lessenserie spelling h1 t/m 6

• Frans
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 2

Spelling

Leestekens: punt, komma, puntkomma en dubbele punt

10 minuten lezen

Ssst, niks voorzeggen

Doe je hand omhoog in Teams als je de zevende dwerg gevonden hebt

nieuwnederlands.digitaal.noordhoff.nl

Lesdoel

- Ik kan punten, komma's, puntkomma's en dubbele punten correct gebruiken.

Wat ga ik doen?

Je leert leestekens te gebruiken, zodat je een tekst beter leesbaar maakt.

Punt

• Na een zelfstandige, mededelende zin komt een punt:

– Santosz spaart voor een nieuwe vishengel.

De komma in de volgende zin is dus fout (er moet een punt staan):

– Gisela gaat morgen naar Amsterdam, ze wil met de bus gaan.

Komma

• Wanneer je twee zinnen samenvoegt tot een nieuwe (langere) zin, gebruik je een komma. Die komma staat dan:

      • tussen twee persoonsvormen:

          – Als jij opschiet, kunnen we de trein nog halen. 

      • voor verbindingswoorden zoals maar, nadat, omdat, terwijl, want:

          – Dieter is gek op pizza, maar hij eet die zelden.

      • voor een deel van de zin dat geen zelfstandige zin is:

          – We hebben een fijne vakantie gehad, die bovendien lekker lang duurde.

Zet (in het algemeen) geen komma voor en en of.

Maak nu zelf een korte zin met een komma. (denk aan de punten van de vorige dia!)

Puntkomma

• Als twee zelfstandige zinnen sterk met elkaar samenhangen, kun je een puntkomma gebruiken, maar een punt mag ook:

    – Stef wil later chirurg worden; zijn vader werkt ook in het ziekenhuis.

    – Stef wil later chirurg worden. Zijn vader werkt ook in het ziekenhuis.

Dubbele punt

• Als twee zelfstandige zinnen met elkaar samenhangen, vormt de tweede zin soms een verklaring of reden bij de eerste zin. In dat geval verbind je de zinnen met een dubbele punt:

    – Mijn verjaardag was erg geslaagd: al mijn vriendinnen waren aanwezig.

Je kunt zo’n dubbele punt vervangen door een komma + want:

     – Mijn verjaardag was erg geslaagd, want al mijn vriendinnen waren aanwezig.

Huiswerk

Maak alle opdrachten die hierbij horen.

Lesdoel:  

'Ik kan punten, komma's, puntkomma's en dubbele punten correct gebruiken.'

Spelling Leenwoorden

Noem een engels en een frans leenwoord

Wat is een leenwoord

Een leenwoord is een woord uit een andere taal dat wij in het Nederlands gebruiken. 

De meeste leenwoorden, die wij in Nederland gebruiken, komen uit het Latijn, Frans, Engels en Duits. Wist jij bijvoorbeeld dat het woord muur uit het Latijn komt, het woord stekker uit het Duits en het woord restaurant uit het Frans?

Spel een  Engels leenwoord

• Als één woord: een gebruikelijke samenstelling met één klemtoon, lookalike, parttimer, voicemail
• Een koppelteken: als het rechterdeel van de samenstelling een Engels voorzetsel is, time-out, sit-up.
• De delen los bij sommige woordgroepen met twee klemtonen, full speed, total loss, second opinion, low budget
  

Spel een Frans leenwoord

• Zonder accenttekens als een Frans woord gebruikelijk is geworden in het Nederlands: controle, diner, compote, ragout
• behalve als het nodig is voor de uitspraak: Paté, volière, coûte que coûte.
  
• Gebruik het woordenboek!!!
  

Huiswerk voor morgen!

Maak van hoofdstuk 2 in nieuw nederlands online:

Welkom!

vandaag kijken we naar het koppelteken en weglatingsstreepje

Lesdoelen:

- Je leert hoe je het koppelteken/ weglatingsstreepje gebruikt.

Wat valt je op aan volgende zinnen?

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Weglatingsstreepje

Dinsdagavond en woensdagavond ga ik sporten.

Fietsvakanties, werkvakanties en taalvakanties zijn best populair. 

Samengestelde woorden. Soms kun je een deel vervangen door een weglatingsstreepje. 

Dan krijg je:

Dinsdag- en woensdagavond ga ik sporten.

Fiets-, werk- en taalvakanties zijn best populair.

Noteer het weglatingsstreepje op de juiste plek:

wielerwedstrijden en hardloopwedstrijden

Nog eens:
wiellengte of neuslengte

Kijk eens naar de volgende woorden:

radioomroep

autoongeluk

70jarige

%teken

NoordNederland

haatliefdeverhouding

Theorie (koppelteken)

Koppeltekens gebruiken we:

- om leesfouten te vermijden
zo-even, stage-uren, radio-omroep, na-apen
- in aardrijkskundige namen met een extra toevoeging
Noord-Brabant, Zuid-Amerika, Midden-Nederland

- bij cijfers, letters en andere tekens
$-teken, 70-jarige, tbs-kliniek

Vervolg theorie (koppelteken)

- bij dubbele achternamen
Ernst Jansen-Steur, Hannie Werters- van de Hoek
- bij een functie, rang of titel
assistent-bedrijfsleider, minister-president

- in de combinatie 'niet + een ZN'
niet-roker, niet-alledaags

- tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

woon-werkverkeer, haat-liefdeverhouding, hang-en-sluitwerk

Even testen

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Typ de zin over en noteer het weglatingsteken:

Op die manier kun je exact bepalen welke deelnemer met een wiellengte of neuslengte voorsprong heeft gewonnen.

Typ de zin over en noteer het weglatingsteken:

Moderne digitale opnametechnologie en afdruktechnologie maakt dat overbodig.

Doel: ik weet wanneer ik een weglatingsstreepje moet gebruiken

1. Dit kan ik
2. Dit kan ik (nog) niet

Doel: ik weet wanneer ik het koppelteken moet gebruiken

1. Dit kan ik
2. Dit kan ik (nog) niet

Huiswerk

vrijdag 28 januari (hoofdstuk 3) inleveren via Teams opdrachten

Spelling

Tussenletters in samenstellingen

Leerdoel

Je weet welke regels je moet toepassen bij tussenletters in samenstellingen.

Maak nieuwe woorden:
1: fiets, deur, slag, lees, schoenen, eiken
2: plank, doos, boom, klink, bel

Samenstelling

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: school + boek = schoolboek.

Wanneer komt er een -(e)n-?

Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft, schrijf je -en- tussen de woorden.
Boekenbon
Paardenstal
Tomatensoep

Is het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord?

nee?

ja?

schrijf -e

platteland

huilebalk

heeft het eerste deel een mv op -s?

nee?

schrijf -en:

lampenkap

koekenpan

ja?

schrijf -e

gedachtegang

aspergesoep

Wanneer geen extra -n? 1/2

• Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft. Gerstebier
  
• Als het eerste deel van de samenstelling ook een meervoud op -s heeft. Groentewinkel
  
• Het eerste deel van de samenstelling verwijst naar iets waar er maar één van is. Maneschijn
  

Wanneer geen extra -n? 2/2

• Als het eerste deel geen zelfstandig naamwoord is. Armelui
• Het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord versterkt. Beresterk
  

Wanneer moet je een -s toevoegen?

• Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook.
• Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede deel door een ander woord dat niet met een s-klank begint. Oorlogsschip - oorlogsbuit Hoofdstraat - hoofddoek
  

peer+sap

1. peersap
2. perensap
3. peresap

Breken+been

1. breekbeen
2. brekenbeen
3. brekebeen

hebben+ding

1. hebbeding
2. hebbending
3. hebding

arm+lui

1. armelui
2. armenlui
3. armlui

zon+stelsel

1. zonnestelsel
2. zonnenstelsel
3. zonstelsel

station+plein

1. stationplein
2. stationsplein

mening+verschil

1. meningverschil
2. meningsverschil

meisje+fiets

1. meisjefiets
2. meisjesfiets

zaak+man

1. zaakman
2. zakeman
3. zakenman

kat+bak

1. katbak
2. kattebak
3. kattenbak
4. kattensbak

Seconde+wijzer

Bejaarde+flat

Lees onderstaande zinnen. Wat is het verschil tussen beide zinnen?

a Ingeborg gaf zojuist de koning een hand.

b Ingeborg gaf zojuist De Koning een hand.

1. Er is geen verschil.
2. Er is een verschil in betekenis.

Theorie

Hoofdletters en aanhalingstekens

Hoofdletters

• Aan het begin van een nieuwe zin. 
  (Let op! 's Avonds ging ik naar huis / 11 leerlingen waren ziek.)

• Bij eigennamen (Sanne, Groningen, Bernardstraat, Lauwers College, Engeland, Engels, Kerstmis, Pasen en Greenpeace) 

• Bijvoeglijke naamwoorden die afgeleid zijn van aardrijkskundige namen (Spaanse wijn, Belgische chocolade)

Kleine letters

• Samenstellingen (kerstavond, paaszondag, moederdagcadeau)

• Religies (jodendom, christendom, islam, rooms-katholiek)
• Windstreken (zuidwest, het oosten)
• Namen van seizoenen, maanden en periodes (juni, lente, zomertijd)

Aanhalingstekens

• Bij citaten:

1. Boris riep verontwaardigd uit: 'Ik heb dat niet gedaan!'
2. 'Ik ga liever met de trein', zei Maria.

• Je gebruikt geen aanhalingstekens bij gedachten of indirecte reden:

1. Ze vroeg zich af: hoe kom ik onder dit afspraakje uit?
2. Ze vroeg zich af of ze onder het afspraakje uit kwam.

 

Aanhalingstekens

• Bij titels:

1. Het boek 'De Hongerspelen' van Suzanne Collins is een groot succes.

• Als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis van het woord:

1. Veel mensen kennen het woord 'extravagant' niet. 

Snap je het?

Wat is de juiste spelling?

1. engelse drop
2. Engelse drop

Wat is de juiste spelling?

1. jarik de boer
2. Jarik De Boer
3. Jarik de Boer
4. jarik De Boer

"Sara zei:" Ik heb een super
vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Thomas zei "Daar heb ik geen zin in."

1. Goed
2. Fout

De dubbele punt mist. 

"Ik vind het niet leuk!", riep Lotte.

1. Goed
2. Fout

tarwe+bloem

Huiswerk (hoofdstuk 4)

Voordat we gaan beginnen...

10 minuten lezen uit je leesboek

In stilte!

Spelling

Hoofdletters en aanhalingstekens

Doel

Aan het eind van deze les kan je hoofdletters, leestekens en aanhalingstekens correct gebruiken.

Wat weet je al?

Even lezen + spullen op tafel

10 minuten

Lees onderstaande zinnen. Wat is het verschil tussen beide zinnen?

a Ingeborg gaf zojuist de koning een hand.

b Ingeborg gaf zojuist De Koning een hand.

1. Er is geen verschil.
2. Er is een verschil in betekenis.

Theorie

Hoofdletters en aanhalingstekens

Hoofdletters

• Aan het begin van een nieuwe zin. 
  (Let op! 's Avonds ging ik naar huis / 11 leerlingen waren ziek.)

• Bij eigennamen (Sanne, Groningen, Bernardstraat, Lauwers College, Engeland, Engels, Kerstmis, Pasen en Greenpeace) 

• Bijvoeglijke naamwoorden die afgeleid zijn van aardrijkskundige namen (Spaanse wijn, Belgische chocolade)

Kleine letters

• Samenstellingen (kerstavond, paaszondag, moederdagcadeau)

• Religies (jodendom, christendom, islam, rooms-katholiek)
• Windstreken (zuidwest, het oosten)
• Namen van seizoenen, maanden en periodes (juni, lente, zomertijd)

Aanhalingstekens

• Bij citaten:

1. Boris riep verontwaardigd uit: 'Ik heb dat niet gedaan!'
2. 'Ik ga liever met de trein', zei Maria.

• Je gebruikt geen aanhalingstekens bij gedachten of indirecte reden:

1. Ze vroeg zich af: hoe kom ik onder dit afspraakje uit?
2. Ze vroeg zich af of ze onder het afspraakje uit kwam.

 

Aanhalingstekens

• Bij titels:

1. Het boek 'De Hongerspelen' van Suzanne Collins is een groot succes.

• Als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis van het woord:

1. Veel mensen kennen het woord 'extravagant' niet. 

Snap je het?

Wat is de juiste spelling?

1. engelse drop
2. Engelse drop

Wat is de juiste spelling?

1. jarik de boer
2. Jarik De Boer
3. Jarik de Boer
4. jarik De Boer

"Sara zei:" Ik heb een super
vakantie gehad.

1. Goed
2. Fout

Thomas zei "Daar heb ik geen zin in."

1. Goed
2. Fout

De dubbele punt mist. 

"Ik vind het niet leuk!", riep Lotte.

1. Goed
2. Fout

2HA- laatste spelling les

Aan elkaar of los? hoofdstuk 6)

10 minuten in stilte lezen in het leesboek

Welke woord is juist gespeld?

1. tennisracket
2. tennis racket

Welk woord is juist gespeld?

1. professioneel racket
2. professioneelracket

Aan elkaar of los (hoofdstuk 6)

Samenstellingen worden in het Nederlands aan elkaar geschreven. Ze hebben maar een klemtoon.

Bijvoorbeeld: tennisracket en trainingsbroek

Maar:

een professioneel racket en een goedkope sportbroek

Aan elkaar of los?

1. bruinebonensoep
2. bruine bonensoep
3. bruine bonen soep

Aan elkaar of los?

1. er achter
2. erachter

Woorden die gemaakt zijn van er, hier, daar of waar + een voorzetsel schrijf je aan elkaar

hierom, erachter, daarheen

Welk woord is juist gespeld?

1. vijfhonderd
2. vijf honderd

getallen met honderd en duizend schrijf je aan elkaar

vijfhonderd, tienduizend, zestienduizend

Welk woord is juist gespeld?

1. autorijden
2. auto rijden

Veel samengestelde werkwoorden schrijf je aan elkaar, bijvoorbeeld:

autorijden, goedkeuren, koffiedrinken, losmaken, pianospelen

Andere werkwoorden weer niet:

koffie schenken, gitaar spelen

Bij twijfel: zoek de juiste spelling op!

Wat is de juiste spelling?

1. veel eisend
2. veeleisend

Veel samengestelde bijvoeglijke naamwoorden met een deelwoord (voltooid deelwoord/onvoltooid deelwoord) als tweede deel.

veeleisend, dichtbevolkt, stomverbaasd

De toets van morgen

Meetmoment: hoe goed beheers jij deze stof?

Cijfer telt niet mee voor je gemiddelde

De toets wordt afgenomen in Quayn

Je mag je boek, een samenvatting en/of aantekeningen erbij gebruiken

Welke stof wordt getoetst?

1: Leestekens

2: Leenwoorden

3: Koppelteken en weglatingsstreepje

4: Tussenletters in samenstellingen

5: Hoofdletters en aanhalingstekens

6: Aan elkaar of los?