Herhaling 1 t/m5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.

Leerwerk toets

H1: paragraaf 1, 2, 3, 4, 5 ( blz 22+23)

Tijdbalk, tijdvakken + periodes

Extra: gemaakte opgaven, lessonups (ELO), eigen samenvatting

Schreef Lof der Zotheid

Begon Reformatie

Heilige Roomse rijk

Terreur in de Nederlanden

Leider van de Opstand

Koning Spanje en Nederland

1.1 Een nieuwe tijd

Middeleeuwen (tot 1500) > Gildes

• afspraken over prijs en kwaliteit
• Alleen ambachtslieden mochten producten maken.

Vroegmoderne tijd (tot 1800) > Ondernemers

• Houden zich niet aan gilde regels
• Kwantiteit boven kwaliteit
• Markteconomie; producten zo goedkoop mogelijk maken en zo duur mogelijk verkopen.
  

Geef een verklaring waarom juist veel ondernemers in Italië waren gevestigd

1.2 De Renaissance

• Rennaissnace = wedergeboorte ( van Romeinse en Grieks cultuur)
  
• Begon omstreeks 1400 in Italië ( overblijfselen van de Romeinen)
• Rijke handelaren / ondernemers wilden van hun rijkdom kunnen genieten (Carpe Diem = pluk de dag).
• Filosofie / Literatuur / Kunst
• De mens staat centraal

Tijdens de middeleeuwen 'memento mori' bedenk dat je sterfelijk bent. Het echte leven begint pas na de dood.

Middeleeuwen

Renaissance

1. Carpe Diem

2. Het leven na de dood is belangrijker

3. Memento mori

4. Humanisten

5. Een sober leven lijden

6. Ambachtslieden

7. Kunstenaars

8. Genieten van het leven

9. Ondernemers

Waarom keek men tijdens de Renaissance juist terug naar de oudheid en niet naar de middeleeuwen?

Humanisten

• Humanitas = menselijkheid
• Onderzoek waarbij de mens centraal stond

Kunst: Anatomisch correcte kunst maken.

Filosofie; Wat is de plek van de mens hier op aarde?

Religieus: Door de eeuwen heen waren er veel fouten in de bijbel geslopen (overschrijven door monniken). Humanisten wilden de originele teksten herstellen.

Is deze stelling juist of onjuist:
'Humanisten waren tegen de kerk'

1. Juist
2. Onjuist

1.3 De kerk valt uiteen

• Erasmus > Lof de Zotheid
• Kaart misstanden in de katholieke kerk aan, wil geen splitsing van de katholieke kerk

1. Verering van heiligen
2. Verering van relikwieën
   
3. Hebzucht/machtslust van geestelijken

• Maarten Luther > 95 stellingen
• Kaart ook misstanden in de katholieke kerk aan, ziet zich genoodzaakt te splitsen van de kerk
  

Waarin verschilden Maarten Luther en Erasmus van elkaar?

Chronologie

1. Erasmus schrijft lof der zotheid
2. Maarten Luther 95 stellingen
3. Maarten Luther verbannen uit de kerk
4. Maarten Luther weigert excuus te maken
5. Maarten Luther vogelvrij verklaart
6. Maarten Luther onderdak van Frederik van Saksen.
7. Begin Reformatie
   

Waarom kozen Duitse vorsten de kant van Maarten Luther?

Gevolg

Periode van godsdienstige oorlogen

1. Duitsland: Karel V  VS  protestantse vorsten
   
2. Frankrijk:  Franse protestanten VS katholieke vorsten
3. Oprichting van de inquisitie; speciale kerkelijke rechtbanken die ketters  veroordeelden tot de dood

Nasleep

1. (vrede van Augsburg) werd er vrede gesloten en mochten vorsten zelf bepalen welke godsdienst ze toestonden.
2.  (Edict van Nantes) Frankrijk zou een katholiek land worden, maar calvinisten kregen ook rechten.
   

Karel V

• Soevereine vorst (de hoogste macht) van het Heilige roomse rijk (alle gekleurde gebieden).

• Nederland bestaat op dat moment uit 17 zelfstandige staten (gewesten).

• Elk gewest heeft zijn eigen bestuurd, wetten en belasting.

• Karel V bestuurt zijn rijk vanuit Brussel (Centralisatie)
  

• Voor de contacten met de gewesten benoemt hij een stadhouder.

• Als Karel V niet in Brussel is benoemt hij een landvoogd als tijdelijke vervanger.
  

Karel V wil overal in zijn rijk dezelfde wetten laten gelden. Wat betekent dit voor de Nederlanden?

Filips II koning van Spanje en de Nederlanden

belangrijk gegeven: diehard katholiek

• Volgt de zelfde lijn als zijn vader : meer belasting en meedogenloze vervolging van protestanten.

• Verblijft niet meer in Brussel maar trekt permanent naar Spanje. Stelt zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogd.

• Protesten laaien op tegen de vervolgingen van de protestanten. O.l.v stadhouder Willem van Oranje

• Edelen vragen in een brief aan de landvoogd om te stoppen met de vervolgingen. Margaretha staat dit tijdelijk toe (tegen de wil van Filips in)
  

• Protestanten beginnen openlijk kerkdiensten te houden in de buitenlucht

• Bij een kerkdienst in Vlaanderen roept een dominee op om vernielingen aan te richten in een nabij klooster; veel protestanten volgen dit voorbeeld in Nederland. De Beeldenstorm

• Margaretha van Parma wordt vervangen door de hertog van Alva samen met een groot leger.

• Alva richt rechtbanken van Inquisitie op in de Nederlanden

• De missie: Nederland katholiek maken aan de hand van terreur.

• Duizenden protestanten vluchten naar Duitsland en Engeland (waaronder Willem van Oranje)
  

Heeft de terreur van Alva het gewenst effect?

1. Ja
2. Nee

De opstand (of tachtigjarige oorlog)

• Nederlandse opstandelingen bestoken Nederland vanaf de zee (watergeuzen)

• 1572 veroveren de geuzen Den Briel (Zeeland)

• Veel Hollandse en Zeeuwse steden verwelkomen de geuzen (en kiezen kant Willen van Oranje)
  

• Willem van Oranje keert terug uit Duitsland om de opstand te leiden.

• Spanjaarden slaan keihard terug (terreur).
  

• Meer mensen kiezen de kant van Willem van Oranje door  de terreur.
  

Geef een verklaring waarom de terreur van Spanje dit keer niet het gewenst effect heeft?

• Door geldverslindende oorlogen (tegen Turkije, Engeland) kan Spanje de oorlog tegen Nederland niet meer betalen.
• Gevolg: De opstand maakt terrein winst.
  

• 1579 nieuwe landvoogd en nieuw Spaans leger.

• De opstandelingen verenigen zich in de Unie van Utrecht

• Willem van Oranje wordt vogelvrij verklaard.
  

• De unie van Utrecht erkent de soevereiniteit van Fillips II niet meer (begin onafhankelijkheid)

• 1584 Willem van Oranje wordt vermoord.
  

Met het uitroepen van de Unie van Utrecht is Nederland een onafhankelijke staat geworden.

1. Ja
2. Nee

Einde opstand?

• Spanje rukt op

• Noordelijke gewesten houden stand
  

• 1588 Republiek der zeven Verenigde Nederlanden

• Prins Maurits (zoon van Willem van Oranje) wordt benoemd tot stadhouder.

• Stadhouder is niet langer plaatsvervangend vorst, maar de militaire leider van de republiek.
  

1648 Vrede van Munster

Propaganda

• Het Wilhelmus werd een populair strijdlied tijdens de opstand.

• Het werd gebruikt als een propaganda middel om het volk te overtuigen.

Leerwerk toets

H1: paragraaf 1, 2, 3, 4, 5 ( blz 22+23)

Tijdbalk, tijdvakken + periodes

Extra: gemaakte opgaven, lessonups (ELO), eigen samenvatting