Bs 4 Vorming van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 8 Waarneming en Gedrag  

Benodigheden

- Boek & Binas

- Schrift

- Pen, potlood, etc

- Rekenmachine

Lessonup

- JA

Tassen in

de tassenkast

iPad  bij de hand 

today''s program 

• leerdoelen
• verduidelijking afb 37
• quiz bs 4

today''s program 

Leerdoelen:

Je kunt toelichten dat gedrag deels erfelijk bepaald is

Je kunt de dynamische relatie beschrijven tussen een organisme en zijn omgeving

Biologische begrippen

Nature vs. nurture, motivatie, biologische klok, instinct, sleutelprikkel, supranormale prikkel

Opdracht 

Lees bs 4 en vat deze samen 

of

Kijk naar de video (9'35'') in de volgende dia (oortjes in!), houdt de samenvatting in het boek bij de hand. Maak daarna (thuis) een schematische samenvatting 

leg dit schema uit

41

leg deze afbeelding uit 

aantal belangrijke zinnen...

• Door natuurlijke selectie kan de frequentie van adequaat gedrag toenemen. 
• Prikkels (intern/extern) - waargenomen door zenuwstelsel 
• Motivatie is de bereidheid om een bepaald gedragssysteem uit te voeren. Honger is geen motivatie maar vergroot de motivatie
• Effectieve handelingen verminderen de prikkels en verzwakken uiteindelijk de motivatie. 

actie!

Leg het verschil uit tussen een sleutelprikkel en een supranormale prikkel aan de hand van Tinbergen's experiment met zilvermeeuwkuikens --> opdr. 41

sleutelprikkel = prikkel die doorslaggevend is voor het veroorzaken van een bepaald gedrag

supranormale prikkel=prikkel die effectiever is voor het veroorzaken van een bepaald gedrag 

Chimpansees halen met een stokje termieten uit een termietenheuvel.
Een onderzoeker wil weten in welke mate dit gedrag is aangeleerd. Welke twee redenaties kan hij daarbij volgen?

1. Als het gedrag vooral is bepaald door erfelijke factoren dan vertonen alleen jonge chimpansees dit gedrag
2. Als het gedrag vooral is bepaald door erfelijke factoren dan vertonen alle chimpansees dit gedrag
3. Als alleen volwassen apen dit gedrag vertonen dan is het gedrag bepaald door leerprocessen
4. Als bij veel volwassen apen het gedrag verandert dan is het bepaald door leerprocessen.

Klimaatverandering heeft ook invloed op diergedrag. Bijvoorbeeld: door het steeds iets vroeger 

intredende seizoen van insecten, vindt tegenwoordig gemiddeld ieder jaar een halve dag eerder het broedseizoen van de koolmees plaats. Bij een groot voedselaanbod is de koolmees eerder geneigd voortplantingsgedrag te vertonen.

Wat zijn de juiste combinaties? Zet de woorden op de juiste plaats.

neiging tot voorplantingsgedrag

voedselaanbod

hoeveelheid oestrogeen bij het vrouwtje

baltsen en een nestje zoeken 

motivatie

externe prikkel 

interne prikkel

effectief gedrag

Gedrag kan bijdragen aan homeostase, het constant houden van de omstandigheden in het inwendige van het organisme.  -> Zet de woorden op de juiste plaats. 

Een 

 

leidt tot een interne prikkel.

De sterkte van inwendige en uitwendige prikkels bepaalt de 

 

 om een 

 

 uit te voeren.

Dit zorgt dan voor 

 

.

Effectief gedrag is zo onderdeel van een 

 

afwijking van de normwaarde

positieve terugkoppeling

externe prikkel

motivatie 

gedragssysteem

herstel van de  normwaarde

negatieve terugkoppeling

leerprocessen 

1. Imitatie: nadoen van soortgenoten
2. Imprenting: aanleren in een gevoelige periode
3. Gewenning: afleren bij herhaling
4. Conditionering: leren d.m.v. positieve en negatieve ervaringen 
5. Inzicht: oplossing bedenken door het anders combineren van ervaringen uit het verleden 

vormen van conditionering

• Trial and error / proefondervindelijk = leren uit eigen ervaring, beloning uit omgeving 
• Klassiek : Pavlov, arts in witte jas 

(ene prikkel vervangt andere prikkel voor hetzelfde resultaat oftewel leren reageren op een prikkel die het oorspronkelijke gedrag niet opriep)

• Operant: actief aanleren van juiste respons d.m.v. bekrachtiger (voer, speelgoed, geld) of bestraffer (stroomstootje) dus nieuw gedrag aanleren

(frequentie van een bep. gedrag wordt beïnvloed door het gevolg van dat gedrag) 

homework

Leer je samenvatting

Maak de opdrachten 42 t/m 48