4 havo 10 maart

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

10 maart

Werk in tweetallen of in een groepje. Elke leerling vult wel zijn of haar eigen LessonUp in!
Volg elke slide en lever je antwoorden in. Heb je vragen? Stel ze aan je docente via Teams. Succes!
Klaar hiermee? Begin aan je huiswerk.

Uitleg

Omdat in de middeleeuwen anders werd geschreven dan vandaag de dag, zijn de originele teksten vaak moeilijk te lezen door een modern publiek. Om deze tekst leesbaar te maken voor een modern publiek worden ze getranscribeerd. Dat betekent dat de middeleeuwse tekens letter voor letter over worden gezet naar moderne leesbare letters. Aan de hand van instructies gaan jullie in tweetallen aan de slag met het transcriberen van een fragment uit de middeleeuwse Marialegende, de Beatrijs. Eerst wat vragen..

Wat is een belangrijk kenmerk van de middeleeuwen?

1. Het geloof stond centraal.
2. De klassieken stonden centraal.
3. De mens stond centraal.
4. Ridders hadden een geweten.

Geestelijke letterkunde...

1. .. vertelt over de agrarische maatschappij.
2. .. roept op tot christelijk leven.
3. .. vertelt over ridders.
4. .. vertelt over de eercultuur.

Bekijk eerst het filmpje in de volgende dia.

De kinderen van Beatrijs worden uiteindelijk goed verzorgd, omdat..

1. Beatrijs zich richt tot God en heeft gebiecht.
2. Beatrijs prostituee is geworden.
3. Beatrijs drie dezelfde dromen heeft gehad.
4. het verhaal van Beatrijs is verteld aan het volk.

Voorbeeld transcriptie

Hierboven zie je een fragment uit de Beatrijs. Je ziet dat elke eerste letter van de zin rood gemarkeerd is. Ook is de afbeelding een eerste letter. De letter "S" ziet er meer uit als een "f" met enkel een half horizontaal streepje. De "f" heeft in deze tekst een veel duidelijke horizontaal streepje aan de rechterkant. De "n", de "r" en de "u" kunnen veel op elkaar lijken.

 Letters worden aan elkaar geschreven. Bijvoorbeeld in regel 2 staat "cleine" terwijl dit ook gezien kan worden als "deine". In regel 1 staat echter al "dichten" als tweede woord. Daar hebben we gezien dat de "d" er anders uitziet.

Transciberen houdt in: in onze letters overschrijven. De eerste zin transcibeer je dan als:
'Van dichten comt mi kleine bate'. In modern Nederlands vertaal je dat als: 'Schrijven levert me weinig op.'

Transcribeer de tweede zin. Wat staat er?

1. Die hede vaten mi dat ict late Ende minen fin met en vertave
2. Die hede raten mi dat ict late Ente minen sin met en vertare.
3. Die cleine raden mi dat ict late Ente tinen sin met en vertare.
4. Die liede raden mi dat ict late Ende minen sin met en vertare.

Hoe kun je de tweede zin vertalen?
Die liede
raden mi dat ict late
Ende minen sin met
en vertare.

Tip: Lees het hardop voor. Dan begrijp je het sneller.

1. De mensen raden me aan het te laten en mijn zin niet te verliezen.
2. De mensen raden me aan het te laten en mijn geest niet te pijnigen.
3. De lieden (mensen) raden me aan mijn tijd niet te verdoen.
4. De liedjes raken me en ik krijg zin om te schrijven.

Lees deze zin nog eens: Die liede
raden mi dat ict late
Ende minen sin met
en vertare.

In de middeleeuwen werden woorden vaak samengetrokken. Hoe zou je 'ict' in deze tijd opschrijven?

1. ict
2. ik de
3. ik het

                             Lees door:

De schrijver gebruikt afkortingen. Deze kunnen een aantal vormen hebben. De eerste die in dit fragment staat, komt er maar één keer in voor. Het is enkel een "M" met een verticaal streepje erboven. Dit betekent: "Maer".

De tweede afkorting is een horizontaal streepje. In het fragment kan dit twee dingen betekenen; de eerste is dat er een "n" achter de letter moet, in het geval van het woord "en" met een streepje of de "n", betekent het dat er "de" achter moet, waardoor je het woord "ende" krijgt. 

Waar zie je een 'M' met een
verticaal streepje en waar zie
je een 'n' met een horizontaal
streepje?

1. m = regel 6 n = regel 7
2. m = regel 6 n = regel 1
3. m = regel 3 n = regel 7

Welke uitleg zou je maandag graag herhaald willen hebben? Heb je andere vragen of opmerkingen? Noteer ze hier.

Tijd om aan de slag te gaan met het huiswerk.

Huiswerk voor maandag:
Transcribeer het gehele stukje tekst. Je vindt het document en de herhaling van de uitleg in de SOM jaarbijlagen óf bij het huiswerk. Schrijf het stukje uit en stuur jouw/jullie transcribering vóór maandag via Teams naar je docente.