2.4 Rechtspraak en straffen

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.4 Rechtspraak en straffen

Wat gaan we deze les doen?

Leerdoelen 2.4

In deze paragraaf leer je:

Op welke manier straffen we en wat willen we ermee bereiken?

1. Je kunt uitleggen uit welke 7 stappen een  zitting verloopt (bron 9)
2. 
   

De rechtszaak (1)

• Opening: De identiteit verdachte vaststellen + uitleg over het verloop van de rechtszaak.
• Tenlastelegging: De officier van justitie leest de aanklacht voor.
• Onderzoek door de rechter: De rechter stelt vragen aan advocaat, verdachte, getuigen en officier. Getuigen moeten de waarheid te spreken. Als ze dit niet doen plegen ze meineed. Verdachten hoeven niet de waarheid te spreken en hebben zwijgrecht.

De rechtszaak (2)

• Requisitoir: De officier van justitie geeft aan waarom de verdachte schuldig is en vraagt de rechter om strafeis.
• Pleidooi: Advocaat houdt pleidooi waarin hij verdachte verdedigt. Hij zal om vrijspraak of een lagere straf vragen.
• Laatste woord: De verdachte mag als laatste zijn excuses aanbieden of zijn onschuld proberen te bewijzen.
• Vonnis: De rechter doet zijn uitspraak.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Griffier

publiek

advocaat

rechter

bode

verdachte

slachtoffer

officier van justitie

pers

parket politie

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Griffier

publiek

advocaat

rechter

bode

verdachte

slachtoffer

officier van justitie

pers

parket politie

Waarom straffen we?

• Afschrikking, zorgen dat andere geen misdaad plegen
• Wraak/vergelding
  
• Resocialisatie: verbeteren van gedrag: zorgen dat dezelfde niet meer overtreding begaat
• Veiliger maken van de samenleving, misdadigers achter slot en grendel
• Voorkomen van eigenrichting.
  

Soorten straffen

Hoofdstraffen 

   -Vrijheidsstraf

   -Taakstraf

   -Geldboete

Bijkomende straf                     --> rijbewijs invorderen

Strafrechtelijke maatregel  --> ontneming spullen/geld, TBS

Jeugdstrafrecht

< 12 jaar niet aansprakelijk

HALT

Jeugddetentie 

Doel: resocialisatie

Jeugdstrafrecht

Tot 12 jaar niet vervolgd.

(Jeugdzorg)

12 tot en met 17 = Jeugdstrafrecht/HALT

12-16 = maximaal 1 jaar 

16-18 = maximaal 2 jaar

Ondertoezichtstelling, heropvoeding/resocialsatie

TBS (terbeschikkingstelling)

- iemand kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor zijn daad (hij moet behandelt worden in een TBS-kliniek)
Bijvoorbeeld heel agressieve daders of kinderverkrachters

Leerdoelen

- Ik ken en herken de laatste stap in het strafproces en snap hoe zowel rechtsbescherming als rechtshandhaving hier een rol in spelen

- Ik ken en herken de mogelijke vervolgstappen ná een vonnis van de rechtbank

Kijkvragen

1. Wie bepaalt of Piet voor de rechter komt? 

2. Hoelang mag een verdachte worden vastgehouden? 

3. Wat betekenen de volgende begrippen?

- dagvaarding, meervoudige kamer, enkelvoudige kamer, voorlopige hechtenis, pro forma zitting, tenlastelegging, requisitoir, pleidooi, het vonnis

4. Wat kan Piet doen als hij het niet eens is met de uitspraak?

Hoe komt het tot een rechtszaak?

-De OvJ besluit te vervolgen, dit doet hij/zij namens de samenleving (niet het slachtoffer!). 

-Lichte zaken komen voor één rechter, zware zaken voor de meervoudige kamer

-Iedere verdachte heeft recht op een advocaat, die helpt je bij de verdediging en houdt in de garen dat je een eerlijk proces krijgt.

Welk begrip herken je?
1. Iedere verdachte heeft recht op een advocaat die toeziet op een eerlijk proces.
2. Via een rechtszaak zorgen we ervoor dat criminaliteit niet loont.

1. 1. rechtshandhaving, 2. rechtsbescherming
2. 1. rechtshandhaving, 2. rechtshandhaving
3. 1. rechtsbescherming, 2. rechtshandhaving
4. 1. rechtsbescherming, 2. rechtsbescherming

Verloop van de rechtszaak

1. Opening door de rechter

2. Aanklacht door de OvJ

3. Onderzoek door de rechter

4. Requisitoir met strafeis door de OvJ

5. Pleidooi door de advocaat

6. Laatste woord door de verdachte

7. Vonnis door de rechter

02:13

Het zwijgrecht is een voorbeeld van rechtsbescherming in de rechtszaak

1. waar
2. onwaar

03:34

In welk onderdeel van de rechtszaak zijn we nu?

1. Opening
2. Aanklacht
3. Onderzoek
4. Requisitoir

06:11

Waarom stelt de advocaat deze vraag?

1. Om de waarheid boven water te krijgen
2. Om gaten in het verhaal van de getuige te vinden
3. Om te bewijzen dat de verdachte schuldig is

12:53

Denk je dat de rechter de persoonlijke omstandigheden meeneemt in het vonnis?

Ja

Nee

14:06

Wie is er aan het woord? Waarmee eindigt haar verhaal?

1. Advocaat, strafeis
2. Advocaat, vonnis
3. OvJ, vonnis
4. OvJ strafeis

15:54

Denk je dat de rechter de verdachte schuldig zal bevinden?

Ja

Nee

Vonnis en daarna?

Vonnis: 36 maanden 

Wat als de verdacht of de OvJ niet tevreden zijn? 
Stap 1. In Hoger Beroep bij het Gerechtshof 

Stap 2. In cassatie bij de Hoge Raad

Als de straf van de rechter hoger is dan de eis van de OvJ, wie gaat er dan logischerwijs in Hoger Beroep?

Antwoorden zaak Helmer

1.Mishandeling van zijn partner en vier nachtelijke inbraken in winkels.

2.

3. De straf is 36 maanden vrijheidsstraf, onderbouwing: “andere begeleidingstrajecten hebben niet geholpen, dit is het enige wat we nog kunnen doen”.

4. Eigen antwoord.

5. *  Sociobiologische

     *  Rationele keuze

     *  Zelfcontroletheoriee

Leerdoelen

- Ik ken en herken de laatste stap in het strafproces en snap hoe zowel rechtsbescherming als rechtshandhaving hier een rol in spelen

- Ik ken en herken de mogelijke vervolgstappen ná een vonnis van de rechtbank

Actualiteit

Afsluiting