tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2-4

15 mei 2025

Planning

• Lezen
• Betoog inzien
• Uitleg
• Aan de slag 

We gaan lezen, zorg dat je weet waar we zijn. 

Je moet dus meelezen.

Tekstverbanden en signaalwoorden

In teksten hebben zinnen en alinea's met elkaar te maken. Ze houden verband met elkaar. De samenhang tussen zinnen en alinea's, noem je een tekstverband. 

Aan een signaalwoord zie je met welk verband je te maken hebt. Die woorden helpen je een tekst beter te begrijpen.

Leg uit wat een tekstverband is.

Welk tekstverband heb je onthouden?

Tekstverbanden met aantal signaalwoorden 1/2

• Tegenstelling:     in tegenstelling tot, maar, echter, hoewel, daarentegen,..
  
• Voorbeeld:           denk aan, zo, zoals, bijvoorbeeld, neem nou, ..
• Opsomming:       ten eerste, ten tweede, ook , en, opsommingstekens, ...
• Oorzaak-gevolg doordat, waardoor, want, daardoor, ..
• Tijdsvolgorde      eerst, daarna, nu, vroeger, morgen, nadat, vervolgens, ..
  

Tekstverbanden met aantal signaalwoorden
 2/2

Doel-middel   om te, daarmee, waarmee, door middel van, ...
Voorwaarde    tenzij, mits, als, onder de voorwaarde dat, ...
Mening             ik vind, volgens mij, mijns inziens
Argument        want, namelijk, omdat, ...
Conclusie        kortom, concluderend, dus, samengevat, al met al, vandaar, ..

Verband: opsomming

Een opsomming zijn verschillende zaken achterelkaar. De volgorde is niet belangrijk.

Signaalwoorden: allereerst, ten eerste, ten tweede, ook, bovendien, daarnaast, verder, vervolgens, tot slot

Max is dol op sporten. Hij kan goed wielrennen, maar hij is ook een prima zwemmer. Bovendien loopt hij regelmatig hard.

Welk signaalwoord geeft in deze zin de opsomming aan?

Ik heb geen zin in school. Verder vind ik het jammer dat de vakantie voorbij is.

Verband: tegenstelling

Een tegenstelling is iets wat tegenover elkaar staat. 

Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, toch, integendeel

De weerman vertelde dat het vandaag mooi weer zou worden, maar het regende heel erg hard.

Welk signaalwoord geeft in deze zin de tegenstelling aan?

De vakantie duurde twee weken. Toch vond ik dat te kort.

Verband: conclusie

Een conclusie bevestigt wat je al eerder hebt gevonden, of geeft antwoord op de eerder gestelde vraag. 

Signaalwoorden: dus, kortom

Het is dus niet zo moeilijk om een voldoende voor de toets te halen als je leert.

Welk signaalwoord geeft in deze zin een conclusie aan?

Kortom, we hebben best lang vakantie.

Verband: oorzaak - gevolg

Bij oorzaak - gevolg gebeurt er iets en vervolgens gebeurt er wat anders. 

Signaalwoorden: doordat, hierdoor, met als gevolg

De trein was vertraagd. Hierdoor kwam ze te laat.

Welk signaalwoord geeft in deze zin oorzaak-gevolg aan?

De straat is ondergelopen doordat het hard geregend heeft.

Verband: voorbeeld

Bij een voorbeeld wordt er iets gegeven om de uitleg te versterken.

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, een voorbeeld (hier)van is, zo, zoals, ter illustratie

In de natuur komen verschillende slangen voor, zoals adders en ratelslangen.

Welk signaalwoord geeft in deze zin een voorbeeld aan?

Tijdens gym doen we verschillende sporten. Zo voetballen we soms, maar moeten we ook hardlopen en turnen.

Verband: reden

De reden geeft een uitleg waarom iets gebeurt.

Signaalwoorden: want, omdat, daarom, vanwege, immers, namelijk

Ik vind dat we een huiswerkvrije school moeten krijgen, want dan hoef je thuis niets meer voor school te doen.

Welk signaalwoord geeft in deze zin een reden aan?

Ik heb geen zin om te fietsen, omdat het regent.

Naar school neem ik meerdere dingen mee, zoals: schoolpas, pennen en schriften.

Zoals is het signaalwoord voor .......

1. Opsomming
2. Voorbeeld
3. Oorzaak-gevolg
4. Voorwaarde

Doordat de trein was vertraagd, kwam ik te laat op school.

Doordat is het signaalwoord voor ......

1. Oorzaak-gevolg
2. Doel-middel
3. Opsomming
4. Tijdsvolgorde (chronologie)

Toen ik op school kwam, bleek het eerste lesuur uit te vallen.

Toen is het signaalwoord voor ....

1. Oorzaak-gevolg
2. Tijdsvolgorde (chronologie)
3. Opsomming
4. Conclusie

Ook het tweede lesuur had ik best kunnen missen.

Ook is een signaalwoord voor een .....

1. Opsomming
2. Conclusie
3. Oorzaak-gevolg
4. Tijdsvolgorde (chronologie)

Ik vind, volgens mij en mijns inziens zijn signaalwoorden voor een ....

1. Argument
2. Conclusie
3. Mening
4. Oorzaak-gevolg

Denk aan, zo en zoals zijn signaalwoorden voor een.......

1. Opsomming
2. Voorbeeld
3. Conclusie
4. Tegenstelling

Aan welk signaalwoord kun je een conclusie herkennen?

Aan de slag

Het stencil wat je van me hebt gekregen, gaan we mee aan de slag.