*Begrijpend lezen H1, vwo 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Begrijpend lezen 

Hoofdstuk 1

Vaste tekststructuren (1)

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je: 

- verschillende tekststructuren herkennen

- de tekst opdelen en de functie van deze delen benoemen 

Wat is een vaste tekststructuur?

Waarom is het handig als een tekst een vaste tekststructuur heeft?

Vaste tekststructuren

Teksten hebben meestal een inleiding, een middenstuk en een slot. Vaak zijn ze opgebouwd volgens een vaste tekststructuur. 

Als je de structuur (opbouw) van een tekst kunt herkennen, kun je een tekst beter begrijpen, weet je wat je ongeveer kunt verwachten en kun je de tekst makkelijker lezen. 

Wat is een argumentatiestructuur?

Argumentatiestructuur

Inleiding: standpunt (mening) van de auteur

middenstuk: argumenten voor het standpunt,

tegenargumenten en weerleggingen

slot: herhaling van het standpunt 

Voorbeeld

Hoewel de Spaanse Costa's niet meer zo populair zijn als een aantal jaar geleden, is het in mijn ogen nog steeds de ideale vakantiebestemming. 

Je hebt er altijd zon, dus je kunt je regenkleding lekker thuis laten. De stranden zijn breed en het zeewater heeft de juiste temperatuur. Verder zijn er overal Nederlandse bars te vinden waardoor je ook zonder Spaans te spreken iets kunt bestellen. Bovendien rijden er vanuit Nederland diverse busmaatschappijen naar de Costa's en deze ritjes zijn helemaal niet duur. 

Kortom, de Spaanse kust blijft mijn favoriete vakantieoord en ik ga deze zomer weer. 

Wat is een aspectenstructuur?

Aspectenstructuur

inleiding: onderwerp wordt geïntroduceerd

middenstuk: diverse aspecten (onderdelen) van het onderwerp

slot: geeft een samenvatting

Voorbeeld

Vriendschap is een kwestie van geven en nemen. Er zijn drie sleutelwoorden voor vriendschap.

Vertrouwen, want we zoeken in een vriend iemand die naast ons staat in het leven. 

Humor, want een goede vriend is vaak iemand met wie je na een woord al in lachen uitbarst. 

Stabiliteit, want in een goede vriendschap blijft het gevoel van saamhorigheid lang bestaan. 

Vertrouwen, humor en stabiliteit zijn de sleutelwoorden voor vriendschap. 

Wat is een verklaringsstructuur?

Verklaringsstructuur

inleiding: bepaald verschijnsel

middenstuk: kenmerken/voorbeelden

verklaringen/oorzaken/redenen

slot: samenvatting of conclusie

Voorbeeld

Bijna alle mannen worden op een gegeven moment in meer of mindere mate kaal. Deze kaalheid wordt veroorzaakt doordat het hormoon DHT aan de haarzakjes plakt. 

Haarzakjes zijn belangrijk voor de groei van een haar. Normaal groeit een haar 5-6 cm per jaar, vervolgens valt het haar uit en begint opnieuw met groeien. Deze groeicyclus van een haar kan zich ongeveer twintig keer herhalen. 

Wanneer DHT aan een haarzakje plakt, kan het haarzakje niet goed meer voor het haar zorgen en wordt de groeicyclus van het haar veel korter waarna er uiteindelijk geen nieuw haar meer terugkomt en je langzaam kaal wordt. 

Hoeveel en waar het hormoon aan een haarzakje kan plakken is, net als de kleur van je ogen, erfelijk en wordt dus doorgegeven door je ouders. Hierdoor krijgt de ene man 'inhammen' en de andere man een 'knikkerpotje'. 

Wat is een voor- en nadelenstructuur?

Voor- en nadelenstructuur

inleiding: vraag of standpunt

middenstuk: voor- en nadelen

slot: afweging en conclusie 

Voorbeeld

Is het wel handig om een griepinjectie te halen? 

Het voordeel hiervan is, is dat het gratis is. 

Eén van de nadelen van de griepinjectie is, is dat de bacteriën resistent worden en er kan zich een nieuwe variant van de griep vormen. 

Gezien de nadelen is het voor mij niet handig om een griepinjectie te halen. 

Probleem-oplossingsstructuur

inleiding: er wordt een probleem besproken

middenstuk: gevolgen (waarom is het een probleem), oorzaken en oplossingen van het probleem

slot: de beste oplossing 

Voorbeeld

Elke schooldag hetzelfde probleem: tientallen ouders proberen op hetzelfde tijdstip op hetzelfde plekje hun auto te parkeren. Liefst pal voor de poort van de school, want papa of mama heeft maar weinig tijd en het werk wacht. Dat levert chaotische en soms gevaarlijke situaties op. 3VO, de organisatie voor veilig verkeer, vindt dat kinderen alleen bij uitzonderingen met de auto naar school gebracht zouden moeten worden. Fietsen of lopen is veel beter en zo vallen er minder gewonden en doden. 

Verleden-heden(-toekomst)structuur

inleiding: het onderwerp wordt geïntroduceerd

middenstuk: situatie vroeger en situatie nu wordt verteld

slot: conclusie of voorspelling over de situatie in de toekomst. 

Voorbeeld

De muziekstijl hiphop heeft zich door de jaren heen ontwikkeld. Hiphop is een culturele beweging en is ontstaan in de jaren zeventig in New York. Tegenwoordig is hiphop een aanklacht tegen de samenleving in het algemeen. 

Als we kijken hoe de ontwikkeling van hiphop is geweest, kunnen we ervan uit gaan dat deze muziekstijl in de toekomst heel populair zal worden onder jongeren. 

Vraag-antwoordstructuur

inleiding: er wordt een vraag gesteld

middenstuk: antwoord(en) op de vraag

slot: samenvatting of conclusie

Voorbeeld

Op welke manieren kun je naar de stad gaan? 

Er zijn verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Je kunt met de bus, de trein en de auto. 

Kortom, er zijn drie manieren waarop je naar de stad kunt gaan. 

Opdracht

Blz. 32-39

- Lees eventueel de theorie

-