verzorgingsstaat 2 ; het ontstaan van de verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ontstaan verzorgingsstaat

Leerdoelen:

1. Je kan de rol van de overheid in de 19e eeuw beschrijven.
2. Je kent de ontwikkelingen die sinds de 19e eeuw hebben plaatsgevonden waardoor Nederland een verzorgingsstaat is geworden.
3. Je begrijpt welke gevolgen dit heeft op de maatschappij en op jezelf.

Pak je boek erbij en bekijk HS 3.

leerdoel

Nadat dit hoofdstuk behandeld is weet je 

hoe de verzorgingsstaat zich ontwikkeld heeft

met wie  je te maken krijgt als je zorg nodig hebt

hoe ons sociale verzekeringsstelsel eruitziet

met welke veranderingen we in ons werk te maken krijgen

welke verschillende modellen verzorgingsstaten er zijn

Nederland als nachtwakersstaat

In de 19e eeuw was Nederland volledig gebaseerd op het vrijemarktprincipe.

Zwakkeren (armen, zieken en ouderen) werden niet door de overheid geholpen, maar door de kerk, liefdadigheidsinstellingen of rijken.

Zo’n staat noem je een nachtwakersstaat.

De vrijemarkteconomie had keerzijden:

De lonen waren laag.

Mensen moesten vaak 16 uur per dag werken.

Er werd ook op zaterdag gewerkt.

Kinderen werkten vanaf jonge leeftijd al mee.

1e sociale wet: kinderwetje van Van Houten (1874)

Maakte een einde aan kinderarbeid. Velen vonden dat de overheid zich niet met de opvoeding moest bemoeien.

=Het begin van de verzorgingsstaat

Vanuit verschillende hoeken had men belang bij een verandering van de omstandigheden:

Christenen wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden.

Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere machtspositie van arbeiders.

Liberalen wilden minder criminaliteit als gevolg van de armoede.

Hoe ging het verder?

Na WOII vormden de katholieken (KVP) en de sociaaldemocraten (PvdA) de regering.

De KVP wilde dat werknemers en werkgevers meer gingen samenwerken.

De PvdA pleitte voor meer inkomenszekerheid.

Dit resulteerde in de totstandkoming van:

          -De AOW.

          -De Bijstandswet.

          -De Arbowet.

Christen-democraten

Christendemocraten pleiten voor een sterk maatschappelijk middenveld en een overheid die een aanvullende rol vervult. Zij zien belangrijke een rol weggelegd voor mantelzorgers. 

sociaaldemocraten

Sociaaldemocraten zijn voor een gemengde economie waarin werkgevers en werknemers samenwerken en sociale ongelijkheid wordt verminderd. Hiervoor moet er bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in onderwijs.

liberalen

Liberalen zijn voor een vrijemarkteconomie. De collectieve uitgaven voor gezondheidszorg en sociale zekerheid moeten worden beperkt zodat eigen verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd.

Uitbouw verzorgingsstaat

Vanaf jaren '50 en jaren '60 

--> aantal risico's dat gedekt werd

--> aantal gerechtigden

--> aantal sectoren

Vanaf 1983 een sociale rechtsstaat (verzorgingsstaat)

Politieke visies

Liberalen: een terughoudende rol van de overheid. Meer verantwoordelijkheid voor de burger.

Sociaaldemocraten: sturende rol van de overheid: uitgebreid stelsel van zorg en uitkeringen. Verminderen sociale ongelijkheid dmv progressief belastingstelsel

Christendemocraten: aanvullende rol van de overheid. Nadruk op werknemers/gevers organisaties, sportclubs en vrijwilligers. Bijv. mantelzorg

Bekijk:

Een afbeelding uit de krant uit 1874 -->

Bedenk:

- Waar gaat dit over?

- Welke invloed had dit op 'de fabriekskinderen'?

Samenvatting

Voor dit hoofstuk maak je een schema , waarin je per periode (nachtwakerstaat, overgangsperiode, verzorgingsstaat) beschrijft:

- Wanneer het was

- Hoe het economisch systeem genoemd werd

- Welke rol de overheid aannam

- Wat de houding/doelen van de 3 ideologieen was.

- Welke wetten werden ingevoerd (kort)

Maar het mag ook op je eigen manier! Succes!