen race, het verdronken schaap, het gesneden brood
    Uitzonderingen op deze regel vormen deelwoorden die eindigen op -n.
    Als je deze bijvoeglijk gebruikt, moet je zo kort mogelijk schrijven.
    (vergaan – vergane, gezien – geziene)
    Eindigen op -d of -t: gered, gewit
    Als je ze bijvoeglijk gebruikt, komt er een -e achter.
    Je schrijft ze dan:
    – zoals je ze hoort: het geredde paard, het gewitte plafon
    – zo kort mogelijk: de gehate dictator, de gepote bloembollen

    Slide 18 - Slide

    Onvoltooide deelwoorden

    Onvoltooide deelwoorden eindigen op d(e).
    Voorbeelden:
    zwaaiend(e), lachend(e), fietsend(e), etc.
    Ook onvoltooide deelwoorden kunnen bijvoeglijk gebruikt worden.
    Voorbeelden:
    De hoestende leraar, de lachende agent, het hinnikende paard

    Slide 19 - Slide

    Slide 20 - Video

    Werk voor deze les en de volgende les:

      Oefenen op Cambiumned:
      https://www.cambiumned.nl/theorie/spelling/werkwoordspelling/
      --> Kies het onderdeel waar je mee wilt oefenen.

      Klaar = lezen


      timer
      30:00

      Slide 21 - Slide

      Slide 22 - Link

      Lesdoel:
      Aan het einde van deze les heb je geoefend met werkwoordspelling:
      • pvtt
      • pvvt
      • vd 
      • bijvoeglijk gebruikt vd (bn)
      • gebiedende wijs
      • onvoltooid deelwoord

      • Aan het einde van deze les kun je de werkwoordspelling van pvtt, pvvt, vd, het bijvoeglijk gebruikt vd (bn) en onvoltooid deelwoord, volgens de Nederlandse spellingsregels toepassen.                                           


      Slide 23 - Slide

      Ik weet weer hoe ik werkwoorden (tt, vt, vdw, bijvoeglijk gebruik vdw en Engelse ww) correct moet spellen.
      😒🙁😐🙂😃

      Slide 24 - Poll

      Schrijf drie dingen op
      die je vandaag geleerd hebt.

      Slide 25 - Mind map

      Reflectie:
      Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
      Wat kan nog iets beter?

      Slide 26 - Open question

      Feedback:
      Wat vond je fijn/goed aan deze les?
      Wat zou je liever anders willen zien?

      Slide 27 - Open question

      Slide 28 - Video

      Slide 29 - Video

      Slide 30 - Video