Les 6 Maatschappelijk verantwoord ondernemen

• Keurmerken en ketendenken
• MBO
• Studiejaar 2

Cursus duurzaamheid en ketendenken

Lesplanning

Week 1: Wat is duurzaamheid en keurmerken

Week 2: Footprint en Voedselafdruk

Week 3: Keten in kaart brengen en Maatschappelijk verantwoord ondernemen, uitleg eindopdracht

Week 4: Maken en inleveren eindopdracht

Leerdoelen: 

• Jij kunt een keten in beeld brengen 
• Jij beseft dat jouw werkzaamheden gevolgen hebben voor de rest van de keten
• Jij kunt een keten in beeld brengen
• Jij weet wat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is
• Jij weet op welke manier MVO toegepast wordt in bedrijven

Wat is duurzaamheid ook alweer?

Wat is duurzaamheid?

“Ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”

Duurzaamheid is een breed begrip, maar het komt er in het kort op neer dat in een duurzame wereld mens (people), milieu (planet) en economie (profit) met elkaar in evenwicht zijn, zodat we de aarde niet uitputten.

De Wereldcommissie voor milieu en ontwikkeling omschrijft duurzaamheid als “ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”. Kortom: de aarde zo gebruiken dat de toekomstige generaties er ook nog plezier van kunnen hebben. Bij duurzaamheid kan de aarde ook op langere termijn het totaal van onze consumptie dragen.

De economie moet in 2050 duurzaam, klimaatneutraal, circulair en inclusief zijn. Daarom kan geen enkel bedrijf meer om duurzaam ondernemen heen. En dit is goed nieuws want duurzaam ondernemen levert niet alleen milieu- en maatschappelijk rendement op maar ook financiële winst. Bedrijven die duurzaam ondernemen innoveren, maken hun bedrijf toekomstbestendig en zijn aantrekkelijk voor huidig en toekomstig personeel. Maar wat is duurzaam ondernemen precies en hoe breng je het in de praktijk?

Bij duurzaam ondernemen draait het om het creëren van waarde op sociaal, ecologisch en economisch gebied. We noemen dit ook wel de 3P’s: people, planet, profit (of prosperity). Als je duurzaam onderneemt, probeer je een balans te vinden tussen deze drie aspecten. Dat is niet mogelijk zonder in alle bedrijfsactiviteiten en -processen rekening te houden met duurzaamheid. Bij elke beslissing moet de impact op de 3P’s worden meegenomen. Dat betekent ook dat álle betrokkenen binnen en buiten de organisatie rekening moeten houden met duurzaamheid. Én dat je als bedrijf verantwoording aflegt.

Wat is duurzaamheid?

Wat houd de term ‘duurzaamheid’ nu precies is? De officiële definitie (uit 1987!) luidt: “Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen”. Dat is een hele mond vol. Eigenlijk komt het er dus op neer dat we zorgen dat we zo met onze aarde omgaan dat deze onze kinderen én de generaties daarna in hun behoeften kan blijven voorzien. Duurzaamheid = zorgen dat de aarde bewoonbaar blijft. En dat is best belangrijk!

Duurzaam ondernemen

Steeds vaker horen we bedrijven zeggen dat ze duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). Dat is mooi! Duurzame ondernemers willen naast geld verdienen ook voor mens en milieu zorgen. Winst gaat dus niet meer ten koste van de aarde en er wordt rekening gehouden met CO2 uitstoot en ook met de werknemers in het bedrijf.

Duurzaam wonen

Bij vtwonen ligt de nadruk vooral op duurzaam wonen. Want ook in huis kun je al veel doen om iets duurzamer te leven. Denk aan energie besparen of zelf energie opwekken en je kunt je huis ook energiezuiniger maken. Isoleer het beter, schaf een energiezuinige cv-ketel aan of stap over op een warmtepomp. Zo kom je al snel aan een beter energielabel en dus een groener, duurzamer huis. En het mooie is: dat scheelt ook in je portemonnee! Wil je aan de slag met een duurzamer of slimmer huis? Dan is het futureproof nummer van vtverbouwen onmisbaar.

Duurzame spullen kopen

Houd jij rekening met duurzaamheid bij het aanschaffen van spullen? Duurzaam wonen betekent ook dat je kritisch bent op spullen die je aanschaft. Heb je het echt nodig, of ziet het er gewoon leuk uit? Vaak kopen we veel meer dan we echt nodig hebben. Wil je toch graag iets nieuws? Let er dan op hoe het geproduceerd is. Is het product gemaakt van goede, eerlijke materialen? En wordt het op een milieuvriendelijke manier gemaakt en getransporteerd?

Receycle je spullen

Heel veel spullen kun je receyclen en weer een nieuw leven geven. Materialen, meubels en natuurlijk je woonaccessoires. Maak er bijvoorbeeld iemand anders blij mee, schilder een meubelstuk met krijtverf voor een hele nieuwe look, of breng het naar de kringloop.

Wat is een korte keten?

Wat is een korte keten?

Een korte keten is een korte verbinding tussen de boer en de consument.

Minder transport, minder CO@ uitstoot, betere prijs voor de producent

Wat is een korte keten?

Een korte keten is een korte verbinding tussen de boer en de consument. Vaak in de vorm van een boerderijwinkel, een groentepakket direct bij de boer vandaan, een boerenmarkt of een ander initiatief.

Deze korte verbinding kan leiden tot minder transport (en dus minder CO2-uitstoot) en een betere prijs voor de producent, omdat hij deze met minder partijen hoeft te delen.

Het begrip 'korte keten' kreeg de afgelopen periode een enorme boost vanwege de aandacht voor boodschappen, voedsel en voedselproducenten n.a.v. de coronacrisis.

Supermarktketen Plus is al jaren bezig met korte ketens en rolt dit voor steeds meer productcategorieën uit. Ook het concept van Boeren van Amstel is gebaseerd op het idee van ‘korte ketens’.

Hoe ziet de keten van een supermarktbrood eruit?

De keten moet dus korter...: Een toeleveringsketen waarbij een beperkt aantal marktdeelnemers betrokken is, die zich inzetten voor samenwerking, lokale economische ontwikkeling en nauwe geografische en sociale relatie tussen producenten, verwerkers en consumenten.

Dossier Korte Ketens | over de regionalisering van het voedselsysteem

De voedselnetwerken waarop de moderne supermarkt voor zijn toevoer vertrouwt, omspannen de hele wereld. Meer en meer producten komen van verder en verder. En dat is een groot goed. Maar dit voedselsysteem heeft ook nadelen. Dit dossier verkent daarom de mogelijkheden en voordelen van het alternatief: de 'korte keten.'

Allereerst: wat is nou precies een ‘korte keten’? Volgens de definitie van het Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling is het ‘een toeleveringsketen waarbij een beperkt aantal marktdeelnemers betrokken is, die zich inzetten voor samenwerking, lokale economische ontwikkeling en nauwe geografische en sociale relaties tussen producenten, verwerkers en consumenten’. Met andere woorden: een voedselketen waarin je tussen producent en consument zo min mogelijk partijen zoals verwerkers, handelshuizen en tussenhandelaren aantreft. En dat is fundamenteel anders dan de netwerken die de belangrijkste groothandels en grote supermarktconcerns inzetten om ons van voedsel te voorzien. Die netwerken omspannen de hele wereld.

Korte ketens zijn in opkomst. Boerderijwinkels, online webshops, maaltijdboxen en groentepakketten van de boer zijn voorbeelden van nieuwe, op de korte keten gebaseerde consumptiemodellen. Uit een studie van de WUR blijkt dat in 2018 al 3.160 boerenbedrijven in Nederland een (web)winkel runden of hun producten leverden aan (zorg)instellingen, catering en horeca. Het ging in dat jaar om een totale omzet van 271 miljoen euro.

De korte keten in tijden van corona

Hamsterende consumenten die de logistiek en distributie van de supermarkten op de proef stellen. Haperende im- en export door transportbelemmeringen. De haastige sluiting van de horeca waardoor toeleverende voedselproducenten plotseling hun afzetmarkt missen, met bergen verspilde aardappelen als gevolg: de coronacrisis heeft forse verstorende effecten op de voedselketen. Zo toonde de epidemie genadeloos de zwaktes van het moderne voedselsysteem.

Tegelijkertijd bleek de crisis een vruchtbare bodem te bieden voor versnelling van ‘de korte keten’. Boeren met boerderijwinkels, online lokale voedselplatforms zoals de Streekboer, Rechtstreex en Boerschappen, en nieuwe box-initiatieven onder de vlag van ‘Support Your Locals’ zagen hun omzet tijdens de coronacrisis verviervoudigen of zelfs nog sterker stijgen. Een enorme groep consumenten die voorheen nooit ‘lokaal’ kocht, ontdekte de kortere keten. Maar, nu de lockdown is opgeheven, zien loopt ook de verkoop van boxen en regionaal voedsel weer terug.

Meer dan crisisboxen

De korte keten is echter veel méér dan een crisisinterventie in de vorm van voedselboxen. Er worden veel voordelen toegedicht aan kortere voedselketens. Zo gaat het meestal om verse producten die niet of veel minder bewerkt zijn dan de producten in de supermarkt en die dus gezonder zijn. De producten hebben over het algemeen minder kilometers afgelegd en kunnen daardoor een lagere CO2 footprint hebben. Bovendien kunnen korte ketens boeren de mogelijkheid geven om investeringen in verduurzaming van de productie terug te verdienen. Anders dan in een lange keten komen producten immers niet op internationale markt terecht, waar elke boer elke boer de prijs die wordt geboden maar heeft te accepteren en alle producten homogene bulk zijn. In de korte keten kan de boer laten zien hoe zijn producten verschillen van andere en daar een redelijke prijs voor vragen, ook doordat er minder schakels in de keten zijn. Omgekeerd werkt het ook: consumenten kunnen boeren in de korte keten belonen met hun klandizie. Zo heeft de consument invloed op de manier waarop zijn omgeving eruit ziet en hoe die beheert wordt. Dat is immers ook het landschap waarin de consument in het weekend misschien gaat wandelen of fietsen.

 

Teken de keten van jouw vorige stagebedrijf?

Hoe kan deze keten korter?

Opdracht 4 : Voordelen van de korte keten

1. Zoek uit wat de voordelen zijn van korte regionale ketens: voor de consument en de producent.
   
   
2. Maak hiervan een vlog of poster waarin je tenminste drie voorbeelden noemt van korte ketens in jouw woonomgeving.

https://www.duurzaamheidswijzer.nu/wp-content/uploads/2020/10/Spread-Duurzaamheidswijzer_Apeldoorn_235x315.pdf

Wat is MVO?

Een onderneming onderneemt maatschappelijk verantwoord indien zij haar activiteiten bewust richt op het toevoegen van waarde aan zowel people, planet als profit.

Een onderneming onderneemt maatschappelijk verantwoord indien zij haar activiteiten bewust richt op het toevoegen van waarde aan zowel people, planet als profit, daarin steeds opnieuw een zorgvuldige balans zoekt, daarover op een actieve en transparante manier verantwoording aflegt en daarover met haar stakeholders een open dialoog voert.

Bedrijven kunnen zelfs nog een stapje verder gaan en zich richten op nieuwe marktkansen, groei en innovatie met winst voor mens, maatschappij en milieu. Nu en in de toekomst.

MVO is de standaard voor ondernemen in de 21ste eeuw. Uitgangspunten zijn hierbij:

MVO is een integrale visie op ondernemerschap, waarbij het bedrijf waarde creëert op economisch (profit), ecologisch (planet) en sociaal (people) gebied.

MVO is verankerd in alle bedrijfsprocessen. Bij iedere bedrijfsbeslissing wordt een afweging gemaakt tussen verschillende stakeholderbelangen: de belangen van betrokken personen, bedrijven en organisaties. MVO is maatwerk. Voor iedere onderneming zien de MVO-activiteiten er anders uit. Dit hangt af van bedrijfsgrootte, sector, cultuur van de onderneming en bedrijfsstrategie.

MVO is een proces en geen eindbestemming. De doelen die worden nagestreefd veranderen in de tijd en met elke bedrijfsbeslissing. Er wordt door de onderneming gezocht naar haalbare stappen om de maatschappelijke verantwoordelijkheid vorm te geven.

Duurzaam ondernemen kan renderen

Schone productietechnieken en goede omgang met personeel hebben een aantoonbaar positief effect op de winstgevendheid van een onderneming. En duurzaam ondernemen loont niet alleen als het bedrijven toch al voor de wind gaat. Juist in tijden van economische tegenslagen kan men er zijn voordeel mee doen.

Veel verwarring over duurzaamheid

Bedrijven worden steeds vaker aangemoedigd om te investeren in duurzaamheid. Helaas leeft bij veel ondernemers nog steeds het beeld dat duurzaam ondernemen zich alleen beperkt tot zaken als:

• zuinig omgaan met energie;

• het vermijden van milieubelasting;

• inzet van veilige productietechnieken;

• het aantrekken van mensen met minder kansen op de arbeidsmarkt.

Waarom bedrijven duurzaam ondernemen

De beweegredenen voor bedrijven om te kiezen voor een duurzaam bedrijfsconcept, zijn divers van aard:

• vaak zijn ondernemers uit eigen beweging gestart met duurzaam ondernemen, omdat ze er de voordelen van zagen;

• anderen deden mee omdat het van hen werd verwacht uit hoofde van gemaakte afspraken en intentieverklaringen;

• weer anderen zagen zich ertoe genoodzaakt door wet- en regelgeving.

Maar wat ook de beweegredenen zijn geweest, lang werd duurzaamheid door het bedrijfsleven verward met hogere lasten en meer kosten. Men nam eraan deel het omdat het moest. Maar die instelling lijkt nu toch te veranderen.

In duurzaam ondernemen schuilen ook verdienmogelijkheden

Ondernemers komen meer en meer tot het besef dat in duurzaamheid ook verdienmogelijkheden schuilen. Door duurzaam te ondernemen kan men zijn omzet verhogen, de winst maximaliseren en zijn imago verbeteren. Met andere woorden, je kan geld verdienen eraan. En dan wordt een goede ondernemer plotseling wakker!

Kennelijk ligt er dus een duidelijk verband tussen het belang dat bedrijven toekennen aan duurzaam ondernemen en de resultaten van hun onderneming.

Kostenbesparing en continuïteit als drijfveren

Duurzaamheid levert iets op en dat besef dringt in het bedrijfsleven steeds meer door. Waar veel ondernemers het begrip duurzaam voorheen nog verwarden met ‘groen doen’, komt men steeds meer tot het inzicht dat duurzaamheid de continuïteit van de onderneming aangaat. Het gaat verder dan alleen het milieu en je aan de regeltjes houden. Behalve milieu-aspecten komen ook juridische, financiële, economische, technische en sociale aspecten aan de orde.

Feitelijk beoogt duurzaam ondernemen het reduceren van kosten (ook toekomstige) om het perspectief voor de toekomst te garanderen en de concurrentiekracht te verhogen.

‘People Planet Profit’ als uitgangspunt

Duurzaamheid raakt dus meerdere elementen in de bedrijfsvoering met als centrale gedachte: je kansen voor de toekomst vergroten door zuinig om te springen met de beschikbare middelen en verspilling tegen te gaan. Eigentijds ondernemen is duurzaam ondernemen.

Ter illustratie: onze multinational DSM huldigt al jarenlang het beginsel ‘People Planet Profit’ als uitgangspunt voor al zijn zakelijk handelen en oogst daar veel succes mee. Maar ook kleinere ondernemingen kunnen met een dergelijke aanpak hun voordeel doen en hun opbrengsten optimaliseren.

Hoe dan?

Tony

Opdracht 3

1. Zoek  5 inspirerende voorbeelden van maatschappelijk ondernemen. 
   
   
2. Omschrijf per voorbeeld om welk bedrijf het gaat en welke producten of diensten ze aanbieden.
   
   
3. Leg per voorbeeld uit waarom dit maatschappelijk verantwoord ondernemen is?
   
   
4. Gebruik de volgende voorbeelden ter inspiratie: