5.3 Het einde van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

§5.1

De Koude Oorlog begint

Sovjet-Unie:

• Dictatuur
• Weinig rechten
• Communisme
• Communistische Partij bepaalde alles in de economie

Verenigde Staten:

• Democratie
• Grondrechten
• Kapitalisme
• Rijk worden was een doel

Een satellietstaat is een land dat formeel onafhankelijk is, maar in feite gedomineerd wordt door een ander land.

Intro

In 1989 verdween de Berlijnse Muur en in 1991 viel de Sovjet-Unie helemaal uiteen. Die gebeurtenissen kwamen destijds als grote verrassingen. Toch gingen er al veel veranderingen aan vooraf.

Ronald Reagan 

Michael Gorbatsjov 

Grote problemen

• Na Cubacrisis 1962 -> Tijdelijk minder spanning Oost en West
• 1975 -> Herbewapening

1985 -> Michael Gorbatsjov ziet dat het slecht gaat:

• Economie: weinig groei (planeconomie), wapenwedloop kost geld
• Politiek: Geen kritiek, bestuurders gesloten, over fouten werd niet gesproken 

Tsjernobyl

Hervormingen

Gorbatsjov wilde een aantal veranderingen doorvoeren om het communisme nieuw leven in te blazen.

Openheid

Verbouwing/verandering

1

• Perestrojka: De regering bepaalde niet meer alles in de economie. Kleine bedrijven beginnen-> Zelf productie en hoeveelheid bepalen -> Verbouwing/Verandering.

2

Glasnost -> Bestuur meer uitleg, meer vrijheid van meningsuiting, meedenken over verandering ->Openheid. 

3,4 en 5

• Bestuur democratischer -> Leden parlement kiezen - Naast Communistische partij ook andere partijen bij verkiezingen.
• Buitenlandse politiek -> 1985 Gorbatsjov praat met VS ontwapening

Zo hoopte hij minder geld aan het leger kwijt te zijn.

• 1988 SU-> Grijpt niet meer militair in, in andere communistische landen 

Grote verandering in de economie van de Sovjet-Unie. De regering bepaalde niet meer alles in de economie. Russische burgers mochten kleine bedrijven bezitten.

1. Glasnost
2. Perestrojka

Ronald Reagan

1. 
2. 

Russisch voor ‘openheid’. De hervorming die ervoor zorgde dat het bestuur meer uitleg gaf over beslissingen en dat burgers meer vrijheid van meningsuiting kregen.

1. Glasnost
2. Perestrojka

Aan de slag

• §5.3 Het einde van de Koude Oorlog
• Opdrachten 1 t/m 3

Klaar?

• Verder met P.O. 

Na WO II = Europa verdeeld:

• Oostblok en het Westblok 
• Veel mensen vluchten naar het Westen
• IJzeren Gordijn - Berlijnse muur
• Verzet; opstanden -  demonstraties

Duitsland

• 1989: Afbraak Berlijnse muur
• DDR en BRD weer één: Duitse hereniging -> 1990

1991: Opheffing Sovjet-Unie:

- Hervormingen zorgt voor meer kritiek

- Tekort aan (consumptie) goederen

Landen Oost-Europa weer zelfstandig

Ontstaan nieuwe landen

Rusland na de Sovjet-Unie

• Rusland: Democratisch en kapitalistisch
  - Oude bestuurders rijk
  - Normale bevolking arm
• 1999: Putin aan de macht
  - Rusland weer sterk land
  - Invloed op omliggende landen
  - Macht naar zichzelf getrokken -> Democratie?

Oost-Europa en de Navo/EU

• NAVO en EU helpen landen uit het oosten
• Duitsland snelste groeier maar niet perfect
  - Verlies zekerheid in baan en woning
  - Hoge prijzen
• Democratie de winnaar?
• Constante strijd VS en Rusland 

5.4: Nederland in de wereld

VS als bondgenoot

Amerikanen hadden geholpen bij de bevrijding van Nederland in WO2           dit zorgt voor een positief beeld 

 

Nederland krijgt steun van de VS:

• Marshallplan: hulpgoederen en geld van de VS
• Bescherming van de VS           NAVO

Nederland en communisme

Communisme was net na WO2 populair in Nederland, doordat:

• Communistische organisaties hadden veel verzetswerk gedaan 
• Communistische ideeën waren aantrekkelijk door armoede

Spanningen door  de Koude Oorlog zorgden voor een daling in steun voor het communisme

Nederland en kapitalisme

In de jaren '50 wordt de VS steeds meer een voorbeeldland:

• Amerikaanse producten worden populair (= amerikanisering)

Vietnam 

Opkomst van de televisie

Mensen kunnen de oorlogsbeelden uit Vietnam op tv zien 

Veel boosheid en onrust

Demonstraties tegen het Amerikaanse geweld in Vietnam

Kernwapens

• De Nederlandse regering wil wel samenwerking met de VS, dus de kruisraketten zouden er toch komen
  
• Ze komen er toch niet, omdat in 1985 Gorbatsjov aan de macht komt: vanaf dan wordt er gepraat over ontwapening
  

Een nieuwe Wereld

In 1989 einde Koude Oorlog -> Nieuwe machtsverhoudingen in de wereld leidden ook tot nieuwe conflicten;

• Positief over de toekomst; VN - EU- NAVO - VS als bondsgenoot

Joegoslavië valt uit elkaar

NED-> vluchtelingen beschermen

Servische troepen vermoorden 10.000 Bosniërs 

Nederland kreeg geen steun VN, voorkwam de massamoord niet -> Ned erkent fouten en verantwoordelijheid

Het Midden-Oosten

V.S -> Verschillende oorlogen 

• Kritiek "politie agent" van de wereld
• Tegelijkertijd rekenen bescherming van de Verenigde Staten of de Verenigde Naties bij opstanden of oorlog.

Aan de slag

• §5.3 Het einde van de Koude Oorlog
• Opdrachten 3 t/m 12

Klaar?

• Verder met P.O.