3M 8.2 Oorzaken van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 8 Gedrag

8.1 Wat is gedrag?

8.2 Oorzaken van gedrag

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

8.4 Sociaal gedrag

8.5 Taakverdeling binnen groepen

8.6 Gedrag bij mensen

Startopdracht 

Wat is het verschil tussen een ethogram en een protocol?

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen

Startopdracht - antwoorden

Wat is het verschil tussen een ethogram en een protocol? 

Een ethogram is een lijst met gedragsbeschrijvingen.

Het ethogram heb je nodig om een protocol te kunnen maken.

Een protocol is de beschrijving van het aantal handelingen van een dier in een bepaalde tijd.

Ethogram

Protocol

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 8.2 --> Oorzaken van gedrag
• Filmpje sleutelprikkels --> 6.5 minuten
• Filmpje supranormale prikkels --> 4.5 minuten
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden.

Gedrag

Gedrag = alles wat een mens of dier doet

Gedrag = een reactie op prikkels

Gedrag wordt veroorzaakt door:

• inwendige prikkels
  
• uitwendige prikkels
  

Gedrag ontstaat door een reactie (respons) op die prikkels

Prikkels

• Prikkel = verandering waarop je kunt reageren
• Inwendige prikkel: prikkel veroorzaakt door je eigen lichaam zoals honger, dorst, angst, agressie of seksuele drift (hormonen).
• Uitwendige prikkel: prikkel uit je omgeving zoals licht of geluid.

• Prikkels komen binnen bij zintuigen.
• Zintuigen geven een impuls aan het zenuwstelsel
• Je hersenen reageren en zorgen dat je lichaam reageert = respons

     Respons --> een reactie op een prikkel.

Motivatie

Gedrag komt tot stand door inwendige en uitwendige prikkels. Er is ook motivatie nodig. Motivatie bepaald of gedrag wel of niet wordt vertoond. 

Motivatie wordt veroorzaakt door inwendige prikkels.

Je ruikt de patat (uitwendige prikkel)

Je hebt geen honger (inwendige prikkel)

Je koopt geen patat = respons

De motivatie is laag.

Gedrag wordt veroorzaakt door de reactie op inwendige en uitwendige prikkels.

Werkt een prikkel altijd?

1. Ja
2. Nee

Vraag

Gedrag wordt veroorzaakt door de reactie op inwendige en uitwendige prikkels.

Werkt een prikkel altijd? 

Antwoord

Nee

Soms kan je een prikkel niet waarnemen (drempelwaarde)
Soms behoeft een prikkel geen reactie (geen motivatie)

Motivatie (inwendige prikkel) bepaald vaak of gedrag wel of niet vertoond wordt.

Verschil in drempelwaarde

Als een prikkel te klein is, dan kan het zintuig het niet waarnemen.

De prikkel is beneden de DREMPELWAARDE.

De drempelwaarde is bij 

verschillende organismen anders: 

een hond kan beter ruiken dan 

een mens.

Drempelwaarde is niet altijd even hoog:

Als iemand ergens erg goed op let, dan zal hij iets sneller horen.

Op dat moment is de drempelwaarde lager.

Als je afgeleid bent, hoor je het juist niet... 

De drempelwaarde is hoger

 

De drempelwaarde is bij verschillende organismen anders: een hond kan beter horen dan een mens

Wat gebeurt er met de drempelwaarde van je gehoor als je je concentreert om goed te luisteren?

1. De drempelwaarde wordt hoger.
2. De drempelwaarde wordt lager.

Sleutelprikkels

Prikkels die altijd leiden tot bepaald gedrag zijn sleutelprikkels. 

Respons op sleutelprikkel is aangeboren.

Respons = reactie

Welke sleutelprikkel zag je in het filmpje?

1. De vorm
2. De kleur

Sleutelprikkel en supranormale prikkel

• Prikkel dat leidt tot hetzelfde gedrag --> sleutelprikkel
• Sleutelprikkel dat overdreven gedrag oproept (sterkere respons) --> supranormale prikkel

Supranormale prikkel

• Supranormale prikkel: een prikkel die een sterker respons maakt dan sleutelprikkel
• De hele snavel rood maken

Sleutelprikkels en Supranormale prikkel

Mensen gebruiken dit ook --> eigenschappen worden benadrukt of overdreven. 

Sleutelprikkel:

Bij motivatie altijd hetzelfde gedrag.

Supranormale prikkel:

Nog sterkere reactie dan sleutelprikkel.

Consumentengedrag

Consumentengedrag = Gedrag van mensen die producten kopen

In reclame worden sleutelprikkels en supranormale prikkels gebruikt om mensen over te halen product te kopen

Huiswerk

Lezen 8.2

Maken opdracht 1 t/m 3 en 5 t/m 8

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's

Na verloop van tijd hoort iemand de klok niet meer tikken.
Wat is er met de drempelwaarde gebeurt?
Wat is de biologische term voor dit verschijnsel?

1. De drempelwaarde is lager komen te liggen. Dit heet een adequate prikkel.
2. De drempelwaarde is hoger komen te liggen. Dit heet een adequate prikkel.
3. De drempelwaarde is lager komen te liggen. Dit heet gewenning.
4. De drempelwaarde is hoger komen te liggen. Dit heet gewenning.