6.2 Politiek en cultuur van de republiek

6.2 
Politiek en Cultuur van de Republiek 
1 / 36
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 4

This lesson contains 36 slides, with interactive quizzes, text slides and 5 videos.

time-iconLesson duration is: 30 min

Items in this lesson

6.2 
Politiek en Cultuur van de Republiek 

Slide 1 - Slide

Noem de namen van de tijdvakken waarin zich dit afspeelt!
Tijdvak 5, de tijd van ontdekkers en hervormers en tijdvak 6, de tijd van regenten en vorsten

Slide 2 - Slide

Bestand 1609-1621
Voordelen (Van Oldenbarnevelt) 
  • Gunstig voor de handel. 

Nadelen (Maurits) 
  • Spanje versterkt troepen.
  • Minder roem te vergaren.
  • Herstel van het Katholicisme. 

Slide 3 - Slide


Ruzie tussen machtige mannen



  • Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt wilde bezuinigen op het leger. Prins Maurits wilde dat niet. 
  • De ruzie loopt volledig uit de hand en in 1618 zette Maurits de gewesten op tegen Van Oldenbarnevelt en liet de raadspensionaris gevangen zetten.
  • Een jaar later liet Maurits de raadspensionaris onthoofden.





De onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt in Den Haag.

Slide 4 - Slide


Frederik Hendrik 
1625






  • Volgt zijn halfbroer Maurits op
  • Ondertussen ging de strijd weer verder
  • Bleek een bekwaam generaal te zijn

Slide 5 - Slide

Frederik Hendrik overlijdt in 1647

Slide 6 - Slide

Vrede van Munster 1648







  • Vrede met Spanje. Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.

Slide 7 - Slide

Het bijzondere van het schilderij van het vredesverdrag is:
A
Het origineel hangt in het Rijksmuseum
B
De schilder kwam op het nippertje in Münster aan
C
Het was pas 10 jaar na het vredesverdrag klaar
D
De schilder staat tussen de onderhandelaars

Slide 8 - Quiz

Willem II, zoon van Frederik Hendrik, 14 jaar
Maria Stuart, 9 jaar
Geen gelukkig huwelijk

Slide 9 - Slide

Willem II overlijdt plotseling in 1650

Slide 10 - Slide


Zonder stadhouder verder
1650-1672


  • Stadhouder Willem overlijdt onverwachts in 1650 
  • Zijn zoon (erfopvolger) is nog niet eens geboren (pas acht dagen later)

  • Sommige regenten vinden dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen.






Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

Slide 11 - Slide

Waarom wilden de regenten geen nieuwe stadhouder?
A
Stadhouders waren legerleiders. Niet meer nodig nu er vrede was.
B
De Oranjes werden te duur voor de schatkist.
C
Ze wilden de macht niet delen met de Oranjes.
D
Via de huwelijken met de Oranjes kreeg het buitenland te veel invloed in de Republiek.

Slide 12 - Quiz


Zonder stadhouder verder
1650-1672




  • Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
  • Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!






Welke symbolische betekenis had dit schilderij? Het antwoord wordt gegeven in het filmpje op de volgende sheet.

Slide 13 - Slide

Slide 14 - Video

Bemoeienis met de Noordse oorlogen
1655-1660

Vrije toegang tot de Oostzee (moedernegotie) was voor de Nederlanden van levensbelang

Slide 15 - Slide

Slide 16 - Video

Johan de Witt
Vanaf 1653 raadspensionaris

Een meester in het onderhandelen

Na een periode van rust ontstaan er ook conflicten met Engeland en Frankrijk

Slide 17 - Slide

Slide 18 - Video

Michiel de Ruyter van scheepsjongen tot admiraal. Eind 16de, begin 17de eeuw was er volop sociale mobiliteit.

Als je niet weet wat sociale mobiliteit is, zoek dat dan even op.

Slide 19 - Slide

Chatham
In 1667, midden in de Tweede Engelse Zeeoorlog, beleefde Michiel de Ruyter zijn grote moment.

De Engelse vloot werd voor een groot deel vernietigd en de Royal Charles werd meegenomen naar Holland. Dit dwong Engeland tot de vrede van Breda, 1667.

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

Wereldeconomie  en concurrentie
- Acte van Navigatie 1651
Hierdoor zeeoorlogen tussen de Republiek en Engeland
- Na de Tweede Engelse Zeeoorlog (1665-1667), Vrede van Breda:
Engeland kreeg Nieuw-Amsterdam (het latere New York) en Nederland kreeg in ruil daarvoor Suriname

SIC FINES NOSTROS, LEGES TVTAMVR, ET VNDAS
Je ziet de Leo Batavus, de Nederlandse leeuw. Wat wilde de Republiek met deze penning laten zien?

Slide 22 - Slide

Na de vrede van Breda bleven Engeland en Frankrijk jaloers op de welvaart van de Republiek

Slide 23 - Slide


Hoe zet Amsterdam zich neer als het handelscentrum van de wereld?

Amsterdam beheerst de wereld
Hoorn des overvloeds, de winsten
Handelaren uit alle windstreken
Op de achtergrond de handelsschepen
Enorme variatie in handelswaar
Een rijke stad
De god Hermes van de handel waakt over de stad
De Amsterdamse stedenmaagd is het middelpunt

Slide 24 - Slide

Slide 25 - Video

Er was geld voor mooie dingen. Welke voorbeelden van bloeiende cultuur zag je in de video

Slide 26 - Open question

Frankrijk
Koning Lodewijk XIV wilde zijn land uitbreiden ten koste van de Spaanse Nederlanden en was jaloers op de Nederlandse welvaart.

Slide 27 - Slide


Het Rampjaar
1672



  • In 1672 vielen  Engelsen, Fransen en Duitsers tegelijkertijd Nederland aan.
  • Op zee wist De Ruijter de Engelsen tegen te houden, maar het landleger is te zwak
  • Sommigen gaven De Witt de schuld: hij had ook het leger moeten versterken
  • Samen met zijn broer Cornelis werd hij afgeslacht en opgehangen






Aan het einde van de middag drongen opgehitste, dronken en woedende schutters de gevangenis binnen en sleurden de broers naar buiten. Cornelis bezweek onder de slagen van geweerkolven. Johan werd door notaris Van Soenen met een piek in zijn gezicht gestoken. Daarna schoot luitenant-ter-zee Maerten van Valen hem van achteren met een pistool in zijn hoofd.

De lijken werden geheel ontkleed, op het Groene Zoodje aan de wipgalg ondersteboven opgehangen, opengereten en gecastreerd. Tenen, vingers, oren, neuzen, lippen en tongen werden afgesneden. De ingewanden werden uit de lichamen gehaald en volgens de ooggetuige en dichter-industrieel Joachim Oudaan deels door de omstanders opgegeten of aan honden te eten gegeven. Hendrick Verhoeff ging er prat op dat hij de harten uit de lichamen had gesneden, iets dat hij de magistraat – de ochtend van de moord – beloofd had te doen. Ze zijn nog jaren tentoongesteld geweest.

Slide 28 - Slide


Toch weer een stadhouder
1672



  • Pas toen de gebieden rond Holland onder water werden gezet (inundatie), gaven de Franse legers het op. De Duitsers hadden zich al teruggetrokken.
  • De Republiek was gered, maar voor veel mensen was duidelijk geworden dat ze niet zonder stadhouder konden: Willem III volgde na 25 jaar zijn vader op







Behalve stadhouder en Prins van Oranje, werd Willem III in 1688 ook Koning van Engeland! Daar heeft hij nog steeds de bijnaam King Billy.

Slide 29 - Slide

Jaartallen
  • 1568-1648: Tachtigjarige Oorlog
  • 1609-1621: Twaalfjarig bestand
  • 1618: Maurits zet de gewesten op tegen Van Oldenbarnevelt
    1619: Van Oldenbarnevelt wordt onthoofd
  • 1625: Maurits overlijdt
  • 1648: Vrede van Münster
  • 1650-1672: eerste Stadhouderloze periode
  • 1672: Rampjaar

Slide 30 - Slide

Waarom was Maurits van Oranje ontevreden over het Twaalfjarig bestand?
A
het bestand beperkte de macht van de raadspensionaris
B
het bestand beperkte de macht van de stadhouder
C
het bestand was niet in het belang van de gewesten
D
het bestand was in het voordeel van de Spanjaarden

Slide 31 - Quiz

Vrede van Münster?
A
1621
B
1642
C
1648
D
1652

Slide 32 - Quiz

Wat was Johan de Witt?
A
Koning
B
Raadspensionaris
C
Stadhouder
D
Hertog

Slide 33 - Quiz

Tegen welk land vocht Michiel de Ruyter zijn tweede zeeslag
A
Frankrijk
B
Spanje
C
Engeland
D
Italië

Slide 34 - Quiz

Wie kreeg met name de schuld van de aanval op de Republiek?
A
Johan van Oldenbarnevelt
B
Johan Kempers
C
Willem III
D
Johan de Witt

Slide 35 - Quiz

Welke van deze twee beweringen over het rampjaar (1672) is waar?
1. In 1672 werd de Republiek aangevallen door Engeland, Frankrijk, Keulen en Münster (Duitse staten)
2. Raadspensionaris Johan de Witt werd door een woedende menigte vermoord.
A
alleen stelling 1 is juist
B
alleen stelling 2 is juist
C
beide stellingen zijn onjuist
D
beide stellingen zijn juist.

Slide 36 - Quiz