3.15 tot en met 22

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.15 tot en met 22

Lesdoelen

Aan het einde van de les

De schuld van de overheid vergelijken met een private schuld. 

Verklaren dat de overheidsschuld een uitgestelde belasting is. 

Gevangendilemma aangeven en en voorspellen. 

Invloed van zelfbinding koppelen aan samenwerking. 

In een situatie van laagconjunctuur houdt anticyclisch conjunctuurbeleid in dat ...

1. de overheid minder gaat besteden
2. de overheid meer gaat besteden
3. de overheid de belastingen verlaagt
4. de overheid de belastingen verhoogt

Het verhogen van de uitgaven in een periode van ... is een voorbeeld van procyclisch conjunctuurbeleid.

1. Laagconjunctuur
2. Hoogconjunctuur

Wat zijn de afspraken in het stabiliteitspact?

Houden landen zich aan het verdrag?

Nee. 

Convergentie --> landen groeien op economisch gebied naar elkaar toe. 

Divergentie --> landen groeien op economisch gebied uit elkaar. 

Landen worden door elkaar beïnvloed --> daarom is het verdrag nodig. 

Het stabiliteits- en groeipact

Duitsland en Frankrijk norm overtreden -> Boetes zijn niet opgelegd --> andere landen gingen de norm ook overtreden. 

Gevolg

• Staatsschuld is niet meer houdbaar. 
• Hoge rentes betalen
• Belegger vrezen dat hun schuld niet wordt terugbetaald --> hogere rentes --> hoger tekort.

Speltheorie

Wel of niet houden aan het pact?

Wel --> beter voor iedereen. 

Niet --> aanlokkelijk voor het land zelf. 

Dominante strategie

Zelfbinding

Steunfonds en kwijtschelding

Griekenland had te hoge schulden. 

IMF stond garant voor de Griekse schuld, Griekenland kon zijn overheidsfinanciën op orde brengen. 

Een gedeelte van de schuld werd kwijtgescholden. 

Leg uit dat bij kwijtschelding van schulden het gevaar op moral hazard groter wordt.

Ruilen over tijd

Lenen

Je besteedbaar inkomen is nu hoger, waardoor je meer kunt consumeren. Later is je besteedbaar inkomen lager, je moet het geld terugbetalen en rente betalen. Je kunt dan minder consumeren. 

Wat is het voordeel voor de toekomstige generatie van het oplopende tekort van de overheid eerder in de tijd?

Waarom besluit de overheid niet meteen om te bezuinigen bij een overheidstekort?

Aan de slag!

Maken opgave 3.16 tot en met 3.22