7.1 Natuur als bron

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lesdoelen:

• Hoe denken Romantici over de Verlichting?
• Wat is het Sublieme?
• Wat is programmamuziek?

7.1 Natuur als bron

Das Eismeer (De IJszee) is een schilderij, gemaakt in 1823-1824 door de Duitse schilder Caspar David Friedrich (1774-1840). 

• Romantiek = individuele expressie.

• Romantici = natuur belangrijke inspiratiebron = oerkracht die nietigheid mens laat zien.

• Rationalistisch denken uit Verlichting staat tegenover natuur van puurheid en onverdorvenheid.

"De schilder moet niet alleen schilderen wat hij voor zich ziet, maar ook wat hij in zichzelf ziet."

Caspar David Friedrich: (1774-1840)

"Zichtbare natuur is een verschijning van het onnoembare. Om dat te ervaren heb je verbeeldingskracht nodig."

Wie zich in schilderij 'Wandelaar boven de nevelzee' verplaatst, wordt overweldigd. = Sublieme = bijna religieuze ervaring die ontstaat wanneer we grenzeloze natuur bekijken.

Wat zie je hier?

• Academische traditie: landschappen op schilderijen dienen als decor voor menselijke activiteiten. 

• Maar in Turners schilderij 'Sneeuwstorm en stoomboot' (1842) is mens nauwelijks aanwezig en is natuur hoofdonderwerp.

• Het schip is klein en nietig en niet opgewassen tegen de natuur.
• In penseelvoering ook nadruk op beleving. Geen duidelijke details maar brede kwaststreken die als een cycloon rond het schip draaien. Bijna abstract. 
• Subjectieve weergave natuur.

Romantici geloven niet meer in vooruitgang uit Verlichting.

Verlichting: Overtuiging uit 18de eeuw die streeft naar rationeel (=verstandelijk) verwerven van kennis. Kennis zal leiden tot het 'verlichten' van de mensheid.

Amerikaanse kunstenaar Frederic Edwin Church 'Syrië aan zee' (1873)

Romantiek ook programmamuziek: muziek die een verhaal uitbeeldt.

• Richard Strauss: 'Also sprach Zarathustra':

• In aanzwellende/crescendo opening verbeeldt Strauss een zonsopkomst met donkere bassen, schetterende koperpartijen en knallende pauken.

• Strauss neemt afscheid van strakke, evenwichtige klassieke muziek. Klankkleur en dynamiek worden belangrijker. De luisteraar wordt overdonderd door de muziek.

Geleerd?

• Romantiek <> Verlichting?
• Sublieme?
• Programmamuziek?

Opdracht:

Een heel belangrijke schrijver uit de Romantiek is Victor Hugo. Hij schreef onder andere de boeken 'de klokkenluider van de Notre Dame' en 'Les misérables'

Je krijgt nu een trailer te zien van de verfilming van Les Misérables. 

• Daarna ga je aan de hand van de 5 W's uitzoeken waar het verhaal over gaat. Dit schrijf je op. De 5 W's zijn Wie, wat , waar, wanneer, waarom. Zie volgende dia.

• wie Wie zijn de personages in het stuk?

• wat Wat zijn de personages aan het doen, wat gebeurt er in het stuk? Het gaat hier het plot, het conflict, de spanningsopbouw (bijvoorbeeld: inleiding, opbouw, climax, afloop).

• waar Waar speelt het stuk of de scène zich af? Het gaat om de plaats, ruimte, locatie waar het stuk zich afspeelt.

• wanneer Wanneer speelt het stuk of de scène zich af, in welke tijd? Het gaat over plaatsing in de historische tijd en over de tijdsverloop in het stuk. Bijvoorbeeld: chronologisch, fragmentarisch, tijdsprongen, flash back, flash forward.

• waarom Wat is het motief van de personages? Het gaat over de beweegreden van de handeling.