5.2/6.2 ; De Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

De Nederlandse Opstand

Deze les

De Nederlandse opstand

• Karel V
• Filips II
• Nieuw bestuur van de Nederlanden

De Nederlandse opstand is ook wel bekend als de 80-jarige oorlog. Maar dat klopt eigenlijk niet. De opstand tussen de Nederlanden en Spanje duurde van 1568 tot 1648, maar er is nog een vrede geweest van 12 jaar

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je:

• Uitleggen waarom de mensen in Nederlanden niet blij waren met koning Filips II van Spanje

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gewesten, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer de baas

• Karel V (de vijfde) uit Spanje was de baas 

Karel had de hoogste macht in de gewesten, (Soevereiniteit)  maar hij kon niet alles zelf beslissen; De gewesten werden bestuurd door de Staten. Hierin zaten mannen uit de steden, adel en de geestelijkheid

Karel V

1500-1558

• Karel V van Habsburg heeft een enorm groot rijk; de Nederlanden en Duitsland via zijn vader en Spanje en Portugal via zijn moeder. 
• Ook door ontdekkingsreizen had hij gebieden in Amerika en Azië
• Het rijk waar de zon nooit onder ging
• Karel was veel in zijn paleis in Brussel

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Waarom werd het rijk van Karel V 'Het rijk waar de zon nooit onder ging' genoemd?

Heer van de Nederlanden

• De Nederlanden bestonden uit 17 gewesten.
• In al deze gewesten was Karel de baas (graaf of hertog), maar hij kon natuurlijk niet overal tegelijk zijn.
• Daarom had hij in elk gewest een plaatsvervanger: de stadhouder
• De belangrijkste stadhouder van Willem van Oranje

Filips II volgt zijn vader op

• Karel heeft veel bereikt, maar moet toezien dat de protestantse kerk in zijn gebied veel aanhangers heeft gekregen.
• Als oude man treedt hij af en zijn zoon Filips II volgt hem op. 
• Filips zal dingen heel anders doen dan zijn vader...

Veranderingen 

in de Nederlanden

• Filips wilde niet in de Nederlanden wonen; bouwde een gigantisch paleis in Spanje --> Hij bestuurde zijn rijk vanuit daar. 
• Hij liet zijn halfzus, Margaretha van Parma, als landvoogdes, (plaatsvervangster) de Nederlanden besturen. Zij volgde zijn bevelen uit Spanje op...
• ...en de stadhouders moesten die bevelen, met tegenzin, weer uitvoeren.

Filips en de Nederlanden

• Overal in het Rijk moesten dezelfde regels en wetten gelden. De oude wetten van de Nederlanden bestonden niet meer.

• Spaanse ambtenaren moesten de regels en wetten uitvoeren, niet de Nederlandse mensen van adel; Filips kon ambtenaren ontslaan als ze hun werk niet goed deden. 
• Nederlandse mensen van adel (edelen) raakten hun macht kwijt; boos
• Iedereen moest katholiek zijn: ketters (protestanten) moesten zwaar worden gestraft. De Nederlandse edelen moesten hiervoor zorgen.
• Gewone mensen waren boos dat mensen van een ander geloof zo hard gestraft werden door de Spanjaarden; Begin van de opstand.

Het Escorial was het klooster-paleis van Filips II in Madrid. In tegenstelling tot zijn vader was Filips niet graag in de Nederlanden: het was er te koud en dat hielp niet bij zijn reuma.

Filips was opgevoed in Spanje door monniken. Hij was daarom enorm gelovig. Daarom vond hij het zo belangrijk dat mensen in zijn rijk allemaal Katholiek waren

TL

Protestanten werden hard gestraft en belanden vaak op de brandstapel. Een vreselijke dood. De Nederlandse bevolking had helemaal geen problemen met protestanten en vonden het heel erg wat er met de protestanten gebeurden. 

De edelen (De mensen die in de Staten zaten) gingen naar Margaretha van Parma om te vragen of zij de protestanten niet meer zo hard wilde straffen. Dit deed zij.