Herhaling H2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 2: Griekse Wereld

2.1 Van paleis naar poleis

Hoe ontstonden Griekse stadstaten en waardoor was kolonisatie nodig?

Minoische cultuur

1. 3000 v.Chr. rondom de middellandse zee overal landbouw
2. Ontstaan van zeilschepen i.p.v. roeischepen -> verdere reizen mogelijk
3. Paleis-economie: gebied wordt vanuit het paleis bestuurd -> voedsel in paleis opgeslagen en verdeeld
4. Geschreven taal lijkt op hieroglieven maar is nooit ontcijferd

Mykeense cultuur

Rond 1450 veroveren Grieken van het vasteland het eiland Kreta

We spreken nu van de Mykeense cultuur (dit zijn de Grieken van de Trojaanse oorlog)

De donkere eeuwen

Rond 1200 v.Chr. verdwenen plots de steden, paleizen en het schrift. Ook de handel hield op

Terug naar leven in kleine boerengemeenschappen ->weinig bronnen ->daarom "donkere eeuwen" 1100-800 v.Chr.

Polis en kolonisatie

• Al snel groeit de bevolking snel > tekort aan voedsel.
  
  
• Nieuwe gebieden zoeken om steden te stichten > Kolonisatie
  
  
• Tussen 750 en 550 v.Chr ontstaan van stadsstaten rondom de Middellandse zee.
• Zorgde voor voedsel en handel.

2.2 Strijden voor vrijheid

Hoe ontstond in Athene een democratie en hoe raakten de Grieken met de Perzen in oorlog en wat waren de gevolgen daarvan?

Vele stadstaten

• Verschillende stadstaten allemaal hun eigen wetten en regels.
  
  
• Verschillende vormen van bestuur.
  
  
• Oligarchie > kleine groep machthebbers.
• Monarchie > een koning aan de macht.
• Aristocratie > mensen van adel aan de macht

De Atheense democratie

• Athene in eerste instantie ook een aristocratie > grote onvrede onder de bevolking.
• 594 v.Chr: conflict dreigde, Solon werd gekozen om nieuwe wetten te maken.
• Solon bepaalde dat voortaan bezit bepaalde hoeveel invloed je had op het bestuur, en dus niet je afkomst
  
  
• 546 v.Chr: Peisistratos greep met zijn leger alle macht > Tirannie.
• 509 v.Chr: Opstand tegen de zoon van Peisistratos onder Kleisthenes.
  
  
• Kleisthenes maakte van Athene een Democratie.
• Iedere vrije Atheense man mocht stemmen in de volksvergadering, mits je zelf aanwezig was > Directe Democratie

De Ionische opstand

Ionië lag in het Perzische rijk, maar er lagen veel Griekse kolonies

De kolonies waren niet blij met de hoge Perzische belastingen

Toen Perzische ook de Griekse zeehandel hinderde kwamen de Ionische steden in opstand (499 V.C.)

De Eerste Perzische oorlog

Athene en Eretria kwamen Ionië te hulp. Ze bevrijdden Ionië en plunderde de Perzische stad Sardes

In 490 V.C. ging Perzische aan land bij Marathon

Sparta kwam niet te hulp maar toch versloegen de Atheners de Perzen

De tweede Perzische oorlog: Thermopylae

Koning Xerxes van Perzische liet in 480 V.C. een brug bouwen over de Hellespont om zijn leger te kunnen verplaatsen

De Grieken wachtten de Perzen op bij Thermopylae, een nauwe bergpas.

Een verrader wees de Perzen op een andere route en de Grieken werden verslagen bij Thermopylae. 

De Tweede Perzische oorlog: Salamis

De Perzen plunderde Athene, de Atheners vluchtten naar het eiland Salamis

Door de grote vloot van de Grieken werden de Perzen bij Salamis (478 V.C.) een jaar later werd ook het landleger verslagen

De overwinningen gaven de Grieken zelfvertrouwen

2.3 Athene & Sparta

Welke verschillen waren er tussen Sparta en Athene en wat waren de oorzaken en gevolgen van de Peloponnesische Oorlog?

Sparta

Sparta:

• monarchie met zelfs twee koningen. In vredestijd waren ze rechter en priester, in oorlogstijd voerden ze het leger aan. 
  
• volksvergadering van mannelijke burgers had weinig macht. 
  

Maar 5 mensen namen de belangrijkste beslissingen.

Athene

Peloponnesische oorlog (431-404 v.Chr.)

- Strijd om macht en invloed in Griekenland.

- Spartanen sterkst op het land.

- Atheners sterkst op zee.

Na 30 jaar wint Sparta, beide steden waren door de oorlog verzwakt.

na de oorlog:

- Athene moet zijn stadsmuren afbreken.

- Athene moet zijn oorlogsschepen afbreken

- Athene moet de democratie afschaffen.

2.4 Het hellenisme

Hoe zorgde het hellenisme voor de verspreiding van de Griekse cultuur?

Filippus II (koning van Macedonië):

- Nam na de Peloponnesische oorlog de Griekse steden over.  

- Dwingt de Grieken om hem als koning te accepteren.

- één rijk van alle stadstaten maken (behalve Sparta)

- Samen de Perzen aanvallen en het rijk uitbreiden.

- Vermoord voordat hij zijn plannen uit kan voeren.

Alexander de Grote:

- Enorm rijk

- Wil heersen 'tot het einde van de wereld'

- valt India binnen maar zijn leger wil niet meer vechten.

- Gewond trekt hij terug.

- plotseling overleden op 32 jarige leeftijd.

- Na zijn dood willen zijn generaals allemaal een eigen koninkrijk en valt het rijk in vier delen uiteen.

Hellenisme:

- Overwonnen volken namen Griekse kunst, filosofie en wetenschappen over.

- Generaals trouwden met vrouwen uit veroverde gebieden.

- Alexander stichtte steden naar Grieks voorbeeld om zo eenheid in het rijk te krijgen.

2.5 Van mythe naar wetenschap

Hoe ontwikkelde zich het wetenschappelijk denken in Griekenland?

Griekse goden

• Net als in Egypte: geloof in meerdere goden > Polytheïsme
  
  
• Goden en godinnen allemaal hun eigen taak. 
  
  
• Grieken geloofden dat de Goden verantwoordelijk waren voor de natuur, ziektes, een goed huwelijk, kinderen krijgen etc. 
  
  
• Griekse Goden vormden één grote familie als het ware > wel waren ze onsterfelijk.
  

Mythen

• Grieken vertelden elkaar allerlei verhalen over goden, halfgoden en helden > Mythen. 
  
  
• Vaak een gebeurtenis die gebeurd was maar daarna doorverteld en ‘spannender’ gemaakt dan het was.
   
• Bekende mythen:
  - de Ilias > Trojaanse oorlog
  - de Odyssee > de zwerftocht van koning Odysseus na de Trojaanse oorlog. 
  

Van Mythe...

Stel je voor....

   ...naar wetenschap           (600 v Chr)

De wereld/natuur begrijpen door: 

• observeren/ bestuderen
  
• redeneren 
• => Filosofen
• => wetenschap 
  

Contact met volken met ander mythen zorgt voor twijfel. 

Thales van Milete

Filmpje

Socrates

• Eén van de belangrijkste Atheense filosofen
• Goed en kwaad (Ethiek)
• Socratische manier van vragen stellen
• Oplossen van problemen

Waarom hadden de Griekse hun goden?

1. Ze hadden veel steun aan hun goden
2. Grieken probeerden door middel van Goden de wereld te verklaren
4. Ze vonden de goden fijn.

Wat is een polis?

Waarom begonnen de Grieken met kolonisatie?

Wie mochten meebeslissen in de Atheense democratie?

1. slaven
2. vreemdelingen
3. vrouwen
4. mannen

Monarchie, Democratie, Tirannie of Aristocratie?
De Atheense politicus Aristotoi vermoordde zijn tegenstanders en greep de macht

1. Monarchie
2. Democratie
3. Tirannie
4. Aristocratie

Wie won de Perzische oorlogen

1. De Grieken
2. De Romeinen
3. De Perzen
4. De Macedoniërs

Hoeveel Perzische oorlogen voerde de Grieken.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Deze opdracht gaat over de oorlogen tussen Perzië en de stadstaten in Griekenland.

Welke uitspraak is JUIST?

1. Tijdens de Perzische oorlogen kreeg het Perzische rijk de hulp van Athene, toen het met Sparta in conflict kwam.
2. Tijdens de Perzische oorlogen kreeg het Perzische rijk de hulp van Sparta, toen het met Athene in conflict kwam.
3. Tijdens de Perzische oorlogen streden de stadstaten Athene en Sparta gezamenlijk tegen het Perzische rijk.
4. Tijdens de Perzische oorlogen waren de Griekse stadstaten zo verdeeld dat ze machteloos stonden tegenover de Perzen.

De Peloponnesische Oorlog werd gevoerd tussen................?

1. Sparta en Korinthe
2. Sparta en Athene
3. Athene en Rhodos
4. Athene en Pella

Goed of fout?

Athene en Sparta werden op een andere manier bestuurd.

1. Goed
2. Fout

I. Athene lag in Griekenland, Sparta niet.
II. Athene was een stadstaat, Sparta niet.

1. stelling I is juist, stelling II is onjuist.
2. stelling I is onjuist, stelling II is juist.
3. Stelling I en II zijn allebei juist
4. Stelling I en II zijn allebei onjuist

In 332 v. Chr. werd Egypte veroverd door:

1. Toetanchamon
2. Alexander de Grote

Wat is hellenisme?

1. Verspreiding Griekse Cultuur
2. Verspreiding Grieks-Romeinse Cultuur
3. Veroveringen van Alexander de Grote
4. Veroveringen van Julius Caesar

Met deze opdracht beantwoord je de vraag van de paragraaf. Vul de juiste woorden op de juiste plek in. 

Let op: je moet niet alle woorden gebruiken. 

Door goed te kijken naar de wereld om hen heen, probeerden Griekse                                   en                              

de wereld om hen heen te begrijpen, zonder hulp te vragen aan hun                                   . 

Door heel goed te                                    konden                                    deze wereld óók goed namaken. Hun 

beelden waren                                   : ze leken wel echt te leven. 

De wetenschap en de architectuur van de Grieken was zo goed dat de                                    er veel van 

overnamen. De kunst en cultuur van de Grieken en de Romeinen noemen we de                                    cultuur.

filosofen

Romeinen

klassieke

filosofie

mythe

levensecht

wetenschappers

details

kunstenaars

Hippokrates

kijken

goden

Dit is een variatie op bestaande opdracht 12