3.1 en 3.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Herhaling

Machthebbers in Europa 3.1

Lesvolgorde

1. Herhaling
2. Presentatie
3. Huiswerk maken (als er genoeg tijd is).
   

Herhaling

Frankrijk: Lodewijk XIV --> Absoluut vorst

Nederland: Stadhouder en regenten --> Vereniging van Zeven Gewesten die samenwerkten in de Staten Generaal.

Engeland --> Koning Willem III (in NL stadhouder Willem III). Moet voor belangrijke beslissingen overleggen met het parlement. Verder belasting heffen mocht alleen met toestemming parlement.

Lesdoelen

• Hoe de economie bloeide in Nederland in de 17e eeuw
• Hoe Nederlandse steden groeiden
• Hoe regels voor oorlog ontstonden
• Hoe Nederland oorlog voerde met omringende landen
• 1672 het Rampjaar
• Hoe Engeland en de Republiek samen streden tegen Frankrijk
  

De Nederlanden waren in de Gouden eeuw een.........

1. democratie
2. oligarchie
3. constitutionele monarchie
4. koninkrijk met absoluut vorst

Welk land had een absoluut vorst

1. Nederland
2. Engeland
3. Frankrijk
4. Duitsland

Wie was een constitutioneel vorst en stadhouder?

1. Willem III
2. Jacobus I
3. Lodewijk XIV
4. Karel V

Amsterdam was een stapelmarkt. Wat is een stapelmarkt?

 3.2 Nederland en Europa

Gouden Eeuw

• 17e eeuw Gouden eeuw
• Lange periode waarin het goed ging met Nederland
• Nederland machtig en rijk
• Met handel en zeevaart werd veel geld verdiend.
• Graanhandel --> moedernegotie
• Amsterdam stapelmarkt
  

Stapelmarkt

1. Nederland koopt eind van de zomer 10.000 kilo graan in Kopenhagen voor 100 gulden.
2. Graan wordt opgeslagen in Amsterdamse pakhuizen.
   
3. In de winter is er vraag naar graan.
   
4. Amsterdamse handelaren verkopen het door naar Frankrijk voor 200 gulden.
   

Kapitalisme

• Doel kapitalisme is geld verdienen (winst maken)
• Met handel overzee werd geld verdiend. De winst werd weer geïnvesteerd in de bedrijven = handelskapitalisme
• Nederland was het centrum van het internationale handelskapitalisme
  

Andere bronnen van rijkdom

• Nijverheid: Nederland had een goedetextielnijverheid (stoffen en kleren maken). Daarmee werd veel geld verdiend.
• De landbouw zorgde ook voor grote inkomsten. Door de graaninvoer kon Nederland veel kaas, boter vlees en fruit produceren en verkopen.
  

Groeiende steden

• Door bloeiende economie werd er veel geld verdiend
• Gevolg steden groeiden door handel en werkgelegenheid
• 1670 Amsterdam een van de grootste steden ter wereld
• Aanleg grachtengordel
  

Einde tachtigjarige oorlog

• Nederland militair sterk (huurlegers)
• Spanje failliet
  
• Vrede van Münster

Engeland wil einde handelsoverwicht Republiek

• Engeland wilde einde maken aan overmacht van Nederlandse handelaren
• Nederlandse schepen mogen geen goederen meer vervoeren naar Engeland
  

Oorlog met Engeland

• Drie handelsoorlogen
• Ruyter
• Tocht naar Chattam.
  

Oorlog met Frankrijk

Engeland kan zeeoorlogen niet winnen

• Engeland kon Nederland niet verslaan op zee
  

1672 Rampjaar

• Lodewijk XIV steekt de Rijn over bij Lobith
• Geheim verbond
• Keulen en Münster tegen de Republiek
• Hollandse waterlinie/Willem III wordt stadhouder
  
• Michiel de Ruyter verslaat Frans/Engelse vloot
• Moord op gebroeders de Witt
  

Stadhouder Willem III

Tong Johan de Witt,

Vinger van Cornelis de Witt

Bondgenoten Republiek

• Spanje bondgenoot tegen Frankrijk
• Stadhouder Willem III koning van Engeland
• Glorious Revolution
• Engeland en Nederland strijden samen tegen het Frankrijk van Lodewijk XIV
  

Geef een verklaring voor de oorlogen tussen Engeland en de Republiek

Wat veranderde er in 1689 toen Willem III koning van Engeland werd?

Actief op wereldzeeën

Zeevaart

Opperbevel

Gezag

Wereldbol

Kaart en passer

Commandostaf

Afhangende stof

Iedereen moet vrij op zee kunnen varen.
Wie zei de zee is niet het bezit van staten?

1. Johan de Witt
2. Willem III
3. Michiel de Ruyter
4. Hugo de Groot

Wat heb je geleerd deze les?