H6 Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Zijn er vragen over opdracht 1 t/m 3
(p. 188-189)?

Welke vraagwoorden horen bij een bijwoordelijke bepaling?

Floor ging gisteren met Bram een ijsje halen.

1. Floor + gisteren
2. gisteren + met Bram
3. met Bram + een ijsje
4. gisteren + een ijsje

Voorzetselvoorwerp

Er is een zinsdeel dat lijkt op een bijwoordelijke bepaling, maar dat we toch een andere naam geven: het voorzetselvoorwerp (vv).

Bij sommige werkwoorden gebruik je een vast voorzetsel: het is bijvoorbeeld twijfelen aan en niet twijfelen op; het is wachten op en niet wachten over. Het zinsdeel dat begint met het vaste voorzetsel noemen we het voorzetselvoorwerp. 

Voorzetselvoorwerp

Zin met een voorzetselvoorwerp: Ik wacht nu al twintig minuten op de bus.

Het voorzetsel blijft hetzelfde als je de zin aanpast: op de bus, op de trein, op de tram, op Annika, et cetera.

Zin met een bijwoordelijke bepaling: Ik wacht nu al twintig minuten bij de bushalte.

Het voorzetsel kan veranderen: bij de bushalte, op het perron, voor de toegangspoort, et cetera.

Voorzetselvoorwerp

Vb. 1:

Steeds meer leerlingen informeren bij de mentor naar de overgangsrichtlijnen.

Vb. 2: 

De mentor antwoordt geduldig op alle vragen.

In sommige landen geloven kinderen in het bestaan van Sinterklaas.

Tot mijn verbazing liet onze directeur zich tot een dansje verleiden.

Chiara past altijd goed op haar zusje op weg naar school.

Met een charmante glimlach maakte George kennis met die knappe actrice.

Eline luistert naar mijn mening te veel naar de raad van haar vriendinnen.

Over onze nieuwe schutting gaan de buren vast over een week al klagen.

Geef de bijwoordelijke bepalingen aan in de volgende zin.
Gisteren kon ik nergens brood kopen.

Bijwoord

Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat, is dit als woordsoort een bijwoord (bw). Een bijwoord kan van alles aangeven, bijvoorbeeld:

- tijd: gisteren, morgen, straks

- plaats: er, daar, nergens

- zekerheid: absoluut, ongetwijfeld, echt

- ontkenning: niet, nooit, geenszins

Bijwoord

Ook de vraagwoorden die je gebruikt om een bijwoordelijke bepaling te vinden, zijn bijwoorden.

Een bijwoord kan ook iets zeggen over een ander woord. Het kan dan onderdeel zijn van een zinsdeel (niet alleen van een bijwoordelijke bepaling). Het bijwoord kan iets vertellen over:

- een werkwoord: Ivan valt hard;

- een bijvoeglijk naamwoord: Heb je die extreem dure sneakers gekocht?

- een ander bijwoord: De bejaarde vrouw reed heel langzaam.

Bijwoord

Let op: een bijwoord lijkt soms op een bijvoeglijk naamwoord. Het verschil: een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord en een bijwoord niet.

Vb. 1: Hidde kan goed pianospelen. -> ?

Vb. 2: Oorlogswinter is een goed boek. -> ?

Opdracht 1 (p. 190)

Vanmiddag kunnen we buiten zitten.

Opdracht 2 (p. 191)

Tijdens de les begon Thijs ineens erg hard te lachen.

Opdracht 3 (p. 191)

1. 'snel' als bn
2. 'snel' als bw

Opdracht 4 (p. 191)

Moet Fiona dat heel moeilijke proefwerk op maandag nog inhalen?

Wat is het verschil tussen een bijvoeglijk naamwoord en een bijwoord?

Over welke woordsoorten kan een bijwoord iets zeggen?