Kijk|Kunst 2023-2024 / Groep 5-6 / IFFR / Les 1 - voorbereiden op het filmbezoek

• filmeducatie
• Mediawijsheid
• +1
• Basisschool
• Groep 5,6

Introduction

Filmles van 50 minuten voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs. Aanbod Kijk|Kunst schooljaar 23-24 De wereld is in beweging en ook Kijk|Kunst staat niet stil. Film, en in bredere zin beeld, is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Beelden kijken, maken, delen: het speelt een enorme rol in het leven van kinderen en jongeren. Daarom is het belangrijk om met leerlingen stil te staan bij wat ze zien en hoe ze kunnen kijken. Met ingang van schooljaar 2023-2024 maakt film onderdeel uit van de programmering van Kijk|Kunst. Voor de verschillende doelgroepen is een project samengesteld dat bestaat uit 3 lessen. In iedere les staat een korte film centraal. Bij groep 3-4 en 5-6 wordt de eerste les begeleid door een vakdocent film. Het programma is zorgvuldig samengesteld uit verschillende soorten (genres) en verschillende verhalen die aansluiten bij de leef- en belevingswereld van de leerling. Ook film is een kunstvorm om naar te kijken. Film vertelt niet alleen een verhaal (een herkenbaar verhaal, of juist het verhaal over iemand anders), maar heeft ook verschillende manieren en middelen om betekenis over te brengen. Geen beeld in een film is daar ‘per ongeluk’ terechtgekomen. Film is een kunstvorm waarin vorm, kleur, beweging, licht en donker, dialoog en muziek bij elkaar komen. Net zoals er veel stijlen in de beeldende kunst zijn, en veel genres in theater en muziek, kent ook film veel verschijningsvormen. Omdat beeld overal in de wereld van de leerling voorkomt, zou je denken dat iedereen kan kijken naar film. Maar wat zie je precies en hoe kun je kritisch en tegelijkertijd vol verwondering kijken? Hoe kijk je naar film in verschijningsvormen die je nog niet kent? Kortom: hoe leer je film ‘spreken’? Dat leren de leerlingen in de filmprojecten van Kijk|Kunst! De lessen bieden handvatten om te leren kijken naar wat je ziet en er over in gesprek te gaan. Ook gaan de leerlingen aan de slag met doe-opdrachten om meer betekenis te geven aan wat ze hebben gezien. We wensen de leerlingen een prachtige reis door de wereld van internationale cinema!

Kijk|Kunst

Andere Kijk

Les 1

GROEP

5 - 6

Voorbereiding

Het is fijn om de les vooraf al een keer door te nemen. Voor de doe-opdracht bij slide 10 heb je materialen nodig. Verzamel deze voorafgaand aan de les. 

Benodigdheden: Papier, schaar, potloden, plakband / nietmachine.

Thema 

Andere Kijk - bewust kijken naar film en met een frisse blik kijken naar de wereld en verhalen om ons heen.

Leerdoelen

• Bewust kijken naar film en beeld;
• Vormen van een eigen mening en deze met argumenten delen met anderen; 
• Herkennen van beeldtaal;
• Actief nadenken over de verschillende onderdelen van film, zoals kleur, verhaal en personages;
• In de huid van een filmmaker kruipen.

Dit doen we door te;

• ontdekken welke films we volgende keer gaan kijken;
• onderzoeken wat het thema is dat in al de films terug komt;
• onderzoeken hoe animatie films gemaakt worden.

Vertel de leerlingen kort wat ze gaan doen

Jullie gaan een filmprogramma van Kijk|Kunst en IFFR volgen. Dit programma bestaat uit een voorbereidende les in de klas. Daarna bekijken jullie het filmprogramma in de filmzaal. Hier zal een moderator (filmdocent) na elke film de film met jullie bespreken. Tot slot hebben jullie nog een les in de klas om de films na te bespreken. Het thema is: Andere Kijk

 

Tip
Zet de notities aan door op het icoon met het schrijfblokje onderin de balk te klikken. Bekijk de notities vooraf of print ze uit. Hierin staat alle informatie die je nodig hebt om de les te geven.

Heb je nog niet eerder met LessonUp gewerkt? Hier vind je aanvullende informatie.

doen

Dit is een doe-opdracht

weetje

Dit is een weetje

Legenda

kijken

Dit is een kijk-opdracht

vraag

Dit is een vraag

Legenda

LessonUp maakt gebruik van icoontjes, deze worden hotspots genoemd. Een hotspot kun je aanklikken voor meer informatie. Als er een icoon in beeld staat kun je erop klikken.

Er zijn kijk-, luister-, vraag- en doe-opdrachten.

Probeer het maar eens.

Wat gaan we doen?

Dit gaan we deze les doen

• ontdekken welke films we volgende keer gaan kijken;
• onderzoeken wat het thema is dat in al de films terug komt;
• onderzoeken hoe animatie films gemaakt worden.

Introductie filmlessen

Vertel de leerlingen
We gaan drie weken lang een filmlessen volgen. Deze eerste les is in de klas. Daarna gaan jullie in het filmtheater 5 korte films bekijken. Tot slot hebben jullie nog een les in de klas om de films na te bespreken.

 
(hotspot)
In deze eerste les gaan we ons voorbereiden op het kijken van de films in het filmtheater. We gaan:

• ontdekken welke films we volgende keer gaan kijken;
• onderzoeken wat het thema is dat in al de films terug komt;
• onderzoeken hoe animatie films gemaakt worden.

Het thema van deze filmlessen is 'Andere Kijk'.

Waar denk je aan bij 'Andere Kijk'? Wat denk je dat dat thema betekent?

Verkennen van het thema

Waar zouden de films over kunnen gaan, denk je?

Wat denk je dat dat thema betekent?

Verkennen van het thema (10 min)

Opdracht: een filosofisch gesprek.

Haal bij de leerlingen op wat hun eerste gedachten zijn bij het thema 'Andere Kijk'. Leg hen uit dat ze deze les gaan filosoferen:

Vertel de leerlingen
Dit betekent dat iedereen goed na moet denken over vragen en diens eigen antwoord mag geven. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Alles mag gezegd worden, zolang je maar aardig bent voor elkaar en naar elkaar luistert. Ook is het belangrijk dat je uitlegt ‘waarom’ je iets vindt. 

Vraag
(hotspot 1)

Waar denk je aan bij 'Andere Kijk'? 

(hotspot 2)
Wat denk je dat dat thema betekent? 

Mogelijk antwoord: 

Andere kijk betekent 'anders naar iets kijken'. Hoe kijken de hoofdpersonen in de film tegen dingen aan? Is dat anders dan anders?

Maar ook: Gebeurt er in de films iets waardoor je zelf anders naar de dingen om je heen gaat kijken? En kunnen we ook op een andere manier naar een film kijken (actief kijken)?

Bespreek daarna een aantal van de volgende vragen:

• Wat heb je nodig om anders te kijken?
• Kun je leren om anders naar iets te kijken?
• Kun je nog steeds vrienden zijn met iemand die anders naar iets kijkt of anders over iets denkt dan jij?
• Hoe kun je iemand anders overtuigen om ergens op een andere manier naar te kijken?
  

Sluit af met de volgende vraag (hotspot 3)

• Waar zouden films met dit thema over kunnen gaan, denk je?
  (Over wat voor soort dingen? Wat zou er in de films allemaal kunnen gebeuren? Over wie denk je dat de films gaan? Waar zouden ze zich af spelen?)

De films die we gaan kijken

Loop

The Stroke

Luce en de Rots

Hello Stranger

Varken

Kennismaken met de films (15 min)

We gaan nu kort kennismaken met de films die de leerlingen volgende keer in het theater gaan zien. Het doel hiervan is om te oefenen met actief informatie halen uit de beelden die ze zien en dat kunnen uitleggen aan anderen. Daarnaast prikkelen we de verbeeldingskracht: film is immers het vertellen van verhalen. 

Bij het bespreken van de film stills zijn alle antwoorden goed. Wel wordt gestimuleerd om de leerlingen te vragen om hun antwoord toe te lichten.
Tijdens het gesprek kun je ook terugpakken op het thema: zijn er kinderen die iets anders zien dan hun klasgenoot? 

Vertel de leerlingen

Je kunt wel 100 verschillende films maken over dit thema. De volgende les gaan jullie naar het filmtheater om daar samen met een moderator (een filmdocent) 5 films te bekijken én te bespreken die met het thema te maken hebben. 

Al deze plaatjes komen uit die films.

Klik door naar de volgende slide om kennis te maken met de films.

Loop

The Stroke

Luce en de Rots

Hello Stranger

Varken

Welk plaatje vind je er het meest spannend uit zien?

Kennismaken met de films (vervolg)

We gaan nu kort kennismaken met de films die de leerlingen volgende keer in het theater gaan zien. Het doel hiervan is om te oefenen met actief informatie halen uit de beelden die ze zien en dat kunnen uitleggen aan anderen. Daarnaast prikkelen we de verbeeldingskracht: film is immers het vertellen van verhalen. 

Bij het bespreken van de film stills zijn alle antwoorden goed. Wel wordt gestimuleerd om de leerlingen te vragen om hun antwoord toe te lichten.
Tijdens het gesprek kun je ook terugpakken op het thema: zijn er kinderen die iets anders zien dan hun klasgenoot? 

Vertel de leerlingen

Je kunt wel 100 verschillende films maken over dit thema. De volgende les gaan jullie naar het filmtheater om daar samen met een moderator (een filmdocent) 5 films te bekijken én te bespreken die met het thema te maken hebben. 

Al deze plaatjes komen uit die films.
Vraag (hotspot)

• Welk plaatje vind je er het meest spannend uit zien?
  

Vervolgvragen voor de docent om het gesprek te begeleiden:

• Kun je uitleggen wat je ziet waardoor je dat vindt? Zijn het de kleuren of de gebeurtenis die afgebeeld wordt?
  
  
• Wie is het daarmee eens? Wie vindt juist een ander plaatje spannender en waarom?

Als de leerlingen niet zelf Loop hebben aangewezen, vraag hen dan nu om naar dat plaatje te kijken en vraag hen wat elementen zijn die dit plaatje spannend maken.

Voorbeeld antwoord: De rode kleur en de schaduwen voelen hier dreigend aan. Het personage zit van ons weggedraaid, we kunnen diens gezicht niet zien en dat maakt het heel mysterieus. We zien de persoon in een controle kamer: dat is een plek waar je op camera's alles in de gaten kunt houden. De manier waarop de persoon op een draaistoel zit, met de vingers op deze manier tegen elkaar aan, wordt in films vaker gebruikt om de slechterik uit te beelden. Het zou dus hier ook zomaar om een slechterik kunnen gaan.

Lees nu de synopsis van Loop (Engelse titel) voor:

Loop gaat over een bijzondere wereld waarin iedereen in herhaling leeft. Maar wat gebeurt er als iemand besluit om daar niet langer in mee te gaan?

Klik door naar de volgende slide om de volgende twee films te behandelen.

The Stroke

Luce en de Rots

Wat voel je als je naar dit plaatje van Luce en de Rots kijkt? 

Wat zie je op het plaatje van The Stroke?

Als je mocht bedenken wat dit is, wat denk je dan dat dit voorstelt?

Kennismaken met de films (vervolg)

Vertel de leerlingen
Kijk eens naar het plaatje van Luce en de Rots.

Vraag (hotspot)

• Wat voel je als je naar dit plaatje kijkt? Waardoor komt dat, denk je?
  
  Voorbeeld: nieuwsgierig, want ik ben benieuwd waar het over gaat. 
  
  Voorbeeld 2: ik vind het plaatje verdrietig. De rots kijkt zielig, het huis is kapot en de kleur blauw is hier geen vrolijke kleur.

Vertel de leerlingen waar Luce en de Rots over gaat:

Op een dag ligt er opeens een gigantische rots in het midden van het vredige dorpje waar Luce woont. De dorpelingen kunnen de deur van hun huizen niet eens meer openen! Luce raakt bevriend met een verloren rots, die op zoek is naar een nieuwe plek.

Vraag (hotspot)

• Kijk nu eens naar het plaatje van The Stroke. Wat zien we hier?

Als de leerlingen deze afbeelding lastig vinden, vraag het dan eerst om letterlijk te omschrijven wat ze zien.

Voorbeeld: In het midden zie ik een witte vorm. Onderin die vorm is het blauw. Rondom de vorm zit een bruine lijn. Verder zie ik veel rode lijnen. Alle lijnen zijn streperig, alsof ze met een kwast gemaakt zijn. Op de bovenste laag zie ik een dikke zwarte streep die als een lus dwars door de andere kleuren heen gaat.

• Als je mocht bedenken wat dit zou zijn, wat denk je dan dat dit voorstelt?
  
  Voorbeeld: een tunnel naar buiten, de open snavel van een vogel, een grot.

Lees voor waar The Stroke over gaat:

Deze film is een echte kunstfilm. Het is eigenlijk een soort spelletje tussen de kwast die tekent en de muziek die je daarbij hoort.

Klik door naar de volgende slide om de laatste twee filmplaatjes te bespreken.

Hello Stranger

Varken

Kijk eens naar het plaatje van Varken. Wat is hier iets anders dan anders?

Welk personage zien we afgebeeld op het plaatje van Hello Stranger?

Waarom zou de naam van deze film 'Hallo vreemdeling' zijn?

Kennismaken met de films (vervolg)

Vraag (hotspot)

• Kijk nu eens naar het plaatje van Varken. Wat valt je hier op? Is hier iets anders dan anders?
  
  Voorbeeld antwoord: het zijn dieren, maar ze gedragen zich als mensen. De eend heeft een hand die lijkt op dat van een mens en hij poetst zijn tanden. De haan zit naast een eierkoker. In het midden staat een stekkerdoos. Die hebben dieren normaalgesproken helemaal niet nodig.
  

Lees nu voor waar Varken over gaat:
In deze film zorgt een groot varken met zijn neus vol elektriciteit voor een groeiende stad. Alle dieren maken hier gebruik van en alles lijkt onder controle, totdat...

• Wie heeft er een idee hoe die zin afloopt? Wat zou er kunnen gebeuren? Heeft er iemand anders nog een ander idee?

We gaan het in de volgende les zien!

Tot slot zoomen we nog even in op het laatste plaatje: Hello Stranger.

• Wie weet wat "Hello Stranger" betekent?
  
  Antwoord: Hallo Vreemdeling
  

Vraag (hotspot)

• Welk personage zien we hier afgebeeld? En op welke plek is die?
• Waarom zou de naam van deze film 'Hallo vreemdeling' zijn?
  
  Voorbeeld: we zien een astronaut in de ruimte.
  
  Misschien is hij wel op weg naar een nieuwe planeet, waar hij ontvangen wordt als vreemdeling. Of misschien vind hij de wezens die hij daar ontmoet juist wel vreemd.

Lees voor waar Hello Stranger over gaat:
In Hello Stranger zien we een kleine astronaut die landt op een onbekende planeet waar alles anders is. 

Klik door naar de volgende slide om deze verkenning van de films af te ronden.

Loop

The Stroke

Luce en de Rots

Hello Stranger

Varken

Als je al deze films zo naast elkaar ziet, zie je dan iets dat al deze films met elkaar gemeen hebben? 

Kennismaken met de films (vervolg)

Sluit het gesprek af met de volgende vraag (hotspot)

• Als je al deze films zo naast elkaar ziet, zie je dan iets dat al deze films met elkaar gemeen hebben? Iets dat bij allemaal hetzelfde is?
  
  Antwoord: Alle films die jullie gaan zien, zijn animaties. 

Hoeveel plaatjes heb je nodig voor 1 seconde film?

Welke soorten animatiefilms ken je?

Inzoomen op animatiefilm

Wat is een animatie?

Hoe wordt zo'n film gemaakt?

We gaan nu kijken naar een voorbeeld van een animatie.

Leren over filmkunst - animatie (10 min)

Vraag de leerlingen (hotspot 1 & 2)

• Wat is een animatie? 
• Hoe wordt zo'n film, gemaakt?

Antwoord: een animatie is een bepaald soort film. Deze techniek wordt soms ook 'tekenfilm' genoemd.

Je maakt een animatie door heel veel plaatjes te maken die nét van elkaar verschillen. Als je die vervolgens achter elkaar plakt en snel afspeelt, dan lijkt het net alsof het beeld beweegt.

Binnen de filmvorm 'animatie' bestaan er ook weer verschillende soorten.

vraag (hotspot 3)

• Wie weet welke soorten animatie er allemaal bestaan? Welke soorten animatiefilms ken je?

Voorbeeld antwoorden:

• met de hand getekend
• met de computer gemaakt
• 2D (plat, zoals oude Disney films of Spongebob Squarepants)
• 3D (bijv. moderne Disney/Pixar films, zoals Frozen en Encanto)
• stop-motion (waarbij objecten foto voor foto verschoven worden, zoals Mijn Naam is Courgette, Kubo en het Magische Zwaard en Knor)

We weten nu dat je een animatie maakt door heel veel plaatjes achter elkaar te zetten. 

Vraag (hotspot 4)

• Hoeveel plaatjes heb je nodig voor 1 seconde film?

Antwoord:

Tussen de 12 en 24 plaatjes. 

Bij 12 plaatjes beweegt alles wat meer houterig. Twaalf plaatjes werden vaak gebruikt in oude animaties en wordt in stop-motion tegenwoordig nog steeds veel gebruikt.

Bij 24 plaatjes per seconde ziet je brein het als 1 vloeiende beweging. Dit aantal is dus het ideale aantal om je brein te foppen dat wat je ziet echt beweegt en niet een rij aan losse plaatjes is.

kijken (hotspot)

We gaan nu kijken naar een voorbeeld van een animatie. Deze film is met de zelfde techniek - dus op dezelfde manier - gemaakt als dat veel animatiefilms vandaag de dag gemaakt worden.

De film is gemaakt door de Franse kunstenaar Emile Cohl. De film duurt 1 minuut en 45 seconden.

Op de volgende slide vind je de korte film.

Wat gebeurt er in dit filmpje?

Wanneer denk je dat deze film gemaakt is?

Welke animatietechniek denk je dat hier gebruikt is?

Wat valt je verder nog op aan deze film?

Waar zie je dat aan?

Kijk eerst de film met de leerlingen. Behandel daarna de hotspots.

vraag (hotspots)

• Wat gebeurt er in dit filmpje?
• Waaraan zie je dat?

Voorbeeld antwoord:
Er waren ook twee mensen die in een bioscoop zaten. (scherm, stoelen, theater opstelling, etc.) Het ene personage had allemaal grote veren op diens hoofd. De persoon achter hen kon het daardoor niet goed zien en pakte de veren en het kapsel van de persoon af.

Er was ook een clown. En er waren verschillende voorwerpen die in elkaar overgingen. Zo werd een fles bijvoorbeeld een bloem en werd de bloem vervolgens een olifant. 

Ook zag je af en toe een hand in beeld, die de tekeningen maakte.

vraag (hotspot)

• Wanneer denk je dat deze film gemaakt is?

Antwoord: 
Deze film is al heel oud. Hij is gemaakt in 1908. Dat is 116 jaar geleden! Dat betekent dat deze film al bestond, voordat jullie opa's en oma's geboren werden.

vraag (hotspot)

We hebben het net gehad over verschillende soorten animatiefilms (stop-motion, computeranimatie, etc).

• Welke techniek denk je dat hier gebruikt is?

Antwoord: dit is een klassieke (analoge) 2D animatie. Met de hand getekend op een plat vlak. 

vraag (hotspot)

• Wat valt je verder nog op aan deze film?

Antwoord: Er zit geen geluid bij de film. Nu zijn we gewend dat er bij elke film geluid te horen is, maar dat was vroeger niet het geval. In de kaatste les gaan we het hier verder over praten.

Zelf aan de slag!

Doe-opdracht (15-20 min)

We hebben gekeken, gepraat en geluisterd. Nu is het tijd om zelf aan de slag te gaan. 

Vertel de leerlingen
Jullie gaan zo zelf een hele korte animatie maken. Dat gaan we doen door een flipboekje te maken. Een flipboekje werkt eigenlijk hetzelfde als een animatiefilm: door heel veel plaatjes die net een beetje van elkaar verschillen snel langs je ogen te laten gaan, lijkt het net alsof wat je getekend hebt beweegt.

We gaan zo een filmpje kijken waarin wordt uitgelegd hoe je een flipboekje maakt. Daarna mag je zelf aan de slag. Je hoeft niet persé een bal te tekenen, zoals het voorbeeld in het filmpje. Kijk eens wat je zelf kunt verzinnen. Misschien ben je wel geïnspireerd door het filmpje met de olifant dat we net gezien hebben? 

Bekijk klassikaal het filmpje met uitleg over het maken van een flipboekje en voer de doe-opdracht uit in de klas.

Als er tijd over is:

• kunnen de leerlingen elkaar hun flipboekjes laten zien. 
  
  
• kun je vragen hoe de leerlingen het proces hebben ervaren: was het moeilijk om te doen? Wat was lastig? Of wat ging er juist heel gemakkelijk? Wat zouden ze de volgende keer anders doen?

Let op dat de flipboekjes goed bewaard blijven. De laatste les bevat een optie tot een extra opdracht, waarin we deze boekjes nog eens gebruiken.

__________________________

Notitie voor de docent:
Een alternatieve wijze voor het maken van dit flipboekje is door het gebruiken van post-its. Er hoeft in de les dan niet geknipt-en-geplakt te worden, wat mogelijk het proces iets versimpelt. 

Voor inzicht in die werkwijze kun je dit stappenplan downloaden.

De volgende les gaan we naar het filmtheater. We bekijken dan 5 korte films. Na elke film zal een moderator de film kort bespreken.

Tot ziens in het filmtheater!

Wat vond je van deze les en de opdracht?

Kijk je nu anders naar (animatie)film?

Wat heb je geleerd dat je hiervoor nog niet wist?

Einde

Bekijk het filmpje 'Hoe bezoek je een filmtheater?'

Einde 

Bespreek de hotspots

• Wat vond je van deze les en de opdracht?
• Wat heb je geleerd wat je hiervoor nog niet wist?
• Kijk je nu anders naar (animatie)films?

De volgende les gaan de leerlingen naar het filmtheater. Daar zal een moderator van Kunstgebouw de kinderen ontvangen en met hen in gesprek gaan tussen de films door. 

Voor sommige leerlingen kan het de eerste keer zijn dat ze naar het filmhuis gaan. Dat kan best spannend zijn.

Bekijk het filmpje 'Hoe bezoek je een filmtheater?'.

Check na het kijken of leerlingen nog vragen hebben over het bezoek, zodat ze goed voorbereid op pad gaan en weten wat hen te wachten staat.