Zaterdag 9 maart 2024 VO1 - Voltooid/onvoltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Cursus 4 §2 Taal Spreekwoorden en uitdrukkingen 

Ik baal als een stekker - wat betekent deze uitdrukking?

Ken jij een
spreekwoord/uitdrukking?

Verschil spreekwoorden en uitdrukkingen

• Een spreekwoord is een vaste zin met een wijsheid of tip.
  Bijvoorbeeld: Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken. 
  
• Een uitdrukking is een woord of groepje woorden met een aparte betekenis die je in zinnen kunt gebruiken.
  Bijvoorbeeld:  'Er als de kippen bij zijn', kun je veranderen in; 'Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is'.

Huiswerkopdracht:

▶ Je ontvangt een document met 2 spreekwoorden.

▶ Beschrijf wat het spreekwoord betekent.

▶ Zoek 1 spreekwoord met 

het woord water 

▶ Zoek 1 spreekwoord met 

het woord muis

Werkwoordspelling!

Werkwoordspelling

Wat gaan we vandaag doen?

- Korte herhaling 

- Voltooid en onvoltooid deelwoord
Leerdoel:

• Je weet wat het voltooid deelwoord en onvoltooid deelwoord is.
  
• Je kunt het voltooid deelwoord en onvoltooid deelwoord spellen.

Welk werkwoord is sterk?

1. Verhuizen (ik verhuis - ik verhuisde)
2. Zingen (ik zing - ik zong)

Geef de persoonsvorm verleden tijd enkelvoud.
Hij geneest > Hij ... (genezen, vt)
Zij dwingt > Zij ... (dwingen, vt)
Hij prijst > Hij ... (prijzen, vt)

Is de winter pas net ... (beginnen, vd)?
Vorig weekend heeft het ... (vriezen, vd)
en alles is wit van de sneeuw ... (worden, vd).

Voltooid deelwoord (herhaling)

De handeling is afgerond (= voltooid).

Er staat in de zin een hulpwerkwoord bij van hebben, zijn of worden.
Het heeft gevroren. Wij zijn gestart. Jullie worden gekozen.

Het voltooid deelwoord begint vaak met ge-.
Maar dat hoeft niet:
De muis werd verslonden. Hij heeft een programma ontwikkeld.

Vd bij sterke werkwoorden

Zitten - hij heeft gezeten.

• Het voltooid deelwoord eindigt meestal op -en.
  
• Gebruik de normale spellingsregels.

Vd bij zwakke werkwoorden

Huilen - Hij heeft gehuild.

• Het voltooid deelwoord eindigt op -d of -t.
• Gebruik 't ex-kofschip of ex-fokschaap (en infinitief zonder   -en): reizen - reiz - gereisd.

Heb jij weleens ... (spijbelen, voltooid deelwoord)?

1. gespijbelt
2. gespijbeld

Wat zijn de voltooid deelwoorden van
beweren, bloeien, beantwoorden?

De soep was nog steeds niet ... (opdienen).

Ik wil graag naar huis fietsen.

Welke werkwoordvorm is 'fietsen'?

1. Een infinitief
2. Een onvoltooid deelwoord
3. Een voltooid deelwoord

Wat is het onvoltooid deelwoord van 'spelen'?

1. gespeeld
2. spelen
3. spelend

Onvoltooid deelwoord

• Onvoltooid = nog niet afgerond, nog bezig.
• Geeft aan hoe iemand bezig is.

Ik wil juichend over de finishlijn gaan.

Huilend liep de leerling de klas uit.

• Spelling: infinitief + d: lachen + d > lachend

Dansend, springend, fluisterend, nadenkend.

Onvoltooid deelwoord = od
Al ... (roeren, od) in de pan nam mijn moeder de telefoon aan.

Onvoltooid deelwoord = od
... (klappen, od) en ... (schreeuwen, od) rende ik over de finishlijn.

Deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord

• Van een vd en od kun je een bijvoeglijk naamwoord maken.
• Gebruik de normale spellingsregels. Schrijf zo kort mogelijk.
  
• Dus: alleen voor de uitspraak soms -dd of -tt.
• 
  
• 
  
• 
  
• 
  
• Let op: vd op -en blijft op -en: gevouwen > het gevouwen blaadje
  
  
  

Deelwoord als bijvoeglijk naamwoord:
Het ... (landen) vliegtuig

1. gelandde
2. gelande
3. gelanden
4. gelandte

Deelwoord als bijvoeglijk naamwoord
De ... (opduiken) armband

1. opgedoke
2. opgedoken
3. opgedokene

Deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.
De ... (zweten) atleet

1. zwetend
2. zwetende
3. zwetentte
4. zwetente

Deelwoord als bijvoeglijk naamwoord
De ... (verbreden) weg

1. verbrede
2. verbreden
3. verbreedde
4. verbreede

Deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.
Een ... (winnen) wedstrijd

1. gewonne
2. gewonnen
3. gewonnene

Evaluatie afgelopen weken

Huiswerk werkwoordspelling

Nieuw Nederlands cursus 7 Spelling

§ 10 Voltooid en onvoltooid deelwoord

Opdracht 1, 2, 6, 7

Dankjulliewel

en tot de volgende keer!