8.6: Emancipatie en politieke strijd (oude uitgave)

Hoofdstuk 8: Tijd van burgers en stoommachines,
de economische sprong van Europa
Kenmerkende aspecten:

  • 1.  De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
  • 2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 
  • 3. Discussies over de 'sociale kwestie'
  • 4. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme
  • 5. De opkomst van emancipatiebewegingen
  • 6. Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en uiteindelijk ook vrouwen aan het politieke proces
1 / 22
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 5

This lesson contains 22 slides, with text slides and 5 videos.

time-iconLesson duration is: 120 min

Items in this lesson

Hoofdstuk 8: Tijd van burgers en stoommachines,
de economische sprong van Europa
Kenmerkende aspecten:

  • 1.  De industiële revolutie die de basis legde voor de industriële samenleving
  • 2. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie 
  • 3. Discussies over de 'sociale kwestie'
  • 4. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme
  • 5. De opkomst van emancipatiebewegingen
  • 6. Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en uiteindelijk ook vrouwen aan het politieke proces

Slide 1 - Slide

Brits kiesstelsel aangepast
  • Van oudsher: macht vorst beperkt, 
  • Hogerhuis (benoemd voor leven) en
  • Lagerhuis (districtenstelsel) invloedrijk
  • Kiesstelsel sinds 1688 niet meer veranderd >
  • achterhaalde indeling districten >
  • invloed adel groot, invloed rijke burgerij beperkt
  • ook arbeiders eisten meer invloed >
  • revolutiedreigingen > gezag reageerde gewelddadig oa Manchester (1819)
  • Reform Act (1832): 
  • herindeling kiesdistricten + uitbreiding kiesrecht (mannen)

Slide 2 - Slide

De chartisten
  • Roep om hervormingen bleef, oa:
  • 'People's charter' > chartisten (1838):
  • - algemeen mannenkiesrecht
  • - jaarlijks geheime verkiezingen
  • - uitbreiding passief kiesrecht
  • - vergoeding parlemenstleden
  • - verdere herindeling kiesdistricten
  • Beweging zakte in door:
  • sociale wetgeving + andere actoren
William Lovett
Feargus O"Connor

Slide 3 - Slide

Feminisme in Nederland:
  • Nederland in 19e eeuw in economisch opzicht uitzonderlijk:
  • - pas laat industrialisatie
  • - participatie vrouwen in arbeidsproces erg laag > man kostwinner
  • Ook in Nederland onvrede over achtergestelde positie van de vrouw:
  • Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs:
  • - vrouwenkiesrecht
  • - scholing
  • - gelijke kansen op arbeidsmarkt
  • - tegen juridische achterstelling
Aletta Jacobs
W. Drucker

Slide 4 - Slide



Ook in andere landen kwam feminisme op, oa in Engeland:
de suffragettes.
Beelden van een heftige actie

Slide 5 - Slide

Slide 6 - Video

Ook in Amerika feministen:

Speech Sojourner Truth: abolitioniste en feministe 
(1797-1883)

Slide 7 - Slide

0

Slide 8 - Video

Slide 9 - Slide

Feminisme:
Aanvankelijk vooral strijd voor kiesrecht vrouwen (suffragettes)
  • door bourgeois-vrouwen:
  • via de politiek positie verbeteren
  • ook protesten voor:
  • - recht op echtscheiding
  • - hogere verdiensten
  • - scholingsmogelijkheden, oa Aletta Jacobs:

Slide 10 - Slide

Twee documentaires:
1. Beeld van Aletta Jacobs ( 2.5 min)
2. Vroeger en zo: Aletta strijd voor vrouwen
(15 min)

Slide 11 - Slide

0

Slide 12 - Video

Slide 13 - Video

In Nederland ook: emancipatie van de katholieken
  • Achterstelling na afloop van de Opstand (1648) 
  • 1848: Vrijheid van godsdienst (Thorbecke)
  • Onderdelen emancipatie katholieken:
  • benoeming bisschoppen, bouw RK Kerken ipv
  • schuilkerken:

1887

Slide 14 - Slide

RK Schuilkerken in Nederland


Dit is in Abrahams Schoot, RK, Gorinchem
De Rode Hoed, A'dam
Maria en Ursula kerk, RK, Delft
Penninckshuis, Doopsgezind, Deventer

Slide 15 - Slide

Sint-Nicolaaskerk, Sint Nicolaasga
1887 (J.D. van der Weide)
Sint Jacobskerk, Den Haag
1875 - 1878 (Pierre Cuypers)

Slide 16 - Slide

In Nederland ook: emancipatie van de katholieken
  • Achterstelling na afloop van de Opstand (1648) 
  • 1848: Vrijheid van godsdienst (Thorbecke)
  • Onderdelen emancipatie katholieken:
  • benoeming bisschoppen, bouw RK Kerken, politiek zelfbewustzijn:
  • Schoolstrijd:
  • - samenwerking confessionele stromingen
  • - inzet: financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs
  • - standpunten verschillende stromingen:
1887

Slide 17 - Slide

Schoolstrijd:

  • Houding diverse 'stromingen' in de politiek:
  • Liberalen: 
  • 'wie iets bijzonders wil, moet een bijzondere bijdrage leveren'  > tegen
  • Confessionelen:
  • 'openbaar onderwijs heeft te weinig oog voor traditie en religieuze waarden'   > voor
  • Socialisten:
  • 'overheid moet christendom niet subsidiëren'  > 
  • tegen

    einde schoolstrijd: Pacificatie, 1917
    Zie Marx: 'Godsdienst is opium voor het volk'

    Slide 18 - Slide

    In Nederland ook: emancipatie van de katholieken
    • Achterstelling na afloop van de Opstand (1648) 
    • 1848: Vrijheid van godsdienst (Thorbecke)
    • Onderdelen emancipatie katholieken:
    • benoeming bisschoppen, bouw RK Kerken, politiek zelfbewustzijn:
    • Schoolstrijd:
    • - samenwerking confessionele stromingen
    • - inzet: financiële gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs
    • - directe aanleiding tot:

    Slide 19 - Slide

    Partijvorming:
    • Abraham Kuyper:
    • Oprichting Anti-Revolutionaire Partij (1879) 
    • Ferdinand Domela Nieuwenhuis:
    • Sociaal Democratische Bond (1882) nav:
    • de sociale kwestie
    • Pieter Jelles Troelstra:
    • Sociaal Democratische Arbeiders Partij (1894):
    • breuk met SDB (parlementaire actie ipv revolutie)
    • Belangrijk succes arbeidersemancipatie:
    • uitbreiding kiesrecht:
    • - 1887: 'caoutchouc-artikel' ipv censuskiesrecht
    • - 1917: algemeen mannenkiesrecht + passief vr.
    • - 1919: vrouwen ook actief kiesrecht

    Slide 20 - Slide

    Grondwetswijziging 1917:
    'pacificatie'
    • onder druk van WO I
    • drie 'kwesties' in 1 X opgelost:
    • - schoolstrijd: 
    •    financiële gelijkstelling 
    • - kiesrecht:
    •    algemeen mannenkiesrecht
    • - kiesstelsel
    •    evenredige vertegenwoordiging >
    • liberalen: 31 > 15 zetels
    • socialisten: 15 > 22 zetels
    • confessionelen: helft aantal zetels
    kabinet Cort van der Linden

    Slide 21 - Slide

    0

    Slide 22 - Video