H8 v.s. Filmische begrippen!

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H8 vs Filmische begrippen

Filmische begrippen

Begrippen die jou gaan helpen om te praten en schrijven over film!

Cameravoering en opnametechniek

Les 1

Filmische middelen:

Cinematografie (cameravoering en opnametechniek)

Frame

Een frame staat voor één beeld uit een shot. De term wordt gebruikt om aan te geven wat er op de camera te zien is en wat niet. 

Een acteur kan bijvoorbeeld in, uit of half in een frame te zien zijn. Je kan het zien als een kader waarbinnen je in de film een compositie maakt.

Shot

Een shot is een opname met een camera die aan één stuk door gefilmd is. Van 'cut' naar 'cut' dus. 

Sequentie

Een sequentie is een samenvatting van filmscènes die weer bestaan uit een aantal shots. Deze scènes passen bijvoorbeeld qua verhaallijn bij elkaar. Een film bestaat uit meerdere sequenties.

Camerastandpunt

Neutraalperspectief (ooghoogte)

Wanneer je op ooghoogte fotografeert of filmt, film je jouw onderwerp vanaf dezelfde hoogte als dat onderwerp. Ooghoogte betekent dus niet dat je altijd vanuit de ogen van de filmmaker kijkt!

Vogelvlucht perspectief

Wanneer je vanuit vogelvlucht perspectief filmt, film je jouw onderwerp van bovenaf. Dit kan zowel van dichtbij als van veraf.

Kikker perspectief

Wanneer je vanuit het kikker perspectief filmt, film je jouw onderwerp van onderaf. Vaak lijkt jouw onderwerp dan groter of kijk je op tegen het onderwerp.

Bekijk het volgende fragment:

Je ziet een deel van een scène uit Metropolis (1927). Een Duitse film van Fritz Lang (Terug te vinden in 8.3 Dystopie).

De film speelt zich af in het jaar 2026. Er zijn twee groepen mensen: de elite die boven de grond woont (de denkers) en de arbeiders die onder de grond wonen. In de volgende scene komt de zoon van de leider van de ondergrondse energiecentrale per ongeluk in de 'onderwereld' terecht en ziet voor het eerst hoe het er daar aan toe gaat.

Beschrijf het camerastandpunt

Benoem de camerastandpunten uit het fragment en leg uit wat het effect van de camerastandpunten is op het fragment.

Bespreek met de leerlingen wat het verschil tussen de camerastandpunten te weeg brengt. Laat ze eerst uitzoeken welk camerastandpunt iets is, daarna mogen ze gaan interpreteren: wat bedoelt de maker hiermee? Waarmee associeer je dit soort beelden?

Camerabeweging

Horizontale camerabeweging

Verticale camerabeweging

Pan-beweging

Tilt-beweging

Statisch

Wanneer de camera helemaal niet beweegt tijdens een shot, spreken we van een statisch shot: een stilstaand beeld. 

Horizontaal

Verticaal

Camera-afstand

Close-up

Medium-shot

Long shot

Distant shot

Zoom / push in

Dit valt zowel onder camerabeweging als camera-afstand: de zoom! Je zoomt met een zoom-shot in op een onderwerp.

Extra: de push-in maakt gebruik van camerabeweging, de zoom van de interne zoom van de camera. 

Het grote verschil is: een zoom in de camera is onnatuurlijk voor ons, de push-in wordt bewerktstelligt door beweging en is wel natuurlijk voor ons.

Dolly-zoom

Dit valt zowel onder camerabeweging als camera-afstand: de dolly-zoom! Het is een bijzonder effect waarbij de camera achteruit rolt, maar de lens inzoomt (of andersom). Hierdoor wordt de achtergrond benadrukt of juist vervaagd. 

Cameraperspectief

Objectief

Wanneer je een objectief shot filmt, film je zonder 'kleur'. Je laat iets zien zoals het is, zonder er een persoonlijke invloed aan te geven. 

Subjectief

Als je een subjectief shot filmt, wil je er een bepaald gevoel of perspectief aan meegeven. Je betrekt de beleving van een personage of situatie bij jouw film. Je 'kleurt' hiermee de kijkersbeleving.

Scherpstelling

Focus

Met een focus zorg je ervoor dat een onderwerp meer scherp is gesteld dan de rest van de omgeving. De focus kan zowel dichtbij als veraf liggen en er kan ook mee gewisseld worden.

Deep focus

Wanneer er deep focus wordt gebruikt in een shot, betekent dat dat álles scherp is gesteld. Zowel de voor als achtergrond is scherp, waardoor ook de mis-en-scène meeteld in de kijkersbeleving.

Leg uit waarom de eerste film die ooit gemaakt is geen camerabeweging had.

Opdracht (optioneel)

Film iemand die boos wordt (10-30 seconden)

Doe dat 1x objectief en 1x subjectief. 

Maak gebruik van de begrippen die je deze les geleerd hebt!

(En creëer een interessante scene)

Montage en geluid

Les 2

Beeldovergangen

Harde overgang

Een overgang van shot naar shot zonder verdere editing.

Overvloeien

Wanneer een scene of shot van het ene beeld in het andere overvloeid, spreek je van overvloeien.

Engelse term: dissolve

Fade-in / fade-out

Wanneer een kleur naar een shot overvloeit, spreken we van een fade-in. Als het beeld langzaam verdwijnt en er een kleur achterblijft, spreek je van een fade-out.

Beeldrijm (the match cut)

Wanneer een shot in de ander overloopt door de beelden met elkaar te matchen, spreek je van beeldrijm (in het Engels: match cut). De voorbeelden hiervan zie je in het filmpje hierna).

Montagestijlen

Continuïteitsmontage en de 180 graden-regel

Om de beelden natuurlijk in elkaar over te laten lopen wordt er gebruik gemaakt van continuïteitsmontage. De kijker heeft hierdoor zo min mogelijk door dat er in de beelden geknipt is. Om dit te bereiken wordt de 180 graden-regel gebruikt. 

Discontinuïteitsmontage

Wanneer er doelbewust niet getracht wordt om beelden natuurlijk in elkaar over te laten lopen, spreek je van discontinuïteitsmontage. 

Parallelmontage

Het om en om monteren van gelijktijdige gebeurtenissen.

Effecten (ordening van opgenomen beeld/ geluid en toevoegingen

Flash-back

Wanneer er beelden worden getoond van een moment dat eerder in de tijd plaatsvindt dan de tijd van de film, spreek je van een flash-back.

Flash-forward

Als je met een shot of scene vooruitkijkt in de tijd, spreek je van een flash-forward.

Special effects in de montage

Je kan ook in de montage nog special effects toevoegen. Een voorbeeld daarvan is slow motion. Je kan het beeld ook versnellen.

Beeldmanipulatie

Beeldmanipulatie wordt gebruikt om de beelden die er zijn anders te maken. Je voegt iets toe, verandert iets of verwijdert iets.

Bullettime - The Matrix

In het volgende filmpje zie je een voorbeeld van bullettime. Dit werd vooral bekend door The Matrix.

Muziek

Direct

Wanneer je de muziek direct van de bron hoort, spreek van je van direct geluid.

Indirect

Wanneer het geluid via iets anders (een muur o.i.d.) binnenkomt, spreken we van indirect geluid. 

Soundtrack

De muziek in een film kan soundtrack genoemd worden. Dit kan zowel direct als indirect te horen zijn. Daarnaast kan het diëgetisch en non-diëgetisch zijn.

Leitmotiv

Een terugkerend kort muziekstuk dat hoort bij een setting, karakter of idee. Voorbeelden zie je in het filmpje van de volgende dia.

Diëgetische en non-diëgetisch

Je spreekt van diëgetisch geluid als het geluid ook door de acteurs gehoord kan worden. Het geluid is dus van de fictieve filmwereld. Non-diëgetisch geluid betekent dat het karakter het geluid niet hoort. Dit kan een theme-song zijn, maar ook een voice-over. Soms wordt er gewisseld tussen deze twee.

Geluid

Direct v.s. indirect

Wanneer je het geluid direct van de bron hoort, spreek van je van direct geluid. Als dit niet het geval is, spreek je van indirect geluid.

Diëgetische en non-diëgetisch

Je spreekt van diëgetisch geluid als het geluid ook door de acteurs gehoord kan worden. Het geluid is dus van de fictieve filmwereld. Non-diëgetisch geluid betekent dat het karakter het geluid niet hoort. Dit kan een theme-song zijn, maar ook een voice-over. Soms wordt er gewisseld tussen deze twee.

Dialoog

Een dialoog kan zowel direct als indirect geluid hebben. Vaak is het zo dat een gesprek dat verder van ons af is, meer indirect geluid heeft (en daardoor minder goed te verstaan is). 

Omgevingsgeluid

Wanneer onder het beeld (realistisch) omgevingsgeluid wordt afgespeeld, noem je dat simpelweg omgevingsgeluid.

Voice-over

Als in de film een verteller door de beelden heen praat, spreken we van een voice-over.

Opdracht (optioneel):

Scene: Iemand doet iets nietszeggend (stil staan, wandelen, zitten) terwijl deze persoon aan het denken is.

Laat door middel van je montagestijl (continue of discontinue), je effecten (flash-backs, flash-forwards, slow-motion) en geluidsdesign zien of de persoon op een rustige of stressvolle manier aan iets denkt. 

Neem het filmpje van Stadse als voorbeeld.

Film +- een minuut.

App: tiktok of capcut. Film horizontaal!

Licht en belichting

Richting

In welke richting gaat het licht? Komt het vanachter het personage, komt het uit een raam? De richting van licht kan veel betekenen in een film.

Kleur

De kleur van het licht is tevens belangrijk op een filmset. In de open lucht wordt met een andere kleur licht gefilmd dan binnen. Daarnaast kan de kleur ook nog een symbolische waarde hebben. 

Intensiteit

Hoe sterk belicht is de set? Dit kan je beschrijven door het woord intensiteit. Als de intensiteit laag is, is het vrij donker. Als de intensiteit hoog is, is het heel licht!

Art direction

Set

Een set bepaald voor een groot deel het uiterlijk van een film. Zo geeft een moment uit een Marvel film je een andere indruk dan een moment uit Call me by your name. Sets kunnen op allerlei manieren zijn vormgegeven: realistisch, filmisch of zelfs suggestief (dan moet je er zelf wat bij bedenken ;) ). 

Locatie

De locatie bij een film is ontzettend belangrijk. Een set kan namelijk gebouwd worden in een studio, maar kan ook worden gescout n.a.v. het scenario. 

Techniek

Welke technieken worden er gebruikt op een set? Denk bijvoorbeeld aan de welbekende greenscreens, of de maquettes van Metropolis uit 1927.

Extra verdieping