Herhaling les 1, 2, 3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Welkom!

Zit je op je eigen plek?

WC-check? Gaan voor de les begint

Ligt je boek, schrift en pen/potlood op tafel?

Dan wacht je in stilte tot we beginnen

Thema 5/6 - Ecologie

Ecologie

KB

6.1 - Eten en gegeten worden 

6.2 -  Piramiden

6.3 - Koolstofkringloop 

6.4 - Biologisch evenwicht

6.5 - Aanpassingen bij dieren

6.6 - Aanpassingen bij planten

BB

5.1 - Fotosynthese en verbranding

5.2 - Eten en gegeten worden

5.3 - Organismen en hun leefomgeving

5.4 - Aanpassingen bij dieren

5.5 - Aanpassingen bij planten

5.6 - Ecologisch onderzoek doen

Aan de slag

Eerst: afmaken paragraaf 1+2

Dan: Nakijken paragraaf 1+2 (Magister, studiewijzers, biologie klas 3)

Daarna: Oefenopgaven ecologie

Alle opgaven zijn huiswerk voor dinsdag 25/11

Doelen van deze les

Je kan uitleggen wat de fotosynthese is, welke stoffen er voor nodig zijn en welke stoffen worden gemaakt (BK)

Je kan uitleggen wat de verbranding is, welke stoffen er voor nodig zijn en welke stoffen worden gemaakt (BK)

Je kan uitleggen wat voedselrelaties zijn (K)

Je omgeving

Dieren en planten worden beïnvloed door hun omgeving

Alles om je heen beïnvloed wat je doet en hoe je leeft

Organismen en hun omgeving hebben een relatie

Ecologie - het bestuderen van de relatie tussen organisme en omgeving

Fotosynthese

Wie doen het?

Wat is er nodig?

Wat ontstaat er?

Verbranding

Wie doen het?

Wat is er nodig?

Wat ontstaat er?

Wie eet wat

Wat eten planten?

Energie van planten naar dieren

Producenten: Planten

Consumenten: Planteneters (1e orde) / Vleeseters (2e orde of hoger) / Alleseters

Energierijk en energiearm

Stoffen kunnen energierijk of energiearm zijn

Energierijke stoffen - voedingsstoffen (Glucose, eiwitten, vetten)

Energiearme stoffen - overige stoffen (zuurstof, water, mineralen, enz.)

Dieren

Kunnen niet hun eigen voeding maken

Ze eten planten of andere dieren -> consumeren

Drie soorten dieren:

Planteneters – eten alleen planten (koe, paard, rups)

Vleeseters – eten alleen dieren (leeuw, havik, haai)

Alleseters – eten zowel planten als dieren (mens, varken)

Dieren en planten hebben een voedselrelatie als ze elkaar eten/gegeten worden (dieren zijn consumenten)

Voedselrelatie

Noteer je altijd op dezelfde manier:

Plant -> planteneter -> vleeseter 1 -> vleeseter 2

Voorbeeld: Boomblad -> rups -> koolmees -> havik

Dit noem je een voedselketen

Elk onderdeel van de keten is een schakel

Meerdere voedselketens bij elkaar vormen een voedselweb

Voedselketen

Planten staan onderaan (of links)

Daarna planteneters

Daarna vleeseters

Gras -> Koe -> Mens

Voedselweb

In natuur vaak ingewikkelder: 

meerdere ketens (door elkaar)

Rol in het ecosysteem

Alle organismen een rol

Producent -> produceert, maakt

Consument -> consumeert, gebruikt

Reducent -> reduceert, verkleint

Producent   -    consument    -   reducent

Producent/consument/reducent

Rollen

• Producent
• Consumenten 1e orde
• Consumenten 2e orde
• Consumenten 3e orde
• Reducent

Reducenten

Bacteriën en schimmels
ruimen dode organismen

op. --> reducenten

Hierbij komen 
voedingsstoffen vrij

reducenten 

• reducenten

Stoffen van planten komen via dieren, afvaleters en reducenten uiteindelijk weer bij planten terecht.

Voedselpiramide (aantallen)

Er zijn veel meer rupsen dan haviken, waarom?

Elk dier of plant bevat energie

Elk dier of plant heeft een bepaalde hoeveelheid energie nodig

Organismen die elkaar eten zetten we in een voedselpiramide

Dit is een piramide van aantallen

Er zijn veel meer blaadjes dan rupsen

Er zijn meer rupsen dan koolmezen

Er zijn meer koolmezen dan haviken

Voedselpiramide (biomassa)

Piramide van biomassa

Piramide van biomassa:

Een deel van de voedingsstof wordt gebruikt om te leven

Een deel is onverteerbaar

Totale biomassa van alle rupsen is kleiner dan het totale biomassa van alle bladeren die ze eten

Er verdwijnt energie: Energieverlies

Individu, populatie, ecosysteem

Je omgeving

Dieren en planten worden beïnvloed door hun omgeving

Alles om je heen beïnvloed wat je doet en hoe je leeft

Organismen en hun omgeving hebben een relatie

Ecologie - het bestuderen van de relatie tussen organisme en omgeving

Beïnvloed door factoren

Biotische factoren - alles wat leeft of afkomstig is van iets levends

Abiotische factoren - alles wat niet leeft, geleefd heeft of zal gaan leven

Individu, populatie, ecosysteem

1 organisme - individu

een groep organismen van het zelfde soort - populatie

gebied waarin populaties van verschillende soorten samen leven - ecosysteem

Ecosysteem is alle biotische en abiotische factoren bij elkaar

Koolstofkringloop

Koolstof zit in koolstofdioxide

Wordt door de plant 'opengebroken' en verwerkt in glucose

Glucose komt weer bij dieren terecht, die verbranden het

Door verbranding ontstaat koolstofdioxide

Populatiegrootte

Populaties blijven in balans

Als biotische en/of abiotische

factoren veranderen, verandert

de populatiegrootte mee

biologisch evenwicht -

balans in populatie

Overlevingskans

vb. 

Guppy's gaan dood onder 5 graden

Guppy's gaan dood boven 38 graden

Leven het 'best' bij 22 graden