Les 3 19.3 en 19.4

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Startopdracht

Wat is homeostase?

Welke terugkoppelingsmechanismen ken je? Hoe herken je ze?

Benoem zoveel mogelijk verschillen én overeenkomsten tussen het hormoon- en zenuwstelsel (Min 3)

overleggen mag, geen boek, geen BINAS, aantekeningen mag je gebruiken.  Klaar: les is gedeeld, ga verder.

Doelen

• Je kunt met behulp van BINAS 89 achterhalen wat de werking is van verschillende hormonen
• Je weet wat negatieve terugkoppeling is en kunt in specifieke situaties de receptor, norm, regelcentrum en effector benoemen.
• Je kunt met behulp van BINAS 87B en 89 een interactieschema opstellen waaruit duidelijk wordt of er sprake is van negatieve terugkoppeling bij bijvoorbeeld de regulatie van stofwisseling 

Negatieve terugkoppeling

• receptor neemt waar
• regelcentrum vergelijkt waarde met norm, stuurt effector aan
• effector verandert waarde

"iets heeft een remmende werking op zichzelf"

resultaat: evenwicht

Neem schema over

Thermostaat

• De sensor (receptor) meet de temperatuur
• thermostaat (regelcentrum) vergelijkt deze met de normwaarde
• Als de temperatuur te laag is dan schakelt de thermostaat de ketel en c.v.-pomp (effectoren)  aan
• de verwarming wordt warm
• Gevolg is dat de temperatuur stijgt.

resultaat: gemiddeld blijft de temperatuur stabiel

lichaamstemperatuur

regelcentrum: hypothalamus

norm? zelf bedenken

effectoren? 87B

receptoren? 87B

terugkoppelingsschema

In blokken: hormoonklieren en doelwitorganen

In cirkels: eventuele belangrijke stoffen/grootheden

In pijlen: Namen hormonen

Bij de pijl: een + voor stimulering, een - voor remming

Maak met behulp van je binas een terugkoppelingsschema voor celstofwisseling (begin met TRH). Klaar? Idem voor CRH

De schildklier

Soort terugkoppeling?

Animatie: 

https://www.bioplek.org/animaties/homeostase/thyroxinex.html 

Het hypothalamus-hypofyse-systeem

BINAS 89C

De werking van de Hypothalamus

Regelcentrum: contact tussen endocrien systeem ("hormoonstelsel") en zenuwstelsel 

• Regelt hormoonafgifte door de hypofysevoorkwab mbv RF = releasing factor en IF = inhibiting factor (hormonen)
• Productie neurohormonen: afgegeven in hypofyseachterkwab

89A: Voor welke hormonen uit de hypofyse maakt de hypothalamus releasing factoren?

Welk van onderstaande hormonen wordt in de hypothalamus geproduceerd?

1. Oxytocine
2. Groeihormoon
3. Insuline
4. FSH

Oefenen ADH

Antwoorden